6 Mavzu: Chorrahalarda harakatlanish. Reja: Chorrahalarning texnik boshqarish vositalari bilan jihozlanishi

(15.9 rasm) 
haydovchi chorraha orqali harakatlanishni tugallayotgan transport vositalari va 
qatnov qismidan tegishli yo’nalishda o’tishni tugallayotgan piyodalarga yo’l 
berishi shart (15.9 rasm).
Tartibga solinmagan chorrahalar 
Transport oqimi zich va serqatnov bo’lmagan yo’llarning kesishmasidagi 
chorrahalarda harakatlanish tartibini imtiyoz belgilari, ular bo’lmaganida 
haydovchilarning o’zlari o’zaro yo’lning qoplamasi bor-yo’qligiga, chorrahaga 
yaqinlashayotgan transport vositasining o’ng va chap tarafda joylashganligiga 
qarab belgilaydilar. 
Svetofor yoki tartibga soluvchi bo’lmagan va shu qatori svetoforning 
miltillovchi sariq ishorasida svetofor ishlamayotgan chorrahalar tartibga 
solinmagan chorraha hisoblanadi. 
Chorrahalar yo’llarning ahamiyatiga (darajasiga) qarab, teng axamiyatli va 
teng ahamiyatli bo’lmagan yo’llar kesishadigan chorraxalarga bo’linadi. 
Teng ahamiyatli bo’lmagan yo’llar kesishgan chorraha imtiyoz belgilari 
bilan belgilangan yoki qoplamasi bor va qoplamasi yo’q yo’llarning kesishmasi 
hisoblanadi. 
Teng axamiyatga ega bo’lmagan yo’llar kesishgan chorrahada asosiy 
yo’lning yo’nalishi o’zgarmagan yoki o’zgargan bo’lishi mumkin. Asosiy yo’lning 
yo’nalishi o’zgargan bo’lsa, chorraha «asosiy yo’lning yo’nalishi» belgisi bilan 
ta’minlanadi. Bunday chorrahaga yaqinlashayotgan haydovchi chorrahada imtiyoz 
berilgan yo’nalishni aniqlay olishi kerak. 

---

Chapga yoki o’ngga burilayotgan haydovchi kesishayotgan yo’lning qatnov 
qismidan o’tayotgan piyodalarga, shuningdek, velosiped yo’lkasidan yo’lni kesib 
o’tayotgan velosipedchilarga yo’l berishi kerak. 
15.9. Teng ahamiyatga ega bo’lmagan yo’llar kesishgan chorrahada, keyingi
(15.10 rasm) 
harakat yo’nalishidan qat’i nazar, asosiy yo’ldan kelayotgan transport vositasiga 
ikkinchi darajali yo’ldan kelayotgan transport vositasining haydovchisi yo’l berishi 
kerak (15.10 rasm).
Teng ahamiyatli yo’llar kesishmasi – «Teng ahamiyatli yo’llar kesishmasi» 
(1.6) belgisi bilan ta’minlangan yoki ta’minlanmagan qoplamali yoxud qoplamasiz 
yo’llarning kesishuvi. 
2.05.02–85 – Qurilish normalari va Qoidalarga asosan ikkinchi darajali 
yo’lning chorrahaga tutash qismini qoplamalashtirish ko’zda tutilgan, lekin bu uni 
asosiy yo’l bilan teng xuquqli qila olmaydi. 
15.10. Teng ahamiyatga ega bo’lgan yo’llar kesishgan chorrahada relssiz 
transport vositasining haydovchisi o’ngdan kelayotgan transport vositalariga yo’l 
berishi shart (15.11 rasm). 
(15.11 rasm) 
Bu qoidaga tramvay haydovchilari ham o’zaro amal qilishlari kerak. Bunday 
chorrahalarda, keyingi harakat yo’nalishidan qat’i nazar, tramvay relssiz transport 
vositalariga nisbatan oldin o’tish huquqiga ega bo’ladi. 
Tirbandlik tufayli to’xtashga majbur bo’lgan haydovchi, agar u ko’ndalang 
yo’nalishdagi transport vositalarining harakatlanishiga to’sqinlik qiladigan bo’lsa, 
uning chorraha yoki qatnov qismlari kesishmasiga kirishi taqiqlanadi. 
15.11. Asosiy yo’lning yo’nalishi chorrahada o’zgarganda, asosiy yo’lda
harakatlanayotgan haydovchilar o’zaro teng ahamiyatli yo’llar chorrahasidan o’tish 
qoidasiga amal qilishlari kerak (15.12 rasm). 
Ikkinchi darajali yo’llarda harakatlanayotgan haydovchilar ham o’zaro shu 

---

qoidaga amal qilishlari lozim.
15.12. Chapga burilishda yoki qayrilib olishda relssiz transport vositasining 
haydovchisi teng ahamiyatli yo’ldan qarama-qarshi yo’nalishdan to’g’riga yoki 
o’ngga harakatlanayotgan, shuningdeq ruxsat etilgan hollarda quvib o’tayotgan 
transport vositalariga yo’l berishi shart. Bu qoidaga (15.13 
rasm) 
tramvay haydovchilari ham o’zaro amal qilishlari kerak (15.13 rasm). 
15.13. Agar haydovchi o’zi haraktlanayotgan yo’lning qoplamasi bor-
yo’qligini aniqlay olmasa (qorong’i vaqt, loy, qor, va h.k.) va imtiyoz belgilari 
bo’lmasa, unda u o’zini ikkinchi darajali yo’lda deb hisoblashi kerak. Bunga: 
birinchidan, – qor yoki muz ostida yo’lning qoplamasi bor yoki yo’qligini 
aniqlab bo’lmaydi. Shu sababli haydovchi chorrahani teng ahamiyatlimi, yo’qmi 
aniqlay olmaydi. 
Ikkinchidan, – ba’zi sabablarga ko’ra (qurilish ishlari, yo’lni ta’mirlash va 
shunga o’xshash) imtiyoz belgilari olib qo’ylgan yoki yo’qolib qolgan bo’lishi 
mumkin. 
Mana shu ikki holatda haydovchi yuqorida aytilganlarga amal qilishi kerak. 
16. Piyodalarning o’tish joylari va belgilangan yo’nalishdagi transport 
vositalarining bekatlari 
Piyodalarning o’tish joylari er ostidan, er ustidan va qatnov qismining 
yuzasidan bo’lib, uchinchisida piyoda va transport vositalarining yo’llari 
(yo’nalishi) kesishadi, bu esa yo’llarda harakatlanish xavfsizligiga tahdid soladi. 
Piyodalar harakat tartibga solinmaydigan piyodalar o’tish joylarida qatnov 
qismini kesib o’tishdan avval, yaqinlashib kelayotgan transport vositalarini 
o’tkazib yuborib, o’tish o’zlari uchun xavfsiz ekanligiga ishonch hosil 
qilganliklaridan so’ng yo’lning qatnov qismlariga chiqishlari mumkin. 
16.1. Transport vositasining haydovchisi tartibga solinmagan
piyodalar o’tish joyida qatnov qismidan o’tayotgan piyodalarga yo’l berishi shart 
(16.1 rasm). 
Bunda qatnov qismida harakatlanishni tugallayotgan yoki xavfsizlik 
orolchasi, qarama-qarshi yo’nalishdagi transport oqimlarini ajratuvchi chiziqqa 
yaqinlashib kelayotgan piyodalar tushuniladi (YHQ 5.6).
(16.1 rasm)
(16.2 rasm) 
Ikkinchi suratda ko’rsatilganidek harakatlanishni boshlayotgan piyoda engil 
avtomobil haydovchisiga yo’l berishi kerak (16.2 rasm) Ushbu holatda piyoda o’z 
harakatini svetoforning ruxsat etuvchi ishorasida 
boshlashi kerak. 

---

16.2. Agar tartibga solinmagan piyodalar o’tish joyi oldida transport vositasi 
harakatni sekinlashtirsa yoki to’xtasa, qo’shni bo’laklarda harakatlanayotgan 
boshqa haydovchilar bu transport vositasi oldida piyodalar yo’qligiga ishonch hosil 
qilganlaridan so’nggina harakatlanishni davom (16.3 rasm) 
ettirishlari mumkin (16.3 rasm) 
Suratda ko’rsatilganidek, o’tish joyida piyoda bo’lsa, haydovchi tezlikni 
pasaytirib, kerak bo’lsa to’xtab yo’l berishi kerak. 
16.3. Tartibga solingan piyodalar o’tish 
joylarida haydovchilar svetoforning ruxsat etuvchi 
ishorasi yongan taqdirda ham piyodalarga qatnov 
qismini 
shu 
yo’nalishda 
kesib 
o’tishni
(16.4 rasm) 
tugallashga imkon berishlari kerak (16.41 rasm) 16.1 da aytilganidek, bu o’rnida 
harakatni tugallayotgan piyodalar tushiniladi.  
16.4. Agarda, piyodalar o’tish joylaridan 
keyin paydo bo’lgan tirbandlik tufayli haydovchi 
piyodalar o’tish joyida to’xtashga majbur bo’ladigan 
bo’lsa, unda piyodalar o’tish joylariga kirish 
taqiqlanadi (16.5 rasm). 
16.5. Barcha hollarda, shu jumladan, piyodalar o’tish joylaridan tashqarida 
ham haydovchi oq hassa bilan ishora berayotgan 
ko’zi ojiz piyodalarni o’tkazib yuborishi kerak.
16.6. Agar yo’lovchilarni tushirish yoki 
chiqarish qatnov qismida yoki unda joylashgan 
maydonchada amalga oshirilayotgan bo’lsa, 
haydovchilar bekatda to’xtagan belgilangan
(16.6 rasm) 
yo’nalishdagi transport vositasiga chiqish uchun borayotgan yoki undan 
kelayotgan piyodalarga yo’l berishi kerak (16.6 rasm). 
Yo’l berish uchun to’xtagan transport vositalari piyodalar o’tib bo’lgan 
zahoti harakatni davom ettirishlari mumkin. 
16.7. «Bolalar guruhini tashish» taniqli belgisi 
o’rnatilgan transport vositasi to’xtab turganda, unga 
yaqinlashayotgan 
haydovchi 
harakat 
tezligini 
kamaytirishi, zarur bo’lsa to’xtashi va bolalar 
guruhini o’tkazib yuborishi kerak. (16.7 rasm)
 
Nazorat savollari: 
1. Chorraha nima?
2. Tutashma nima?
3. Chorrahaning xududi qanday belgilanadi?
4. Qanday chorrahalar teng ahamiyatli?
5. Qanday chorrahalar teng ahamiyatsiz?
6. Qanday hollarda piyodalarga yo’l berish kerak? 

---