7-mavzu: Iqtidorli o‘quvchilarni o‘qitish (Education of gifted children). O‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarini tashxis etish

QOBILIYATLI BOLALAR O'QISHNING RAVONLIGI QANDAY RIVOJLANADI?
O'qish qobiliyati tez, oson, osongina va ifodalangan o'qish qobiliyatini anglatadi. O'qish uchun sahifada (harflar) ramzlar tilning tovushlari bilan qanday bog'liqligini, bu tovushlarni so'zlarni shakllantirish uchun qanday aralashganligini, so'zlar nimani anglatishini va qanday so'zlarni bir jumla bilan birgalikda o'qishini yaxshiroq tushunish kerak. anglatadi.
O'qish jarayonining bosqichlari
O'qishni o'rganishning boshlang'ich bosqichlarida o'quvchi sahifadagi so'zlarni dekodlashtirishga qaratilgan bo'lib, ma'no sarflash uchun juda ko'p aqliy qobiliyatga ega emas.
So'zlarni tushunish uchun, dastlabki o'quvchi so'zlarni eshitadi - u ko'rib turgan harflarga tovushlarni bog'laydi va so'zlarni shakllantirish uchun bu tovushlarni bir-biriga aralashtirishga harakat qiladi. Keyin u so'zning ma'nosini bilishi kerak.
Agar o'quvchi notanish so'zni topsa, dekodlash juda qiyin, chunki u so'zning ma'nosini kontekstdan, atrofdagi so'zlardan o'rganishga harakat qilishi kerak. Biroq, bu o'quvchi atrofdagi so'zlarni tushuntirishi va ularni eslab qolishi va keyin bilmagan so'zning ma'nosini tushunishi kerak degan ma'noni anglatadi. Siz o'qiyotganingizda juda oz narsa ekanligini ko'rishingiz mumkin.
Noosfera (yun. noos — akl-idrok va sphaira — shar) — biosferannng inson aql-idroki hukmronlik qiladigan yangi xolati. N.da inson biosfera rivojla-nishini belgilab beradigan asosiy omil hisoblanadi. N. tushunchasini 1927 yilda fransuz olimlari E. Lerun va P. Teyetyar de Sharden fanga kiritishgan boʻlib, ular N.ni biosfera ustidan hukmronlik qiluvchi, yerni oʻrab olgan akl-idrok kavati deb karashgan. V. I. Vernandskiy 20-asrning 30—90- yillarida N. toʻgʻrisidagi materialistik tushunchani ilgari surdi. Uning fikricha, jamiyatning oʻzaro munosabatlari natijasida paydo boʻlgan biosferaning sifat jihatidan yangi, inson manfaati yoʻlida qayta tashkil etilgan evolyusion xrlatidir.
Tibbiyot qonuniyatlarining tafakkur va jamiyatning ijtimoiy-iktisodiy qonuniyatlari bilan uygʻunlashib ketishi N. uchun xos xususiyat hisoblanadi. N.ning ayrim tarkibiy-funksi-onal elementlari jamiyat rivojlanishining hozirgi davridayoq yuzaga kelmoqda. Rivojlanishning umumbashariy muam-molarini hal qilish maqsadida insonlar kuch-qudrati birlashib borgan sari biosferaning N.ga aylanishi ham kuchayib boradi.
Biosferadagi barcha tirik organizmlar yig’indisini 1. Vernadskiy «jonli modda» deb ataydi va uning tarkibiga insoniyatni ham kiritadi. Biosferaning o'zgarishida inson ongi butunlay yangi qudratli omil ekanligini takidlaydi .Aqlli inson o'z taraqqiyotida biosferaning inson tomonidan boshqariladigan yangi sifat holati noosfera (aql,tafakkur qobig'i) ga o'tishi muqarrardir . V.I. Vernadskiyning fikricha noosfera (biosfera rivojining oliy bosqichi) bizning sayyoramizdagi yangi geologik hodisalardir . Inson noosferada birinchi bor yirik geologik kuchga aylanadi .U o'z aqli va mehnati bilan yashash makonini o'zgartiradi va qayta bunyod qiladi.
Yoshlarning iste’dodi va qobiliyatini har tomonlama rivojlantirish, ularning ilm-fanni egallashga bo‘lgan intilishlarini qo‘llab-quvvatlash, iqtidorini ro‘yobga chiqarish, uzluksiz ta’lim tizimini yanada takomillashtirish, sifatli ta’lim xizmatlaridan foydalanish imkoniyatlarini oshirish borasida izchil chora-tadbirlar amalga oshirib kelinmoqda.
Yoshlarning intellektual va ijodiy salohiyatini rivojlantirish, iqtidorli o‘quvchilarni qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirish uchun zarur shart-sharoitlar yaratish hamda ularni barkamol, jismonan va ruhan sog‘lom shaxs sifatida Vatanga sadoqat ruhida tarbiyalash, bolalarda mehnatsevarlik, vatanparvarlik, fidoyilik, keng dunyoqarashga ega komil inson bo‘lishga intilish tuyg‘usini shakllantirish maqsadida ijod maktablari va ixtisoslashtirilgan maktablar tashkil etildi.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Prezident, ijod va ixtisoslashtirilgan maktablarni rivojlantirish agentligining (keyingi o‘rinlarda — Agentlik) ushbu Agentlik tizimidagi ijod maktablari va ixtisoslashtirilgan maktablarning (keyingi o‘rinlarda ijod maktablari va ixtisoslashtirilgan maktablar) o‘quv rejalari va o‘quv dasturlarini yangidan ishlab chiqish hamda ularda interaktiv tarzda chuqurlashtirib o‘qitish haqidagi taklifiga rozilik berilsin.