7-mavzu pdf

Italiyaning urushga kushilishi. Uzok chuzilgan urush tomoi-
larni yangi ittifokchilar izlashga majbur kildi. Italiya ilgari
avstro-german ittifokiga kushilgan bulsada, urush arafasida u t
betarafligini e’lon kilgan davlatlar katoriga kirardi. Urush
boshlangandan sung Italiya agar urushga kirishsa kanday manfaag
kurishi tztrisida urushayotgan tomonlar bilan savdolasha boshladi.
Muzokaralar k^sh oylar davom etdi.
Germaniya va Avstro-Vengriya kushinlari Marna soxdllarida,
Polshada va Galitsiyada maglubiyatga uchraganlaridan sung «shiddatli
urush» rejasi barbod bulganligi ma’lum bulib koldi. Italiya
x,ukumati Antanta tomonidan urushga kirishishga karor kildi.
Ular urushdan s>shg Bolkondan bir kator x,ududlarni kushib olit
' Linkor - katta liniya kemasi.
^ Kreyser - linkordan engilrok;, lekin tez yurar x,arbiy kema.
’ Avianosets ~ samolyotlar uchishi va k;unishi uchun moslashgan ?^arbiy k c m : i
'• Kanonerka - kichik va engil, tez yurar x,arbiy kema.
ni muljallagan edilar. 1915 yil mayda Italiya Avstro-Vengriyaga
urush e’lon K.ILDI va urush x,arakatlarini boshladi.
SHark,iy froptdagi urush x;arakatlari. Farbiy frontda vu-
judga kelgan po:shsiyali urush x,olatidan chik;ish uchun Germaniya
K>^ondonligi asosiy urush x,arakatlarini SHarkdy frontga
kuchirishga majbur buldi. 1915 yil 2 may kuni nemislar Gorlitsa va
Tirnovo oraligida ruslarning x,imoya chizigini yorib utdi. Iyulda
esa ular Polsha va Litvada yirik x,ujum operatsiyasini boshladi-

---

lar. Avgustda Varshava zabt etildi. SHu erda ruslar nemis kushin-
larini tuxtatishga muvaffak buldilar. Bu erda x,am uzok chuzilgan
pozitsiyali urush boshlandi.
1915 yili Garbiy front Germaniya uchun asosiy emasdi. Faol
xujum x,arakatlari Belgiyaning Ipr daryosi yonidagi janglar bilan
chegaralandi.
Bu erga nemislar juda katta ex,tiyotkorlik bilan kuplab gaz tul-
dirilgan ballonlarni olib kelib, front bzshlab 6 km masofaga
joylashtirib chikdilar. Ballonlarda nafasni buguvchi gaz - xlor
bor edi. Nemislar kulay vaziyatni uzok; kutib, 22 aprel kuni ing-
liz va fransuz kushinlari tomonga shamol esgan paytda uzlari
x,imoya nikobini takib olib gaz ballonlarining jumraklarini och-
dilar. Ballonlardan yashil-sarik rangli tuman asta-sekin tarkala
boshladi. Gaz x,ujumi natijasida dushman tomonning 15 ming
askari safdan chikarildi, shulardan 5 mingi vafot etdi.
Kimyoviy kurolni urushayotgan x,ar ikki tomon k;ullay boshladi.
Urushning boshida uz betarafligini e’lon kilgan Bolgariya,
german blokini k,ullash tugrisida xufiya kelishib olgan edi. 1915
yili avstro-german kushinlari SHarkiy frontda muvaffakiyatga
erishgandan sung ba’zi kz^n i davlatlarning erlaridan kushib
olishga umid boglagan Bolgariya Antantaga karshi urushga kiri-
shishga karor kildi. Natijada Germaniya, Avstro-Vengriya, Turkiya
va Bolgariyadan iborat Turtlar ittifoki vujudga keldi.
1915 yili dengizdagi urush x;arakatlari. 1915 yili gsrmap
flotining x,arakatlari asosan Boltik dengizidagi kichik otiepa-
siyalar bilan cheklanadi. Ayni paytda Germaniya suv osti kemala-
rini keng kullay boshlaydi. 1915 yil fevralda Vilgelm II gomo-
nidan imzolangan farmonda shunday deyiladi: «Buyuk Bri taniya va
Irlandiya atrofidagi suv x,avzalari, La-Mansh bugozi bilai bir-
ga x,arbiy zona deb e’lon kilinadi. 18 fevraldai boshlab x,arbiy
zonada uchragan barcha savdo kemalari yuk kilinadi». SHafkatsi i
k;arok;chilik urushi boshlanib, nemis suv osti kemalari \c i
kanday ogoxlantirishsiz x,atto betaraf davlatlarning kemalari pi
adm ch}^ira boshladi. 1915 yil 7 may kuni nemis suv osti koma
si inglizlarning «Luzitaniya» paroxodini chuktirib yubordilar.
Uning bortida 2 ming yulovchi bulib, fak;at 764 kishi kutkariO
olindi. 1195 kishi x,alok buldi, shundan 286 nafari ayollar, 94
nafari bolalar edi.
Germaniya tomonidan olib borilayotgan suv osti ypyum

---

AK^SHning Antanta davlatlari bilan savdosiga katta zarar etkaza
yotgan edi. «Luzitaniya» chuktirilgandan sung AKSH Germaniyadan 6u
x,arakatlarni tuxtatishni talab k;ildi. Germaniya kumondonligi yop
berishga majbur buldi. Yulovchi kemalarni ogoxlantirishlarsich
chuktirmaslikka buyruk berildi.