Birinchi sxema. Bu sxema bilan faqat mahsulot namunalari turlarini standartlar talablariga
muvofiqligini maxsus tasdiqlangan sinov tashkilotlarida sinovdan o’tkaziladi. Bu xildagi
sertifikatlashtirishda sinovga taqdim etilgan namunani belgilangan talablarga muvofiqligi
tasdiqlanadi, xalos. Bu yul o’zining soddaligi va unga ko’p xarajat talab qilmasligi tufayli milliy va
halqaro savdo munosabatlarida muayyan darajada tarqalgan.
Ikkinchi sxema. Bu sxemada mahsulotning namuna turlarini maxsus tasdiqlangan sinov
tashkilotlarida sinovdan o’tkazilib, so’ngra uning sifatini savdo shahobchalaridan vaqti-vaqti bilan
olinadigan namunalar asosida nazorat qilib boriladi. Bu usul taqdim etilgan namunalar sifatini
baholash bilan seriyali chiqayotgan mahsulotning sifatini ham baholash imkonini beradi. Usulning
afzalligi uning soddaligidadir. Uning kamchiligiga esa nazorat sinovlar natijasiga qarab, agar
mahsulot standart talablariga nomuvofiqligi aniqlanilsa, baribir uni savdo shahobchalaridan
chiqarib tashlash mumkin bo’lmaydi yoki uni chiqarib tashlash uchun birmuncha qiyinchiliklar
tug’iladi.
Uchinchi sxema. Mahsulot namunalarining turlarini maxsus tasdiqlangan sinov
tashkilotlarida o’tkazish, so’ngra sotuvchi yoki iste’molchiga yubormasdan turib vaqti-vaqti bilan
namunalarning tekshiruvini nazorat qilishga asoslanadi. Ikkinchi sxemadan farqlanuvchi tomoni
shuki mahsulot savdo shahobchalariga tushmasdan turib, sinov nazorati o’tkaziladi va standartga
nomuvofiqligi aniqlansa, mahsulotning iste’molchiga jo’natilishi to’xtatiladi.
To’rtinchi sxema. Mahsulot namunalarining turlarini xuddi 1-3-sxemalardek sinovdan
o’tkazishga asoslangan bo’lib, so’ngra savdo shahobchasidagi hamda ishlab chiqarishdan olingan
namunalarning tekshirish nazorati vaqti-vaqti bilan o’tkazish orqali mahsulotning sifati hisobga
olinadi. Bu holda mahsulot ishlab chiqarilgan bo’lib, uning chiqarilishiga ma’lum xarajatlar
bo’lgandan keyin standart talablariga nomuvofiqligi aniqlanadi.