7-sinf uchun dars ishlanma

. Yangi mavzuni yoritish:

Raqamlar bilan yozilgan ко'paytuvchilar sonli ко'paytuvchilar, harflar bilan belgilangan ko'paytuvchilar esa harfiy ko'paytuvchilar deyiladi. Sonli va harfiy ko'paytuvchilar ko'paytrnasidan iborat algebraik ifoda birhad deyiladi.

Masalan, ushbu ifodalar birhadlardir:
Teng ko'paytuvchilar ko'paytmasini natural ko'rsatkichli daraja shaklida yozish mumkin bolganligi uchun sonning darajasi va sonlar darajalarining ko'paytmasi ham birhadlar deyiladi. Masalan, ushbu ifodalar birhadlar bo'ladi:

Наг bir sonni shu son bilan birning ko'paytmasi shaklida yozish mumkin bo'lgani uchun ko'rinishdagi ifodalar ham birhadlar deb hisoblanadi.

1. 
   Birhadning standart shakli.
   

Quyidagi birhad berilgan bo‘lsin:
Ko'paytirishning o'rin almashtirish va guruhlash qonunlarini qo'llab, birhadni quyidagi ko‘rinishga keltirish mumkin:

Birinchi o'rinda turgan faqat bitta son ko'paytuvchidan va har xil asosli harfiy darajalardan tuzilgan birhadga standart shakldagi birhad deyiladi.

2. 
   Birhadlarni standart shaklga keltirish qoidasi.
   

Birhadni standart shaklda yozish uchun barcha son ko'paytuvchilarni o'zaro ko'paytirish va ularning ko'paytmasini birinchi o'ringa yozish kerak. So'ngra bir xil harfiy ko'paytuvchilar ko'paytmasini daraja shaklida yozish kerak. Harfiy ko'paytuvchilar odatda alifbo tartibida joylashtiriladi.

Birhadning standart shaklida bir xil harflar bo‘lmaydi.

Standart shaklda yozilgan birhadning son ko'paytuvchisini shu birhadning koeffitsiyenti deyiladi.

Masalan, birhadning koeffitsienti 3 ga teng, birhadning koeffitsienti ga teng, birhadning koeffitsienti 9 ga teng.
ga teng bo‘lgan koeffitsient odatda yozilmaydi, chunki birga ko'paytirgan bilan son o'zgarmaydi. Masalan, ya'ni birhadning koeffitsienti ga teng.
222-misol. 223-misol. 224-misol.
1) 2ab 2) 3bc 3) x²y² 4) ab² 1) m³p 2) 3a²b 1)3600 t (sekund) 2) 100n (sm)

226-misol.

2) 0,5b² , bunda b=-4 Ye :0,5·(-4)²=8
4) 4pqr, bunda Ye :
6) bunda, y=-15, x=6 Ye: