8 – amaliy mashg’ulot Tokarlik vintqirqish dastgohining tuzilishi va sozlanishi

Ishni bajarish tartibi. 
1. 16K20 tokar-vintqirqish dastgohining asosiy qismlari va boshqarish dastalari 
bilan tanishib chiqing. 
2. 1.8.1- jadvaldan variantingizga ko‘ra "V", "S", "D" qiymatlarni ko‘chiring. 
Quyidagi formuladan 
n
his
 
ni aniqlang: 

---

bu erda , 
V
- kesish tezligi, m/min; 

=3.14;
D
- xomakiining diametri, mm.
Dastgoh tavsifidan 
n
his
ga eng yaqin aylanishlar sonini (
n
shp
) quyidagi shartni hisobga 
olib tanlang. n
shp

1,05
•
n
his
3. Tezliklar grafikidan (1.8.4-rasm) qabul kilingan 
n
shp
yo‘lini chizib oling. Ushbu 
aylanishlar soni uchun kinematik zanjir tenglamasinin tuzing. 
4. Surish tezligini quyidagi formuladan hisoblang: 
 
Bunda: 
S
-surish qiymati, mm/min;
n
- shpindelning aylanishlar soni, ayl/min (2-
qadamda aniqlangan). 
5. Dastgohda shpindelning aylanishlar soni (n) va surish qiymati (S) ni o’rnatib, 
avtomatik rejimda surish tezligini tekshiring, ya’ni supportni vaqt birligi ichida bosib 
o‘tgan yo‘lini hisoblang.
- supportni vaqt davomida bosib o’tgan yo’li, 
- support tezligi, m/m
 
1.8.1-jadval 
16K20 tokarlik vintqirqish dastgohni sozlash bo’yicha variantlar 
Variant 
V,m/min S,mm/ayl 
D, mm 
Variant 
V,m/min S,mm/ayl 
D, mm 
1 
140 
0,4 
30 
16 
90 
0,8 
100 
2 
60 
0,25 
35 
17 
135 
0,15 
60 
3 
95 
0,4 
75 
18 
70 
0,8 
75 
4 
150 
0,6 
70 
19 
135 
0,45 
90 
5 
120 
0,5 
40 
20 
85 
0,3 
45 
6 
65 
0,85 
65 
21 
115 
0,7 
105 
7 
120 
0,1 
45 
22 
45 
0,2 
70 
8 
180 
0,8 
60 
23 
125 
0,8 
95 
9 
130 
0,45 
50 
24 
100 
0,25 
60 
10 
75 
0,3 
55 
25 
70 
0,9 
65 
11 
100 
0,7 
60 
26 
55 
0,4 
40 
12 
170 
0,2 
65 
27 
60 
0,35 
85 
13 
80 
0,8 
70 
28 
105 
0,45 
50 
14 
55 
0,25 
75 
29 
85 
0,1 
90 
15 
110 
0,9 
80 
30 
140 
0,7 
55 
 

---

Xususiy topshiriqni bajarish bo’yicha namuna 
 
 
Berilgan: V=90m/min; S=0,4mm/ayl; D=70mm; 
Bajarish: 
1.
Shpindelni hisobiy aylanishlar tezligini aniqlaymiz: 
2.
Tokarlik dastgoh tezliklardah hisoblangan qiymatga eng yaqinini tanlab 
olamiz. 
Tanlangan dastgoh shpindelning ayalanishlar soni hisoblanganidan kichik. 
3.
Tezliklar grafikidan (1.8.4-rasm) qabul kilingan 
n
shp
yo‘lini chizib olamiz.
4.
5.
Kinematik zanjir tenglamasini tuzamiz. 
6.
Surish tezligini hisoblaymiz. 
7.
Dastgohda shpindelning aylanishlar soni (n=400mm/ayl) va surish qiymati 
(S=0,4ayi/min) ni o’rnatib, avtomatik rejimda surish tezligini tekshiramiz, 
ya’ni supportni vaqt birligi ichida bosib o‘tgan yo‘lini hisoblaymiz.

---

Tajribada =250mm; = 1min 32 sek =1, 53 min ekanligi aniqlandi, demak 
 
Xatolik: 
Javoblar:
 
Nazorat savollari. 
1. 16K20 -tokarlik-vintqirqish dastgohida qanday ishlarni bajarish mumkin? 
2. 16K20 -tokarlik-vintqirqish dastgohi qanday qismlardan iborat? 
3. 16K20 dastgohida tezliklar soni qancha va ular qanday o‘zgartiriladi? 
4. 16K20 dastgohida surishlar qiymati qanday o‘zgartiriladi? 
5. Tezliklar qutisidagi "M" muftasi qanday vazifani bajaradi? 
6. Tasmali uzatmaning uzatish soni qanday? 0,985 koeffitsienti nimani bildiradi? 
7. SHesternyalar bloklari qanday vazifani bajaradi? 
8. III valda qancha har-hil aylanishlar soni bo‘lishi mumkin? IV valda-chi? 
9. Harakat III valdan VI valga (shpindelьga) bevosita qanday uzatiladi? 
10. Surish tezligi va surish qiymatlari bir-biriga qanday bog‘langan?