darajasiga etib borish okibatida nasroniy dinining ustivor goyalarini
talkin kilishda maxlum maxnoda buzilishlar sodir bulgan, deb daxvo
kilinadi. Bu esa uz navbatida ushbu din peshvolari, ayniksa, uning
dastlabki goyalari taxsirida bulgan radikal din arboblari urtasida bu
xolatni islox kilish fikrini vujudga keltiradi. Nasroniylikda "
fundaraatalizm" tushunchasi ancha oldin paydo bulganiga karamay,
uning dastlabki rasmiy kurinishini 1908 yili AKShning Kalifomiya
shtatida radikal protestantlaming "Xristian dinining fundamental
tushunchalari konferentsiyasi" uyushmasining vujudga kelishi bilan
boglash mumkin. Ulaming asosiy va bosh maksadi injilning sof xoliga
kaytarishni kutarish bulgan. Fundamentalistlar kup yillar davomida fakat
xristian diniga nisbatan kullanildi, keyinchalik xind va yaxud
fundametalizmi xakida gapirildi.
Islom fundamentlizmiea
kelsak, aw aliga aksariyat muslmon
taxlilchilari islomni yangilash yulidagi saxy xarakatlarini taxriflash
uchun " fundamentalizm" atamasini kullashni rad etishadi. Ayrimlar
aytadiki, bu atama joxillik va koloklik maxnolarini anglatadi va shu
tufayli islom yulidagi kayta tiklashni taxkirlaydi, boshkalar esa bu atama
arab va islomga extikod kilgan uzga xalklar tilida anik mukobilga ega
emas va shu sababdan uning muslmon jamiyatlarida tadbik etilishi
uchun asos yuk deb dalil keltirishdi. Birok, arab tilida yozuvchilar 1980
yillardan boshlab "usuliya" atamasini ishlata boshladilar, bu ibora «usul-
asoslar»dan (birligi asl- asos) olingan bulib, fundamentalizmning suzma-
suz tarjimasidir. 1980 yiliarga kelib musulmon taxlilchilari uni asosiy va
ilmiy baxslarda kullay boshladilar. Shu tarika fundamentalizm atamasi
islom tiklanish va shu xakidagi tadkikotlaming tarkibiy kismiga aylandi.
Dostları ilə paylaş: 
