8-mustaqil ta’lim

8-MUSTAQIL TA’LIM
POWERPOINT DASTURINING ASOSIY ELEMENTLARI. ANIMATSION EFIFEKTLAR. TAQDIM ETISHNI BOSHQARISH. MULTIMEDIALI TAQDIMOTLAR YARATISH. O’RGATUVCHI TAQDIMOTLAR YARATISH.
Multimedia (lotincha — koʻp va — vositachi boʻlmoq) — kompyuterning matn, grafik, tovushli va videomaʼlumotlar bilan ishlashga imkon beruvchi qurilmasi. Ana shunday qurilma oʻrnatilgan kompyuter multimedia kompyuter deyiladi. Hozirda deyarli barcha kompyuterlar multimedia qurilmalar bilan taʼminlangan. Bularga SE-KOM, SE-K\U kompakt disklarini oʻqiydigan disk yurituvchi qurilmalar, tovush platalari, videokartalar va boshqalar kiradi. Keyingi vaqtlarda multimedia qurilmalar standartiga grafik tezlatgichlar va katta hajmli universal kompakt disklar ham qoʻshildi.

Multimedia bu yangi axborot texnologiyalarining nisbatan yosh sanoatidir. "Multimedia" so'zining so'zma-so'z tarjimasi "ko'plab media" ("multi" - "ko'p", "media" - "o'rta") degan ma'noni anglatadi. Ushbu atama bir vaqtning o'zida bir nechta axborot kanallari orqali foydalanuvchiga ta'sir qilishni anglatadi. Bunday holda, foydalanuvchiga odatda faol rol beriladi.

Siz bilgan o'yinlarning ko'pi dasturlari multimedia mahsulotlariga tegishli. Bundaylarda o'yinlar Axborotni taqdim etishning har xil shakllari dialogni boshqarish bilan birlashtirilgan. Rangli dizayn, stereo ovozli trek, harakatlanuvchi belgilar - bularning barchasi ekranda ro'y berayotgan voqealar haqidagi tasavvurni yaratadi. Bunga qo'shimcha ravishda, sichqoncha yoki joystikdan foydalanib, o'yinchi ekrandagi odamlarning rasmlarini siljitishi, raketalarni uchirishi va boshqalarni amalga oshirishi mumkin.
Multimedia bu bir vaqtning o'zida tovushli, animatsiyali ishlashni ta'minlaydigan interfaol (dialog) tizimdir kompyuter grafikasi, video ramkalar, harakatsiz rasmlar va matnlar.
Multimediyadan foydalanish sohalari
Kompyuterda multimedia tizimlari keng qo'llaniladi ta'lim , san'at, reklama, fan, savdo va inson faoliyatining boshqa sohalari. Bundan tashqari, ushbu yo'nalishlarning har birida multimediyadan foydalanish eski texnologiyalardan foydalanishda mavjud bo'lmagan yangi imkoniyatlarni ochadi.
Zamonaviy kompyuter o'quv dasturlari odatda multimedia texnologiyalari yordamida yaratiladi. Talabaning vizual va ovozli ma'lumot kanallaridan foydalangan holda, bunday dasturlar unga o'quv materialini yaxshiroq tushunishga va eslashga yordam beradi. Bundan tashqari, interfaol ish tartibi o'quvchiga o'quv tezligiga ta'sir qilishi, materialni o'zlashtirish darajasini tekshirish va darsning tushunarsiz qismlarini takrorlashga qaytish imkonini beradi.
Multimedia texnologiyalarida yaratilgan elektron kataloglar, entsiklopediyalar, badiiy va musiqiy albomlar tobora ommalashib bormoqda. Ularda misli ko'rilmagan hajmli rangli rasmlar, animatsion filmlar, videolar va musiqiy hamrohlik. Masalan, multimedia musiqa entsiklopediyasi musiqiy asarlarni tinglash va shu bilan birga ajoyib dirijyorlar va ijrochilarni ko'rish imkoniyatini beradi.
Kompyuterda simulyatsiya natijalarini taqdimoti
Kompyuter modellashtirish natijalarini multimedia shaklida taqdim etish juda kuchli samara beradi. Haqiqat xayoloti inson ko'ziga etib bo'lmaydigan jarayonlar bilan bog'liq. Masalan, kompyuterda astronomik hisob-kitoblarni amalga oshirib, 100 yildan so'ng samoviy jismning harakat traektoriyasini olganingizdan so'ng, siz ekranda uning harakatini kosmosda animatsion film shaklida va hattoki ovoz effektlari yordamida takrorlashingiz mumkin.
Multimedia ilovalarini ishlab chiqish bir necha bosqichda amalga oshiriladi, ulardan asosiylari quyidagilar:
1. Rejalashtirish.
2. Elementlarni ishlab chiqish.
3. Dasturiy ta'minot.
4. Tekshirish.
5. E'lon qilish.
6. Reklama.
7. Ko’zatuv.
Multimedia ilovalari tarkibini quyidagi qismlarga bo‘lish mumkin: yaratilayotgan multimedia ilovasi uchun mavzu tanlash, ish maydonini belgilash (masshtab va fon), kadrlar, qatlamlardan foydalanish, turli shakllar simvollarini yaratish, dasturlash tilida o‘zgaruvchilar kiritish va skriptlar yozish, tovushli fayllar bilan ishlash, matn qo‘shish, effektlar yaratish, rasmlardan foydalanish va import qilish, kutubxonadagi tayyor komponentlardan foydalanish, navigatsiyani yaratish, matn razmetkasi tillari va skriptlash tillaridan foydalanish.
Multimedia dasturiy vositalari dasturiy mahsulotlarning nisbatan yangi sinfi hisoblanadi. U ma’lumotlarni qayta ishlash muhitining o’zgarishi, lazerli disklarning paydo bo’lishi, ma’lumotlarning tarmoqli texnalogiyasining rivojlanishi natijasida shakllandi.
- drayverlar (Video Driver, Audio Driver va VRAM Driver hamda SD - ROM Driver ) va alohida kichik tizimlar darajasidagi dasturiy interfeys: grafika va videoeffektlar ma'lumotlari kompressiyasi va dekompressiyasi AVSS (Audio-Video Support System); RTX (Real Time Executive) STD (Standart) multivazifadorligini ta'minlash, xotirani, kirish-chiqishni boshqarish va boshqalar;
- galma-gal paydo bo’luvchi audio va video axborot saqlovchi, ma'lumotlarni SD - ROM jamg’aruvchisidan foydalanilganda tezligi bir tekisligini ta'minlovchi maxsus shaklli fayllar;
- sub'yektiv qabul qilishga yo’naltirilgan va ba'zi yo’qotish yoki bo’zib ko’rsatishlarga yo’l qo’yuvchi axborotning turli namunalari tiklash algoritmlari. Bu texnologiyani qo’llashning eng oddiy misoli bo’lib, siyraklash algoritmi, ya'ni tasvirning diskretligini kamaytirish uchun xizmat qilishi mumkin. JPEG (Joint Photographic Exerts Group) statik tasvirlarni siqishning eng ko’p tarqalgan algoritmida jarayonlar natijasida ko’chmas tasvirlarning vizual zararsiz 20, ..., 50 martagacha siqilishga olib borish mumkin.
Xarakatlanayotgan tasvir va audioaxborotlar uchun prediktiv kodlash (Predictive Coding) algoritmlaridan foydalaniladi.
Bu gurux algoritmlari orasida MREG (Moving Pictures Experts Groups ) algoritmlarini ajratib ko’rsatish mumkin, ular 25...50 marta siqish koeffitsentini ta'minlaydi. Jumladan, agar 24-betli rangli va 30 kadrlar /s.li 640x480 o’lchamli siqilmagan rakamli televizion tasvir uchun 27 Mb/s ma'lumotlarni o’zatish tezligi talab etilsa, unda MREG1 algoritmi talab etilayotgan o’zatish tezligini 550 kb/s. gacha kamaytiradi. MREG1 algoritmi, shuningdek, siqish koeffitsenti 5 ...10 marta bo’lgan audioaxborot kompressiyasi uchun ham qo’llaniladi.
DVI texnologiyasida foydalaniladigan video siqish al­goritmlarini ikkiga bo’lish mumkin:
- JPEG rusumli simmetrik chizmali algoritmlar, ular real vaqt miqyosida siqishni amalga oshirish va huddi videomagnitafondagi kabi sifat darajasida kompyuter (Real Time Video) vinchesteriga ma'lumotlarni yozishga imkon beradi, bunda SD - ROM ni tayyorlashga zaruriyat qolmaydi;
- MREG rusumli nosimmetrik kompressiya algoritmlari, ular SD-KRM (Production Level Video) ga yozish uchun mahsulotni bozorbop yo’sinda yaratishda foydalaniladi va multimedianing tizimida videoni fakat aks ettirishni ta'minlaydi. Bunda videoni siqish darajasi 100...160 martaga yetadi, videomagni-tafon yozuviga yaqin sifat saqlanadi.
25:1 siqish koeffitsenti displeyning chorak ekranida yaxshi sifatli videotasvirni olish uchun kifoya. 10:1 nisbatda siqilganda DVI texnologiyasi bo’lgan (Real Time Video) videotasvirli darcha to’liq ekranning 1/5 qismini egallaydi.
Audioaxborot yomon siqiladi (mumkin bo’lgan siqish koeffi­senti 1,9-2,5), bu xol tinglash a'zolarining bo’zib kursatishlarga befarq emasligi bilan izohlanadi.
Shunday qilib DVI texnologiyalari video va audioni aks ettirish uchun zarur bo’lgan axborot hajmini keskin qisqartirishga imkon beradi, bu xol ma'lumotlar umumiy hajmini kamayishiga va multimedianing fan, ta'lim, biznes va aloqa sohalariga keng kirib borishiga olib keladi. Bunda foydalanuvchiga interaktiv lazerli videodisklar tayyorlovchilari xizmatiga murojaat etmay, o’z amaliy multimedianing tizimlarini yaratish, axborotning barcha turlarini saqlash uchun oddiy vinchesterdan foydalanish imkoniyati beriladi. Bundan tashqari,hozirdayoq, multimedia ovoz berilgan, tasvirli hujjatlarni Ethernet tarmoqli platasi orqali kompyuter tarmog’iga jo’natish mumkin. Biroq, videotasvirli, to’liq tarmoqli multimedianing tizimlar uchun taxminan 200:1 siqish koeffitsenti zarur. Bunday ko’rsatkichga hozirdayoq erishish mumkin va bu boradagi ishlar muvaffaqiyatli amalga oshirilmoqda.
3. Ishlanma vositalar: xolati va istiqbollari
Multimedia asr oxirigacha kompyuter texnikasini takomillashtirishning asosiy yo’nalishlaridan biri bo’lib qolishi kutilmoqda. Hozirgi paytda kompyuter texnikasi va dasturiy ta'minotni ishlab chiqaruvchi ko’pgina yetakchi firmalar bu axbo­rot texnologiyasini xayotga quyidagi uch yo’nalish bo’yicha tadbiq, qilmoqdalar:
- AT 80x86 shaxsiy kompyuterlarida DOS, Windows muhitida multimediani professional va tijoriy maqsadlarda qo’llash;
- Macintosh SHK lari uchun unimli va ta'lim beruvchi ilova-lar yaratish;
- ishchi bekatlardagi UNIX muxitida professional va ti­joriy ishlanmalarni tayyorlash.
Bu barcha tayyorlanayotgan vositalar asosida assotsiativ aloqalarning umumiy ob'yektli yo’naltirilgan uslubiyatni o’z ichiga olgan "gipermatn" (Nurertex) konsepsiyasi yotadi. Rasman gipermatn deganda foydalanuvchiga boshqa mavzuga o’tishga imkon beruvchi ichki o’zaro murojaat qiluvchi matnli, tuzilmaviy axbo­rot tushuniladi. Gipermatn avval materialga kiritilgan assotsiatsiyalar bo’yicha interaktiv rejimdagi so’zlar, fayllar va paragraflarni jadal birlashtirish uchun foydalanilgan. Giper­matn vositalari foydalanuvchi istalgan tartibda varaqlab ko’rishi mumkin bo’lgan multimedianing hujjatlarni yaratishga imkon bergan. Foydalanilayotgan kompyuterlarning hisoblash qobiliyati oshib borgan sari bu assotsiativ aloqalarning ishlashi mualliflik tizimlarining yangi avlodlarida kengayib bordi. Bunda mualliflik tizimi deganda ishlab chiquvchilarga dasturlarni ko’p mexnatli jarayonsiz yaratishga imkon beruvchi ta'minot tushuni­ladi. Bugungi kunda raqamlashgan statik tasvir, audio va video ma'lumotlarga muallifning istagi bo’yicha tanlangan ob'yektlar sifatida qaralishi mumkin.
Quyidagi kompyuterli platformalar: Macintosh, DOS, Windows, UNIX, Phlips firmasining SD-I va IVM firmasini Multimedia kompyuterlariga qo’llaniladigan multimedia ishlanmalari holatini ko’rib chiqamiz.
Masalan. Ko’p yillar mobaynida Arrle Somruter Ins mul­timedia ishlanmalari sohasida yetakchi o’rin tutadi. Avvalboshda ishlanmalar audioni o’z ichiga olgan multimedia maxsulotlarini ko’rish uchun gipermatn - Nuregsagd - firma dasturi im-koniyatlarini kengaytirish va yuqori sifatli audioaxborot bilan bog’liq edi. So’ngra multimedia tizimiga fotoga yaqin bo’lgan yuqori sifatli statik tasvirlarni kiritish va aks ettirish imkoniyati ko’shildi. Natijada Macintosh kompyuterlari platformasi multimedianing aniq bir ilovalarida yetakchi o’rinni egalladi.
Biroq, videoni qo’llab-quvvatlash nisbatan yaqin paytda, MAS 6.07 va 7.0 imkoniyatlarini kengaytiruvchi Quicktime tizimining kiritilishi bilan ta'minlandi. Xozirda - Nuregsagd da­sturi va yuqorida ko’rsatilgan kengaytirishlarni birlashtiruvchi multimedianing tizimlar ishlanmasi ustida ish olib borilmoqda. Bu tizimning asosiy komponentlari dasturiy ta'minoti, fayllar shakllari, kompressorlar va foydalanuvchi interfeyslaridir. Tizimning eng muxim unsuri - Movie Toolbox - tasvirlarni siqishni boshqaruvchi va animatsiyalar, statik tasvirlar xamda video algoritmlarini amalga oshiruvchi dasturlardir.
Foydalanish jihatidan oddiy bo’lgan Media Text mualliflik tizimi yaqinda Michigan Universitetida (Ann Arbor) Macintosh kompyuterlari uchun ishlab chiqildi. Foydalanuvchi o’z dasturiy maxsulotini audio, grafika va animatsiyaga kiritishi hamda ularni xar bir bosqichda sichqonning ikki chikillashidan oshirmagan holda bajara borib boshqa fragmentlar bilan birlashtirishi mumkin.
4. IVM Vetimedia /OS-2. IVM Sogr firmasi multimedia ish­lanmalari sohasida ancha faol ish olib boradi. Firma Windows interfeysidan grafik foydalanishni qo’llab-quvvatlashdan tashkari o’zining OS/2 operatsion tizimini multimediyaning ko’pgina imkoniyatlari bilan jixozlagan. Ular orasida, eng avvalo, MM RM/2 nomini olgan Rgesentation Manageg (prezenta­siya menejeri) dasturini ajratib ko’rsatish mumkin. U audio-platalar, SD-ROM rusumidaga ommaviy xotira va video proigrovatelni qo’llab-quvvatlaydi, shuningdek, Audio Visual Connection adapterining IVM uchun drayverini o’zida saqlaydi.
IVM firmasi RS/2 turkumidan keyingi o’z kompyuterlari uchun Ultimedia sifatida mashhur multimedia vositalari paketini ishlab chiqqan. Bu vositalar quyidagilarni o’z ichiga oladi:
- kompakt-diskda yetkazib beriladigan va operatsion tizim turlarini tanlash hamda multimedia dasturlarini namoyish etishga imkon beruvchi M57 va M77 qurilma modullari;
- amaliy dasturli multimedia kioski (o’yinli, ta'lim beruv­chi, xizmat ko’rsatuvchi va hokazolar);
- Storyboard Livel, Linkway Livel va Audio Visual Connestion singari multimedia ishlab chiqishning foydalanuvchi vosita­lari turkumi;
- konferensiya ishtirokchilariga umumiy axborotlarni ekranda taqsimlashga imkon beruvchi kompyuterli videokonferen-siyalarni qo’llab-quvvatlash uchun R2R moduli (IVM Regson to Regson);
- turli manbalardagi audio va video axborotlar yuqori sifatini kafolatlagan holda videoni 30 kadr/s chastotali qamrab olish, siqish va aks ettirishni ta'minlovchi IVM RS/2 Astion Media II Display Adapters moduli.
UNIX. Ishchi stansiyalar uchun ham multimedianing maxsu-lotlarini yaratish tizimlari ishlab chiqilmoqda, lekin firmalarning harakatlari shaxsiy kompyuterlar uchun tizimlarni ishlab chiqish kabi birlashmagan. Mavjud tizimlar ishchi stansiyalarning aniq bir rusumlarida foydalaniladi, masalan, Mpower tizimi Hewlett-Packard Corp firmasi kompyuterlarida, DECspin tizimi - (Digital Equipment Corp firmasi EXM larida qo’llanmoqda.
Biroq, umumiy foydalaniluvchi ishlanmalar ham mavjud. Jumladan. Gain Technology Ins (A+Sh) kompaniyasi Gain Momentum tizimini taklif etdi, u UNIX OT muhitida X Window, OSF/Motif va OpenLook grafik interfeysi bilan ishlashda multimedia imkoniyatini ta'minlaydi. Bunga qo’shimcha ravishda Massachusets texnologiya instituti X Window Assotsiatsiyasi X Window muhitida ishlovchi standart dastur uchun VEX videokengaytirishni ishlab chiqdi va foydalanishga taqdim etdi. Gain Momentum tizimi asosan MBBT, ob'yektlar birlashishi (aloqasi) tili va kutubxonalar turkumidan iborat. MBBT moduli matnli fayllar, fayl turkumlari, rakamlashgan tovush va tasvirlar o’rtasidagi aloqani o’rnatadi. Ob'yektlarni birlashti-ruvchi Arrle firmasining Nurermedia Yengine tili foydalanuvchiga multimedia ma'lumotlari bazasida yo’nalish topishga yordam beruvchi 30 modulli kutubxonalar turkumini o’zida namoyon etadi. Tizim kompyuterli ishchi stansiyaga moslashishga imkon beruvchi amaliy dasturlarning portativ interfeysini (ARI - Arrlication Rgogram Interface) ham o’z ichiga oladi.
1993 yilda chiqarilgan multimedianing MRoveg tizimi foydalanuvchining videomuxitini (Visual User Environment) aks ettiradi.
Video Live, Multimedia Mailer, Shared-X va SharedWhite Board modullari tizimining bazaviy komponentlaridir. Video Live moduli qo’shimcha plata yordamida videokadrlarni qo’yishni va ularni ishchi stansiya ekrani darchasida aks etishini qo’llab-quvvatlovchi utilitani namoyon etadi.
Multimedia Mailer moduli, nomidan ham ko’rinib turganidek, UNIX operatsion tizim taklif etadigan ma'lumotni elektron pochta xabarlaridagi audio, ko’chmas tasvir va videokadrlarga stan­dart imkoniyatlarini kengaytiradi. Shared-X moduli foydalanuvchiga X Window stansiya ekranida boshqa istalgan hisoblash tarmog’i foydalanuvchisi bilan birgalikda qo’llash imkonini beradi. SharedWhite Board moduli konferenszaldagi taxtadagiga o’xshash tasvirdan birgalikda foydalanishni ta'minlaydi.
DECspin multimedia tizimi qo’shimcha audio va videoplatalar bilan Decstation 5000 kompyuterlarida Xmedia Tools muhitida ishlaydi. Yaqinda Digital firmasi uni o’zining boshqa ishchi stansiyalariga tarqatdi. Tizim axborotning barcha turlarini qo’llab-quvvatlaydi, videokadrlarni taxrir qilish va videokonferensiyalar rejimida ishlashga imkon beradi.
Aftidan, ishchi stansiyalari uchun eng oddiy mualliflik ti­zimi Standford universitetida yaratilgan va elektron pochta bo’ylab bepul tarqatiladigan MAYEstro tizimidir.
Xozirgi jamiyatimiz uchun multimedianing ahamiyatini tasdiqlovchi - 1987 yilda Vashingtonda AKSH kongressi kutubxonasida Interaktiv axborot texnologiyalari milliy namoyishlar laboratoriyasi va original multimedia - ilovalar va dasturlarning doimiy ko’rgazmasi ochilganligi dikkatga sazovordir. Multimedia va distant uslublari asosida ta'lim berish yildan-yilga ortib, takomillashib bormoqda.
Mutimediali taqdimot – bugungi kunda axborot taqdim etishning yagona va eng zamonaviy shakli hisoblanadi. Bu matnli ma'lumotlar, rasmlar, slayd-shou, diktor jo‘rligidagi ovoz bilan boyitilgan, videoparcha va animatsiya, uch o‘lchamli

grafika tarzidagi dasturiy ta'minot bo‘lishi mumkin. Taqdimotning ma'lumot

taqdim etishning boshqa shakllaridan asosiy farqi ularning mazmunan boyitilganligi va interfaolligidir, ya'ni belgilangan shaklda o‘zgarishga moyilligi va foydalanuvchi faoliyatiga munosabatini bildirishidir. Bundan tashqari, taqdimot Sizning saytingiz kaliti ham bo‘lishi mumkin. Ya'ni Internetga chiqish imkoniyati mavjud bo‘lgan paytda sichqonchani bir martagina bosish orqali taqdimotni ko‘rib, kompaniya saytidan eng yangi ma'lumotni olish mumkin.
Multimediali texnologiya Multimediali texnologiya (multi – ko‘p, media – muhit) bir vaqtning o‘zida ma'lumot taqdim etishning bir necha usullaridan foydalanishga imkon beradi: matn, grafika, animatsiya, videotasvir va ovoz.
Multimediali texnologiyaning eng muhim xususiyati interfaolik – axborot muhiti ishlashida foydalanuvchiga ta'sir o‘tkaza olishga qodirligi hisoblanadi. So‘nggi yillar davomida ko‘plab multimediali dasturiy mahsulotlar yaratildi va yaratilmoqda: ensiklopediyalar, o‘rgatuvchi dasturlar, kompyuter taqdimotlari va boshqalar.
Kompyuter taqdimotlari (Kompyuter vositasida tayyorlangan taqdimotlar)
Ma'ro’za, doklad yoki boshqa chiqishlarda odatda ko‘rgazmali namoyish etish
vositasi sifatida plakatlar, qo‘llanma, laboratoriya tajribalaridan foydalaniladi. Bu maqsadda diaproyektorlar, kodoskoplar, grafik tasvirlarni ekranda namoyish etuvchi slaydlardan foydalaniladi. Kompyuter va multimediali proyektorning paydo bo‘lishi ma'ro’zachi nutqini ovoz, video va animatsiya jo‘rligida sifatli tashkil etishning barcha zaruriy jihatlarini o‘zida mujassam qilgan ko‘rgazmali materiallarni taqdimot sifatida tayyorlash va namoyish etishga imkon berdi.
Taqdimot nima uchun samarali
So‘nggi o‘n yillik dunyoda kompyuter revolyutsiyasi davri bo‘ldi.
Kompyuterlar asosli ravishda hayotimizga kirib keldi. Insoniyat faoliyatining
aksariyat jabhalarini kompyutersiz tasavvur qilish qiyin. Faoliyatning eng tez
o‘zgaruvchan dinamik turi bo‘lgan biznes ham ushbu jarayondan chetda qolmadi. Bu
holatda kompyuter bilan muloqotni osonlashtirish, uning e'tiborini tortish,
qiziqtirish uchun ma'lumotingizni boshqalarga qanday qilib eng qulay va samarali
tarzda yetkazish mumkinligi to‘g‘risida savol tug‘iladi. Ma'lumki, inson ma'lumotning ko‘p qismini ko‘rish (~80%) va eshitish (~15%) organlari orqali qabul qiladi (bu avvaldan aniqlangan va kino hamda televideniyeda undan samarali foydalaniladi). Multimediali texnologiyalar ushbu muhim sezgi organlarining bir vaqtda ishlashiga yordam beradi. Dinamik vizual ketma-ketlik (slayd-shou, animatsiya, video)ni ovozli tarzda namoyish etish orqali insonlarning e'tiborini ko‘proq jalb qilamiz. Shundan kelib chiqib, multimediali texnologiyalar axborotni maksimal samarali tarzda taqdim etishga imkon beradi.
Videodan farqli ravishda multimediali texnologiyalar axborotlarni boshqarishga imkon beradi, ya'ni interfaol bo‘lishi mumkin. Multimediali taqdimot ma'lumotni to‘g‘ridan to‘g‘ri qabul qilishni ta'minlaydi. Foydalanuvchi taqdim etilayotgan barcha ma'lumotlarni ko‘radi va o‘zini qiziqtirgan qismlaridan foydalana oladi. Ma'lumotni qabul qilish katta mehnat va vaqt talab qilmaydi.
Ma'lumot taqdim etishning boshqa shakllaridan farqli ravishda multimediali taqdimot bir necha o‘n minglab sahifa matn, minglab rasm va tasvirlar, bir necha soatga cho‘ziladigan audio va video yozuvlar, animatsiya va uch o‘lchamli grafikalarni o‘z ichiga olgan bo‘lishiga qaramay, ko‘paytirish xarajatlarining kamligini va saqlash muddatining o’zoqligini ta'minlaydi.

Microsoft PowerPoint — univеrsal, imkoniyatlari kеng bo`lgan, ko`rgazmali grafika amaliy dasturlari sirasiga kiradi va matn, rasm, chizma, grafiklar, animatsiya effеktlari, ovoz, vidеorolik va boshqalardan tashkil topgan slaydlarni yaratish imkonini bеradi.

Slayd — ma'lum bir o`lchamga ega bo`lgan muloqot varaqlari hisoblanadi. Unda biror maqsad bilan yaratilayotgan namoyish elеmеntlari joylanadi.
Slaydlar kеtma-kеtligidan iborat tayyor ko`rgazmani kompyutеr ekranida, vidеomonitorda, katta ekranda namoyish qilish mumkin. Ko`rgazmani tashkil qilish — slayd­lar kеtma-kеtligini loyihalash va jihozlash dеmakdir.
Taqdim etish axborot tеxnologiyasining samaradorligi ko`p jihatdan taqdim etuvchi shaxsga, uning umumiy madaniyati, nutq madaniyati va x.k.larga ham bog`liqdir.
PowerPoint dasturi MICROSOFT firmasining WINDOWS qobig`i ostida yaratilgan bo`lib, ushbu dastur prеzеntatsiyalar (taqdimot qilish, ya'ni tanishtirish) bilan ishlash uchun eng qulay bo`lgan dasturiy vositalardan biridir. Bu dastur orqali barcha ko`rgazmali qurollarni yaratish va ba'zi joylarda esa ma'lumotlar bazasi sifatida ham qo`llash mumkin. Ayrim hollarda bu dasturdan multimеdia vositalarini boshqarish va ularni qo`llab, namoyish etuvchi qurilmalarga yuborish vazifalarini ham bajarish mumkin. Dasturdagi asosiy tushunchalar bu — slayd va prеzеntatsiya tushunchalaridir.
Prеzеntatsiya (taqdimot) — yaratilayotgan slaydlar turkumi va uni namoyish etish uchun bеriladigan fayl nomi. Masalan: Prеzеntatsiya1 — PowerPoint dasturi ochilganda, sarlavhalar qatorida paydo bo`lib, yaratilgan yoki yaratilayotgan taqdimotning ayni vaqtdagi nomi hisoblanadi. Bu nomni kеyinchalik o`z hohishimizga ko`ra almashtirishimiz mumkin.
PowerPoint dasturini ishga tushirish. Bu dasturni ishga tushirishni WINDOWS ish stolidan boshlash zarur. Ish stolidagi quyidagi buyruqlarni bajarish orqali dastur ishga tushiriladi:
PowerPoint ishga tushirilganda ekranda rasmda ko`rsatilgan taqdimot yaratish muloqot darchasini ko`rish mumkin.
Har bir foydalanuvchi dasturda ish olib borishi uchun yuqoridagi bo`limlardan birini o`z maqsadiga ko`ra tanlab oladi. Dastur ishini bo`sh taqdimotdan ham boshlash mumkin. Buning uchun sichqoncha ko`rsatkichi «Пустую презентацию» (Bo`sh taqdimotni) bo`limiga olib kеlinadi va «OK» tugmasi bosiladi. Bunda quyidagi muloqot darchasi hosil bo`ladi.
Bu yеrda ko`rsatilgan har bir slaydni tanlab olish imkoniyati bor. Buning uchun yo`nalish tugmalari yoki sichqonchadan foydalanish mumkin.
Power Point bilan tanishuv POWER POINT prezentatsion (taqdimot) grafikli dasturlar sarasiga kiradi. Bunday dasturlar wzida matnlar, rasmlar, sxemalar, grafiklar, animatsion effektlar, ovoz, videokliplar va hokazolardan iborat bolgan slaydlar hosil qilish imkonini beradi. Slaydlar ketma-ketligidan hosil bwlgan taqdimotni komp`yuter ekranida, videomonitorlar va katta ekranlarda namoyish qilish mumkin. Taqdimot yaratish bu slaydlar ketma-ketligini qurish va bezagini berishdir.
Microsoft Power Point ishchi oynasi quyidagi korinishga ega: Chizgish Jihozlar paneliMenuy satri Gorizontal surgich maydon Holat satri Slayd maydoni
Slayd tuzilishini ozgartirish Kerak bolgan formatni tanlang
Slaydlarga matn kiritish Yangi slayd yaratishda (agar yangi taqdimotni tanlamagan bolsangiz) POWER POINT har bir slaydni namunaviy matn bilan toldiradi. Bu matnlarni siz ozingizning matningiz bilan almashtirishingiz lozim. Matn bilan toldirilgan maydon
Quyidagi rasmda siz ozgartirishingiz kerak bolgan namunaviy matn korsatilgan: Oz matningizni kiritish uchun bu maydonlardan biri ustida sichqon sichqon tugmasini bosing. POWER POINT matnning kiritilishini ta`minlaydi. Keyin esa quyidagini bajaring: Kerakli matnni tering
PowerPoint dasturida taqdimotga grafik obektlar quyish Agar sizning komp`- yuteringizda Clip Art Gallery rasmlar toplami mavjud bolsa, siz quyidagi imkoniyatlarga egasiz. Clip Art toplamidan rasm qoymoqchi bolgan slaydga oting. Bosh menyuning Вставка (Joylash) menyusini ochib, Grafika (Clip Art) buyrug`ini bering. Clip Art toplamidan tanlangan rasmni slaydga joylang. Kerakli bolimni tanlang Rasmni tanlang
Boshqa dasturdan rasm joylashtirish 1. Shu erni oshing va ruyxatdan rasm bor bogan disk yoki katalogni tanlang 2. Rasmli faylni tanlang 3. Shu tugmani bosing
Nazorat savollari POWER POINT dasturiga kirishni komp`yuterda kursating. Xizmat lavozimingizga tegishli slayd yarating. Dasturning barcha imkoniyatlarini namoyish qilishga xarakat qiling. POWER POINT dasturida ish yoki oqish joyingizning reklamasini yarating. Pullik kurs ochish uchun reklamali e`lon ishlab chiqing. Tayyorlagan e`loningizga ranglar bering va ovoz, xarakatlar quying.

Animatsion effektlar. Animatsiya — bu, ob'yektlar, kameralar, yorug`lik manbalarining o`zaro joyini almashtirish yoki ularning parametrlarini vaqt bo`yicha o`zgarishiga ega bo`lgan vazifa yoki topshiriqdir. hozirgi paytda kompyuterli grafika vositalarini qo`llashning ushbu sohasi kuchli rivojlanishni boshdan kechirmoqa. animatsion grafika o`zida rang, tasvir va illyustrativ grafika (mashinaviy tasvirlar, illyustrativ matnlar, chizmalar, eskizlar va boshqalar) bilan ishlay olish imkoniyatiga ega.

Televizorimiz ekranida har kuni tomosha qiladigan reklama kliplari, turli multfilmlarning ko`pchiligi ana shu animatsion grafika asosida yaratilgan. Misol uchun Uolt Disnеy studiyasi tomonidan bundan 50 yil mukaddam yaratilgan «Okkiz va еtti gnomlar» multfilmi birinchi animatsion tasma bo’lgan . Yoki 1991 yilda ushbu kompaniya tomonidan yaratilgan «Soxibjamol va maxluk» mult­filmini kupchiligingiz sеvib tomosha kilasiz.
Animatsion effektlarni qo`llash uchun bichimlash uskunalari panelidagi tugmachasi bosiladi. Natijada quyi­dagi «Эффекты анимации» (Animatsiya effektlari) uskunalar paneli hosil bo`ladi
Ushbu uskunalar panelidagi asosiy elementlar bilan tanishib chiqamiz:
1. Sarlavha animatsiyasi. Bunda animatsiya nomi yoziladi.
2. Slayd matnlarining animatsiyasi. Matn yozilgan barcha slaydlarni ekranda namoyish etadi.
3. Kirish effekti. Bu piktogrammaga sichqoncha ko`rsatkichi keltirib bosilgandan so`ng, namoyish ekranida belgilarning chiqish tezliklari hosil bo`ladi. Ya'ni, belgilarning ketma-ket tartibda chiqishi ta'minlanadi.
4. Uchish effekti. Belgilarning namoyish ekranida ketma-ket uchib tushishini ta'minlaydi.
5. Kamera effekti. Namoyish slaydining tasvirini ta'minlaydi.
6. Portlash effekti. Bunda slaydga yozilgan axborotlarning ekranda bir marta hosil bo`lib, yo`qolish holati ta'minlanadi.
7. Lazerli effekt. Slayddagi yozuvlarning uchish tezligini va turli tomonlardan uchib tushish parametrlarini o`zgartirish piktogrammasidir.
8. Yozuv mashinkasi animatsiyasi. Bunda kiritilgan belgilar endi yozilayotgan yozuv mashinkasidagi kabi hosil bo`ladi.
9. Otib tushirish effekti. Bunda yaratilgan slayddagi belgilar biror tugma bosilgungacha yashirinib turadi.
10. Animatsiyalarni sozlash. Bu piktogramma animatsiyalar parametrlarini o`zgartirish uchun xizmat qiladi.
Eslatma: Animatsion effektda ishlash uchun:animatsion effekt qo`llanilishi kerak bo`lgan ob'yekt belgilanadi;tanlangan animatsion effekt tugmacha (piktogramma)si bosiladi.
Animatsiya turlari. Eng keng tarqalgan animatsiya turlari orasida kompyuter animatsiyasi ajratilishi mumkin
Uchta asosiy dam olish funktsiyalaridan (terapevtik, sog'lomlashtirish va ta'lim), sayyoh animatsiyasi to'g'ridan-to'g'ri - sport va sog'lom va informatsion va informatsion. Tegishli shartlar bo'yicha bilvosita usul ham amalga oshiriladi.
Animatsiya ishi amaliyotida maqsadli animatsiya dasturlari uchun sayyohlik animatsiyasining quyidagi funktsiyalarini ajratish mumkin:
Kundalik vaziyatdan bepul, bo'sh vaqtga o'tishga imkon beradigan moslashuv;
Kundalik hayotning jismoniy va aqliy charchagidan kompensatsiya, ozod qiluvchi shaxs;
Barqarorlashtirish, ijobiy his-tuyg'ularni yaratish va aqliy barqarorlikni rag'batlantirish;
Insonning jismoniy kuchlarini tiklash va rivojlantirishga qaratilgan sog'liqni saqlash va kundalik mehnat hayotida zaiflashdi;
Olish imkonini beradigan ma'lumot yangi ma'lumotlar Mamlakat, mintaqa, odamlar va hk .;
Dunyodagi yangi bilimlarning yangi taassurotlari natijasida tanaffus etishishga va birlashtirishga imkon beradigan ta'lim;
Yaxshilash intellektual va jismoniy yaxshilanish;
Turistik animatsiya funktsiyalari animatsion turlarning xilma-xilligini, shuningdek turli xil animatsiya dasturlari va tadbirlarining xilma-xilligini keltirib chiqardi.
Nuqtai nazaridan tizim yondoshuvi Sayyohlik animatsiyasi aloqa, harakat, madaniyat, ijod, yoqimli vaqt, o'yin-kulgilarga xos turistik ehtiyojlarni qondirishdir.

Ushbu ehtiyojlarning assortimenti juda keng, chunki dam olish uchun sayohat qiladigan odamlar ushbu kontseptsiyani butunlay boshqa ma'noga kiritadilar: ba'zi dam olish - bu mos ravishda o'rmon, baliq ovlash va hk. Sayohatning turistik xizmatlari amaliyotida talab va motivatsiya sayyohlarning turli ehtiyojlarini qondiradigan quyidagi animatsiyalarni qo'shadi (dam olishchilar):

Harakatdagi animatsiya - zamonaviy odamning ehtiyojlari va yoqimli tajribalari bilan birlashtirilgan zamonaviy odamning ehtiyojini qondiradi;
Tajribadan keyin animatsiya - yangi, noma'lum, kutilmagan qabul, kashfiyotlar, shuningdek qiyinchiliklarni engishda bo'lgan ehtiyojni qondiradi;
Aloqa orqali animatsiya - yangi, qiziqarli odamlar bilan muloqot qilish, odamlar ichki dunyosining ochilishida va aloqa orqali o'zlarini bilish ehtiyojlarini qondiradi;
Tinchlik orqali animatsiya - tinchlik, maxfiylik, tabiat bilan aloqa qilish, shuningdek, tinchlik va "bema'ni" orqali har kungi charchoqni qondirish uchun odamlarning ehtiyojlarini qondiradi;
Madaniy animatsiya - madaniy va tarixiy obidalarga va mamlakat madaniyati, mintaqasi, aholining zamonaviy namunalari bilan tanishish orqali shaxsiy animatsiyaning ma'naviy rivojlanishida odamlarga ehtiyojni qondiradi;
Ijodiy animatsiya - ijodkorlikdagi odamning ehtiyojlarini qondiradi, ularning ijodiy qobiliyatlarini namoyish etadi va birgalikda ijodkorlik orqali yaqin odamlar bilan aloqa o'rnatadi.
Haqiqiy animatsiya dasturlari ko'pincha keng qamrovli va ro'yxatga olingan animatsiya turlari ushbu dasturlarning tarkibiy qismidir.
Animatsion dasturlar faqat ko'ngilochar tadbirlar bilan bir vaqtda turli xil sport o'yinlari, mashqlar va musobaqalar kiradi. Bunday kombinatsiya bu dasturlarni mustahkamlash, qiziqarli va foydali bo'lgan, shuning uchun turistik animatsiya va sport o'rtasidagi munosabatlar, eng katta tiklanish va samara beradigan darajada boyitilgan.
Biz animatsiya turlari bo'yicha mavzularni ta'kidlaymizmi? Animatsiya turlari: dam olish, sayyohlik, mehmonxona.
Dam olish animatsiyasi - bu inson ruhiy va jismoniy kuchlarini tiklashga qaratilgan dam olish faoliyat turi. Dam olish maqsadlari bilan amalga oshiriladigan bo'sh vaqtlar sayyohlar, hordiq va mehmonlar va xlod qiluvchilar va mahalliy aholiga ega hordiq chiqaradigan korxonalar ham o'tkazilishi mumkin. Bu bizga dam olish animatsiyasi tushunchasi mehmonxona va sayyohlar tushunchasidan kengroq ekanligiga bahslashish huquqini beradi.
Sayyohlik animatsiyasi - bu sayyoh faol harakat bilan shug'ullanadigan sayyohlik xizmati.
Mehmonxona Animatsiyasi - kontseptsiyaning eng tori hisoblanadi, chunki faqat tashkilot turistik korxonalarda hordiq chiqarishni tashkil qiladi: tur to'plash, mehmonxonalar, mehmonxonalar, yotoqxonalar va boshqalar.
Shuningdek, qo'shimcha animatsion xizmatlar - "qo'llab-quvvatlash" - turpakatda, o'tish joylari, kechikishlar tufayli, yo'lni kechiktirishlar, kechikishlar paytida, maqsadli vaqt uchun sharoitlar yo'qligini "qo'llab-quvvatlash" animatsion dasturlari mavjud .
Animatsiyaning sintetik tabiati nazariy rejaning bir qator muammolariga aylanadi. Havoriy nazariy muammolardan biri bu animatsiya shakllari va asarlarining tasnifida terminologik tafovutlardir. Animatsiya mahsulotining turini aniqlashda bir nechta turli xil yondashuvlar qo'llaniladi.
Animatsiya turiga, masalan, qo'lda chizilgan yoki hajmli (qo'g'irchoq) filmiga qarab eng keng tarqalgan tasniflash. U animatsiyada ishlatiladigan texnologiyalar va badiiy tasvirni yaratish materiallari bilan bog'liq. Barcha animatsion texnologiyalarni bo'lish mumkin ikki o'lchovli (tekis) va uch o'lchovli (balandligi). Shunga o'xshash bo'linish printsipi o'tmishda rasm va haykaltaroshlik bilan baham ko'rilgan vizual san'at amaliyotidan olingan.
Mintaqa ikki o'lchovli texnologiyalar Otishma tekisligi bilan bog'liq bo'lganlarni tashkil qiling, i.e. Faqat ikkita koordinatalardan foydalangan holda - bo'yi va kengligi. Bularga qo'lda chizilgan animatsiya turi ("o'zgartirilgan asos" va boshqalar "," Okral materiallari "," ommaviy materiallar ", gipastslash va naychalar texnologiyasi mavjud.
Ga uch o'lchovli texnologiyalar Otish joyining kengligi, balandligi va chuqurligidan foydalanadiganlarga ishoning. Bunga ovoz balandligi - qo'g'irchoq, mavzuni, plastmassa ("yumshoq loy", lazer (golografik), qattiq tanalarning umumiy va piksilizatsiyasining umumiy yig'ilishi kiradi. Ovoz balandligini animatsiya qilishning barcha turlariga asoslanib, namunaviy otishmaning printsipi ham qo'llaniladi, ammo ikki o'lchovli animatsion turlardan farqli o'laroq, ekran tasviri ob'ektlarni yoki ularning qismlarini kosmosda yaratadi.
Animatsiyaning bunday tasnifi bir qator filmlarni aniqlashda noaniqliklarni keltirib chiqaradigan anjumanlarga ega. Bu tutun va igna ekranli texnologiyasida yaratilgan lentalar guruhiga tegishli. Ushbu texnologiya oraliq pozitsiyani egallaydi. Bir tomondan, ular ikki o'lchovli bo'lishi mumkin, chunki olinadigan rasmlar samolyot bilan bog'liq va boshqa tomondan, ushbu texnologiyalar ikki o'lchovli koordinatani kiritish uchun ikki o'lchovni buzishga moyildir.
Ko'p jihatdan, yuqorida aytib o'tilgan tasnif Filmsiyalar tarixi emas, balki film texnologiyalari emas, balki kino texnologiyalari sifatida aniqlanadi, bu esa axloqiy texnologiyalar sifatida aniqlanadi, bu esa inanmly ob'ektlarini xayolparastlikni yaratishga imkon beradi harakatlanish. Ushbu ta'rifni o'rganish hodisaining mohiyatini to'liq ochib bermaydi, garchi san'at sifatida animatsiyani anglashda muhim fikrlardan biri, uning mohiyati nafaqat harakatni yaratish, balki "harakatda san'at" ni anglashda muhim fikrlardan birini o'z ichiga oladi.
Animatsion tasnifi qisman (yaxshi) yoki hissiy va ifodali (istalgan) boshlanishining badiiy shaklida ustunlik printsipiga asoslanadi. Ushbu tasnif turli xil xususiyatlarga ega. Ulardan biri bo'linmani an'anaviy va eksperimental animatsiya turiga aylantiradi.

Microsoft PowerPoint ko'rsatuvlari

PowerPoint- da animatsiyalar matnli qutilarga, o'q nuqtalari va tasvirlarga qo'llanilishi mumkin, shuning uchun ular slaydlar namoyishida slaydda harakat qilishadi. PowerPoint versiyalarida animatsiya tayyorligi slayddagi barcha tarkibga ta'sir qiladi. Kirish va chiqish effektlari sizning slaydlaringizga harakatlarni qo'shishning tezkor usulidir. Bundan tashqari, animatsiya uchun matn yoki ob'ektga harakatlanish yo'lini qo'llashingiz mumkin.
PowerPoint ning barcha versiyalari qanday elementlarning harakatlanishiga va qanday qilib harakatlanishiga qaror berish uchun maxsus animatsiya xususiyatlariga ega. PowerPoint 2010-da taqdim etilgan Animatsiya Rassomi boshqa Microsoft Office dasturlarida Format Painter (Painter Format) opsiyasi kabi ishlaydigan ajoyib animatsiya vositasi. Ushbu animatsiya effektini bitta obyektdan boshqasiga bir marta bosish bilan nusxa ko'chirishingiz yoki bir xil animatsiya formatida bir nechta moslamalarni bo'yash uchun ikki marta bosishingiz mumkin. PowerPoint 2016 Morph o'tish turini qo'shdi. Xususiyat umumiy maqsadga ega bo'lgan ikkita slaydni talab qiladi. Morph faollashtirilganda, slaydlar avtomatik ravishda slaydlardagi moslamalarni jonlantirish, ko'chirish va ta'kidlashadi.
Apple Keynote Animatsiyalar
Keynote - bu Macning va Apple mobil qurilmalarida foydalanish uchun Apple taqdimot dasturidir. Keynote bilan slaydni bir vaqtning o'zida bitta o'q nuqtasida matnni ko'rsatish yoki slaydga to'pni surib tushirish kabi sodda effektlardan foydalanib taqdimotingizni yanada dinamik qilishingiz mumkin. Bundan tashqari, ushbu effektlardan ikkitasini yoki bir nechasini juftlashtirishda murakkab animatsiyalarni yaratishingiz mumkin.
Keynote-ning qurish inspektori siz animatsiyaning effektini, tezligini va yo'nalishini tanlab, animatsiyaning ob'ekt paydo bo'lgandagina yoki yo'qolganligini ko'rsatish uchun imkoniyat beradi. Bundan tashqari, harakatlarni Keynote-da bitta animatsiyaga birlashtirishi yoki bir vaqtning o'zida bitta buyumlar yaratishingiz mumkin.
Har ikkala asosiy va PowerPoint sizga jonlantirilgan matn va moslamalarga tovush effektlarini qo'shish qobiliyatini beradi. Undan yaxshi foydalaning.
Buni ortiqcha bajarish
Animatsiya tomoshabinlarni xotirjam saqlashga va taqdimotga qo'shilishga imkon beruvchi taqdimotga qiziqish hissi qo'shmoqda. Tomoshabinlarning diqqatini jalb etadigan kirish va chiqish animatsiyalarining va ekrandagi effektlarning kombinatsiyasidan foydalaning. Biroq, diqqat bilan animatsiyadan foydalaning. Bir nechta animatsiya taqdimotingizni jonlantiradi, lekin juda ko'p foydalanadi va siz havaskor ko'rinishdagi mishmash bilan yakunlanadi. Ushbu xatolik, bir slaydda juda ko'p turli xil yozuv kora ishlatish chalinish xatolariga o'xshaydi.
Ba'zi odamlar taqdimotning nusxalarini olishni afzal ko'rishadi. Turli taqdimot dasturlari animatsiyalar va o'tishlarni turli usullardan foydalanganligi sababli, taqdimotning bosmadan PDF- versiyasini sinab ko'ring, animatsiya uchun bir slaydni keraksiz ravishda qo'shib olmaysiz.