80 azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin xəBƏRLƏRİ, YER elmləRİ, №1-2, 2016 A. T. Ağayev, A.İ.İsmayılov, T.İ. Süleymanov, 2016

Materiallar və metodlar.
Tədqiqat zamanı 
U.S. Geological Survey (USGS) (EarthExplorer, 
2009/2010) təşkilatının internet ehtiyatlarından və 
tədqiqatın məqsədinə uyğun olaraq, açıq mənbələr-
dən – Landsat 5 TM peykindən alınmış mülti-
spektral təsvirlərdən istifadə edilmişdir (cədvəl, 2-ci 
şəkil). 
Seçilmiş ərazinin TIN modelini qurmaq üçün 
isə x, y coğrafi kordinatları və z hündürlük nöqtə-
lərini təyin etməyə imkan verən GEOMAX Global 
Position Systems (GPS)-dən istifadə edilmişdir. 
Alət vasitəsilə tədqiqat ərazisini əhatə edən 1183 
nöqtənin koordinatları və hündürlüyü götürülmüş-
dür (3-cü şəkil). 
 
1-ci şəkil. 
Tədqiqat ərazisi, Sabirabad rayonunun Mürsəlli kəndi
 

---

A.T.Ağayev, A.İ.İsmayılov, T.İ.Süleymanov 
XƏBƏRLƏR 

YER ELMLƏRİ ■ ИЗВЕСТИЯ 

НАУКИ О ЗЕМЛЕ ■ PROCEEDINGS 

THE SCIENCES OF EARTH
82 
Cədvəl 
Əldə olunmuş peyk təsvirlərinin parametrləri 
Məlumat yığımının atributu 
Atribut qiyməti 
Təsvir 1 
Təsvir 2 
Peykin adı
 
LANDSAT 5 TM 
 Ümumdünya İstinad Sistemi (ÜİS) Sütun
 
167 
 ÜİS Sətir 
 
032 
Məlumat əldə olunmuşdur
 
26/09/2009 
24/05/2010 
 Keyfiyyət bandı 1-7
 
9 
Mübadilə formatı
 
GEOTIFF 
Şəbəkə torunun əksetdirici ölçüsü 
 
30 
Şəbəkə torunun termik ölçüsü
 
30 
 
2-ci şəkil. 
Landsat 5 TM peykindən müxtəlif tarixlərdə alınmış multispektral təsvirlər
 
 
3-cü şəkil. 
GEOMAX GPS-i vasitəsilə ərazinin x, y və z koordinatlarının müəyyənləşdirilməsi
 

---

MƏSAFƏDƏN ZONDLAMA MƏLUMATLARI VƏ COĞRAFİ İNFORMASİYA............. 
XƏBƏRLƏR 

YER ELMLƏRİ ■ ИЗВЕСТИЯ 

НАУКИ О ЗЕМЛЕ ■ PROCEEDINGS 

THE SCIENCES OF EARTH
83 
Emal prosedurlarına cəlb edilən Landsat 5 TM 
mültispektral peyk təsvirləri daşqın hadisəsini qiy-
mətləndirməyə imkan versə də, hadisədən əvvəlki 
dövrlərdə əraziyə düşən su hövzələrinin normal 
çoxillik vəziyyəti ilə müqayisələrin aparılması zəru-
rəti yaranmışdır. Bu səbəbdən də 2009-cu ilin sent-
yabrındakı vəziyyəti əksetdirən eyniadlı kosmik təs-
virdən istifadə edilmiş, bununla da ərazinin su ob-
yektlərini və çay yatağının təbii durumunu müqayisə 
etmək mümkün olmuşdur. 
İlk növbədə ArcGIS proqram təminatının 
imkanları çərçivəsində hər bir təsvir üzrə su ob-
yektləri əsas götürülməklə vektorlaşdırma əməliy-
yatları yerinə yetirilmişdir. Sonra isə seçilmiş əra-
zinin hündürlük göstəricilərindən istifadə edərək 
ArcGIS proqram təminatının “Create TIN” modulu 
əsasında Triangular Irregular Networks (TIN) şəbə-
kəsi yaradılmışdır 
Müzakirə.
Əldə etdiyimiz kosmik təsvir-
lərdən və ArcGIS proqram təminatının müxtəlif 
alətlərindən istifadə edərək daşqın ərazisi vektorlaş-
dırılmış və su altında qalmış ərazilər müəyyən edil-
mişdir (4-ci şəkil). 
Müəyyən olunmuş daşqın hüdudu daxilində 
GEOMAX GPS-in hündürlük göstəricilərindən isti-
fadə edilərək TIN modeli qurulmuş, model üzərində 
3 test xətti seçilmiş və həmin xətt üzrə çay yatağı və 
çay sahilinin profilləri çəkilmişdir (5-ci şəkil).