87 salomatlikka ta ‘sir ko‘rsatuvchi omillar а. Aripov

4. Zararli odatlar. 
Alkogolizm 
– ashaddiy ichkilikbozlik, ayrim kishilarning o„z 
salomatligi va mehnat qobilyatiga shuningdek jamiyat, farovonligiga zarar 
yetkazad
igan darajada muntazam ravishda me‟yoridan ortiq spirtli ichimliklar 
ichishdir. Ichkilikbozlik odam organizmdagi barcha tuzilmalar va a‟zolarga salbiy 
ta‟sir ko„rsatadi. Odam o„zi ichayotgan ichkilik miqdorini bilmay, me‟yorini yo„qotib 
qo
„yadi, markaziy va periferik nerv sistemasi faoliyati buzilib ruxiy kasalliklar, 
nevrozlar va boshqalar paydo bo'ladi, ichki a‟zolar faoliyati ishdan chiqadi. 
Ichkilikning zaharli ta‟siri moddalar almashinuvining buzilishi, nerv 
sistemasining zararlanishiga olib keladi. Ko
„p ichadigan odamda ko„z xiralashib, 
ba‟zan quloq ham og'irlashib qoladi. Odam hadeb ichaveradigan bo„lsa, jigar sirrozi 
yuzaga keladi. Alkogolizm pankreatit, qand kasalligi, stenokardiya va miokard 
infarktiga ham sabab bo
„ladi. Mudom ichib yurgan kishi barvaqt qarib nogiron bo'lib 
qoladi. Zararli odatlarga alkogolizmdan tashqari tamaki chekish va norkomaniya 
ham kiradi. 
5. Ruhiy-emotsional zo
‘riqishlar 
– hozirgi davrda kishilar salomatligiga ta‟sir 
etuvchi asosiy omillardan biri hisoblanadi. Odam organizmning normal faoliyati 

---

89 
uning ruhiyati qay darajadaligiga bog'liq. Ruhiyat va kayfiyatdagi har qanday 
o
„zgarishlar a‟zo sistemalarining faoliyatiga bevosita ta‟sir ko„rsatadi. Odamning 
ruhan ezilishi, ko
„ngliga og'ir botadigan kechinmalar va hayotdagi turli salbiy 
voqealar zo
„riqishlarga olib keladi. Ruhiy-emosional zo„riqishlar natijasida 
odamlarda gipertoniya, stenokardiya va miokard infarkti qolaversa, ruhiy kasalliklar, 
zararli odatlarga ruju qilish kelib chiqadi. 
Ayollardagi ruhiy-emosional zo
„riqishlar ayniqsa xomiladorlik davrida o„ta havfli 
asoratlarga sabab bo
„ladi. 
Aholi turmushining yaxshilanishi, ijtimoiy sharoitlarning barqarorlashishi ruhiy-
emosional zo
„riqishlarni oldini olishning asosiy shartlaridir. 
Yuqorida sanab o
„tilgan salomatlikka qarshi omillar haqida tushunchaga ega 
bo
„lish, ularni bartaraf etish har bir kishining bevosita o„ziga bog„liq.