15.2. Tuproqdagi tuzlarning tuproq xossalari, o‘simliklar o‘sishi va hosildorligiga ta’siri Tayanch so‘z va iboralar: sho‘rlanish, tuzlar, o‘simliklar, tuproq, suvning miqdori, oziqa elementlar , biokimѐviy va fiziologik jarayonlar,sho‘rlangan ,gidrogeologiya, kimyoviy,fizikaviy xossalar.
Ma’lumki, tuproq unumdorligini pasaytiruvchi salbiy omillardan biri – bu sho‘rlanish jaraѐni hisoblanadi. Olib borilgan ko‘p sonli tajribalar natijasiga ko‘ra, hatto kam sho‘rlangan yerlarda ham asosiy qishloq xo‘jalik ekinlari hosildorligining sezilarli darajada kamayishi kuzatilgan. Bu jaraѐnning jadallashib davom etishi yerlarni qishloq xo‘jalik ekinlari uchun yaroqsiz holga olib kelishi mumkin. Aynan mana shu mvammoni o‘rganish ko‘pchilik tadqiqotchilarning e’tiborini o‘ziga jalb qilmoqda.
Tuzlarning o‘simliklarga ko‘rsatadigan ta’siri ko‘pgina tadqiqotchilar tomonidan o‘rganilgan. Ma’lumki, tuproqdagi tuzlarning o‘simliklarga bo‘lgan zararlilik darajasi har xil bo‘lib, ular uchun eng zararlisi va xavfligi soda (Na2CO3) hisoblanadi. Soda suvda erib natriy ishqorini (NaOH) hosil qiladi va bu tuz o‘simliklarga zaharli ta’sir etadi. U ildizlarni kesib, ularni qoraytirib, nobud qiladi. Xlor tuzlari ham juda zararli, sulfat tuzlari esa nisbatan kamroq zararli hisoblanadi. Qiyin eruvchi tuzlar (СaSO4, CaCO3) ning yuqori miqdorlari ham o‘simliklar uchun zararsiz. SHo‘rlangan tuproqlarda natriy va magniyning oson eruvchi tuzlari ko‘proq uchraydi. Ularning qiyosiy zararliligini quyidagi raqamlar nisbati bilan joylashtirish (belgilash) mumkin (15.2.1-jadval) (Axmedov va b., 2002): 15.2.1-jadval
