9-mavzu. Steam ta’lim (m-mathematics) texnologiyalari asosida matematik intellektual qobiliyatlarini rivojlantirish reja

9-1-jadval.

№	Matematika sohalari	Ta’riflar
	Raqamlar nazariyasi	- arifmetika va sonlar yoki butun sonlarni o‘rganish.
	Algebra	- tartib nazariyasi va strukturani o‘rganish.
	Geometriya	- shakllar, o‘lchamlar, burchaklar, masofa va makonni o‘rganish.
	Matematik tahlil	- doimiy o‘zgarish va chegaralarni o‘rganish.

Matematika sohalarining ta’rifdan qat’i nazar, bilishingiz kerak bo‘lgan eng muhim narsa shundaki, matematika shunchaki raqamlarni o‘rganish emas. Shuningdek, bu struktura, tartib, makon va o‘zgarish kabi g‘oyalarni o‘rganishdir.
Matematikaning ahamiyati shundan iborat, yani matematika muhim o‘quv fanidir, chunki u arifmetikani bajarish qobiliyati va shakllar, burchaklar va masofalarni tushunish kabi muhim hayotiy ko‘nikmalarni o‘rgatadi. Boshqa ko‘plab o‘quv fanlari bilan solishtirganda asosiy afzalliklaridan biri shundaki, uning tushunchalari ham universaldir va turli tillarga osongina o‘tadi.
Matematika sohasi talabalarga haqiqatning ahamiyatini, naqsh va tendentsiyalarni aniqlashning ahamiyatini, tuzilish maqsadini va mantiq va fikrlashni qo‘llash zarurligini o‘rgatish uchun ham ishlatilishi mumkin. Ushbu turdagi ko‘nikmalar va qobiliyatlar boshqa sohalarga ham o‘tkazilishi mumkin va shuning uchun umumiy darajada kognitiv rivojlanish uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘lishi mumkin.
Bundan tashqari, matematikaning ba’zi bir ahamiyati uning ishchi kuchi ichidagi qiymati bilan bog‘liqligini va uni kasbiy rivojlanish uchun foydali qilishini tushunish juda muhimdir. Misol tariqasida, matematika buxgalteriya hisobi va moliya, tibbiyot, IT va statistika va raqamli ma’lumotlar asosiy rol o‘ynaydigan har qanday soha kabi sohalarning muhim qismidir.
Matematika ko‘plab talabalar uchun qo‘rqinchli mavzu bo‘lishi mumkin va u tarixan an’anaviy tarzda o‘qitilgan, bu barcha o‘rganish uslublariga mos kelmaydi. Bu ba’zi o‘quvchilarning to‘liq mashg‘ulotlarga kirishishini qiyinlashtirishi mumkin, bu esa keyingi darslar asosida quriladigan ba’zi muhim matematik tushunchalar haqida tushunchaning etishmasligiga olib kelishi mumkin.
O‘quv natijalarini yaxshilash uchun tavsiya etilgan g‘oyalardan biri bu o‘quvchilarga tushunchalarni real hayotiy vaziyatlar bilan bog‘lash imkonini beradigan ba’zi an’anaviy matematik muammolarni integratsiyalashgan holda shakllantirish orqali matematikani o‘qitishga harakat qilishdir. Bu matematika allaqachon asosiy rol o‘ynaydigan fizika va muhandislik kabi sohalar uchun nisbatan sodda, ammo STEAMning qolgan ta’lim sohalari bilan ham amalga oshirilishi mumkin.
Misol uchun, matematika kompyuter ma’lumotlar bazalari va elektron jadvallar kabi narsalar orqali texnologiya bilan tobora integratsiyalashgan. Darhaqiqat, kompyuterlar ba’zi uzoq vaqtdan beri mavjud bo‘lgan matematik tushunchalarning to‘g‘ri ekanligini isbotlashda asosiy rol o‘ynadi. Bundan tashqari, matematika liberal san’at bilan birlashtirilishi mumkin, xususan, psixologiya bunga yaxshi misol bo‘ladi, chunki u statistika va ma’lumotlar namunalaridan foydalanadigan fan sohasi.
Matematika uzoq vaqtdan beri asosiy o‘quv fanlaridan biri hisoblangan, shuning uchun uni STEAM ta’lim kontseptsiyasiga kiritish ajablanarli emas. Biroq, STEAM kontseptsiyasining asosiy ustuvor yo‘nalishlaridan biri integratsiyani rag‘batlantirishdan iborat bo‘lib, bu haqiqatan ham o‘qituvchilar va ilmiy muassasalar uchun asosiy yo‘nalish hisoblanadi.
bo’lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari steam fanining natijalarini yaxshilash uchun matematik tushunchalarni ijtimoyi hayotdagi ayrim vaziyatlarga qo‘llash foydali bo‘lishi mumkin, shunda o‘quvchilar matematik muammolarni oson aniqlashlari mumkin. Yaxshiyamki, ilm-fan, texnologiya, muhandislik va san’at bilan sezilarli darajada o‘zaro bog‘liqlik mavjud, bu esa buni erishish mumkin bo‘lgan maqsadga aylantiradi.

1. 
   Ma’ruzaning maqsadi, mazmuni va tuzilishi haqida qisqacha tushuntirish. STEAM ta’lim (S-fan, science) ko‘nikmalarini fanlararo integratsiyalashning nima ekanligi, nima uchun zarur ekanligi, qanday amalga oshirilishi va qanday natijalarga olib kelishi haqida umumiy ma’lumot berish.
   
2. 
   STEAM ta’lim (S-fan, science) ko‘nikmalarini fanlararo integratsiyalashning afzalliklarini misollar bilan namoyish qilish. Tabiiy fanlarni boshqa fanlar bilan bog’lash va ularni amaliyotda qo’llash orqali o‘quvchilarda nostandart fikrlash, muammolarga yechim topish, jamoaviy ishlash, muloqot, abstraksiya qilish va logik fikrlash kabi ko’nikmalarini rivojlantirishning ahamiyatini ko’rsatish.
   
3. 
   STEAM ta’lim (S-fan, science) ko‘nikmalarini fanlararo integratsiyalash uchun ishlatiladigan usullarni tahlil qilish. Loyihalash, muammoli vaziyat va o’yinlashtirish kabi usullarning mohiyati, shartlari, bosqichlari va xususiyatlari haqida ma’lumot berish. Har bir usul uchun namunaviy loyihalar yaratish va ularni namoyish qilish.
   
4. 
   STEAM ta’lim (S-fan, science) ko‘nikmalarini fanlararo integratsiyalashda bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining vazifalari va majburiyatlari haqida gapirish. O‘qituvchilarning mavzuni tanlash, ma’lumotlarni to’plash, loyihalarni yaratish, loyihalarni namoyish qilish va loyihalarni kengaytirish jarayonlarida o‘quvchilarga qanday yordam berishi, qanday rag’batlantirishi, qanday baholashi va qanday tuzatishi kerakligini bayon etish.
   
5. 
   Ma’ruzaning xulosasini berish. STEAM ta’lim (S-fan, science) ko‘nikmalarini fanlararo integratsiyalashning asosiy maqsadlari, afzalliklari va usullari haqida takrorlash. O‘quvchilarga savollar berish va ularning fikr va mulohazalarini eshitib olish.
   

STEAM ta’lim (M-mathematics) texnologiyalari asosida matematik intellektual qobiliyatlarini rivojlantirish talabalarning matematik fanining asosiy tushuncha va qonunlarini o’zlashtirish, sonlarni tushunish, hisoblash, o’lchash, geometriya, algebra, statistika kabi sohalarda bilim va ko’nikmalarga ega bo’lishga qaratilgan ta’lim usulidir. Bu usul bolalarda quyidagi ko’nikmalarni rivojlantiradi.