9 Türkiye’de Yeni Bir Aşı Uygulaması: Hepatit a implementation of a New Vaccine in Turkey: Hepatitis A



Yüklə 81,64 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix15.03.2017
ölçüsü81,64 Kb.
#11407

9

Türkiye’de Yeni Bir Aşı Uygulaması:  Hepatit A

Implementation of a New Vaccine in Turkey: Hepatitis A

ÖZET


Hepatit  A  insanlık  tarihinin  bilinen  en  eski  hastalıklarından  biridir.  Kendi  kendini 

sınırlayan bir hastalık olan Hepatit A hastaların küçük bir kısmında  fulminant hepatit ve ölümle 

sonuçlansa  da,  akut  hepatit  A’nın  iyileşme  süresinin  yetişkinlerin  %15’inde  6  aya  kadar 

uzayabilmesi önemli ekonomik ve işgücü kayıplarına neden olabilmektedir. Hepatit A enfeksiyonu 

bulunan  olgularda  ölüm  oranı  %0,01-%0,03  oranında  görülse  de  yaş  ilerledikçe  bu  oran 

artmaktadır. 

Hepatit A, dünya çapında aşı ile önlenebilir bir hastalıktır. Günümüzde 4 inaktive aşı Hepatit 

A  virüsü  enfeksiyonuna  karşı  uluslar  arası  düzeyde  kullanılmaktadır  ve  4  aşının  tümü  uzun 

dönemde etkin ve güvenli koruma sağlamaktadır. Dünya sağlık örgütü orta endemik bölgeler için 

ulusal aşılama önerirken, yüksek endemik bölgeler için yoğun aşılama önermemektedir.  Tek doz 

aşı kısa dönem  koruma sağlarken, günümüzde uzun dönem  koruma için 2 doz aşı önerilmektedir. 

Bugüne kadar milyonlarca kişi Hepatit A virüsü’ ne karşı aşılanmış buna rağmen şimdiye kadar aşı 

iyi  tolere  edilmiş  ve  hiçbir  ciddi  yan  etki  olayı  istatistiksel  olarak  aşı  kullanımı  ile 

ilişkilendirilmemiştir.  

Anahtar kelimeler: hepatit A, hepatit A aşıları, Türkiye 

ABSTRACT


Hepatitis A, which is one  of  the  best-known diseases in the  human history is a  self-limited 

disease and result in fulminant hepatitis and death in a small proportion of  patients.  But time to 

complete  recovery  from  acute  hepatitis A may be  as long as 6 months in  up to  15%  of  adults, 

resulting in significant economic and productivity losses. Hepatitis A viral infection have shown a 

case fatality rate of only 0.01% to 0.03%, but this rate increases with advancing age. 

Hepatitis A is a worldwide vaccine-preventable infection. Currently, four inactivated vaccines 

against Hepatitis A virus are internationally available and all four vaccines are safe and effective, 

with  long-lasting protection.  The  World Health  Organization recommends  universal hepatitis A 

vaccination  in  intermediate  areas;  however,  there  is  no  need  of  mass  vaccination  in  high 

endemicity  regions.  Although  one  dose  of  vaccine  provides  at  least  short-term  protection, 

currently recommend  two  doses  to ensure  long-term  protection.  Millions  of  persons have  now 

been vaccinated against Hepatitis A virus nevertheless the current vaccines are well tolerated and 

no serious adverse events have been statistically linked to their use.

Keywords: hepatitis A, hepatitis A vaccines, Turkey 



AUTHORS / 

YAZARLAR

Hasan Hüseyin Avcı 

İl  Sağlık Müdürlüğü, 

Malatya

Engin Burak Selçuk 

Aile Hekimliği Anabilim 

Dalı, İnönü Üniversitesi 

Tıp Fakültesi, Malatya 



Erkan Pehlivan 

Halk Sağlığı Anabilim 

Dalı, İnönü Üniversitesi 

Tıp Fakültesi, Malatya



Hülya Elbe 

Histoloji ve Embriyoloji  

Anabilim Dalı, İnönü 

Üniversitesi Tıp 

Fakültesi, Malatya 

REVIEW / DERLEME 

2014

Giriş

Hepatit A,  insanoğlunun bilinen  en  eski  hastalıklardan  biri  olduğu  gibi  dünya 

çapında  görülen akut viral  hepatitlerinde en sık görülen şeklidir (1).  Kendi  kendini 

sınırlayan  bu  hastalığın fulminan hepatit  ve  ölümle  sonuçlanma  olasılığı  genellikle 

düşüktür. Ancak hepatit A olgularının %20-25’ inde kolestatik hepatit, uzamış sarılık 

ve fulminan karaciğer yetmezliği  gibi atipik klinik seyirler ayrı ayrı  ya da bir arada 

gözlenebilmektedir. Yetişkinlerde görülen akut  hepatit A’ nın tedavi süreci hastaların 

%15’  inde  6  ayı  bulabilmekte  bu  nedenle  dünyanın  birçok  yerinde  morbidite  ve 

sosyo-ekonomik  kayıpların  da  önemli  bir  nedeni  olarak  görülebilmektedir.  Ölüm 

oranı  olgularda  %0,01-%0,03  oranında  bildirilse  de  yaş  ilerledikçe  bu  oran 



10

 

artmaktadır (2-5). 



Hepatit A virusu  (HAV),  küresel,  zarfsız,  27-28 

nm  çapında,  picornavirus  ailesine  ait   bir  RNA 

virüsüdür.  İnsan  tek  doğal  konaktır.  Virüs  düşük 

pH’ya  dayanıklıdır;  ancak  yüksek  ısı,  formalin  ve 

klorda  inaktive  olur  (6,7).  Genellikle  dışkıyla 

kontamine  su  ve  yiyeceklerle  veya  kişisel  yakın 

temas  ile  bulaşır.  Hepatit  A  özellikle  kreşler  gibi 

çocuk  bakım  merkezlerinde  ve  okullarda 

görüldüğünde; henüz indeks  olgu  saptanamadan yeni 

bulaşlar  ve  yeni  vakalar  ortaya  çıkmaya  başladığın-

dan, ayrıca  bu  yaş  grubunda çoğu  kez asemptomatik 

ya  da  nonspesifik  semptomlarla  seyrettiğinden çoğu 

kez tanı konamaz. Özellikle çocuklarda anikterik olgu 

oranının  yüksek  olması  nedeniyle  bu  yaş  grubu, 

endemik  ülkelerde  hastalığın  yaygınlaşmasında 

önemli rol oynamaktadır (8,9). 



Türkiye’de Hepatit A

Hastalık,  alt  yapı  koşullarının  yetersiz,  kişisel 

hijyen  imkanlarının  iyi  olmadığı  geri  kalmış  ya  da 

gelişmekte olan ülkelerde oldukça sık olarak görülür. 

Dünyada yıllık olarak ortalama 1.4 milyon hepatit A 

olgusu  bildirilmektedir. Endemisite paterni  açısından 

değerlendirildiğinde,  Türkiye  yaş,  sosyoekonomik 

durum  ve  coğrafi  bölgeye  göre  değişmekle  birlikte 

erişkin  yaş  grubunda ortalama  %80'ler  civarında,  10 

yaş  altında  ise  %20  civarında  anti-HAV  seropozitif- 

liği  ve  hepatit  A  virus  prevalansı  açısından  orta 

endemik (Şekil 1) bölgededir (10,11). 

Ülkemiz endemisitesi açısından önemli bir durum 

da  bölgesel  farklılıkların  olmasıdır.  Batı  ve  Orta 

Anadolu  bölgelerimiz  HAV  için  orta  endemisite 

bölgesi  iken,  Doğu  Anadolu  bölgemiz  hala  yüksek 

endemisite  bölgesi  özelliği  göstermektedir.  Bu 

enfeksiyonun  endemisitesi  sağlık  ve  hijyen 

koşullarına  bağlı  olarak  ülkeler  arasında  ve  aynı 

ülkenin  çeşitli  bölgelerinde  sosyo-ekonomik 

farklılıklar  nedeniyle  değişiklik  gösterebilir.  Hepatit 

A  dünya  çapında  aşı  ile  önlenebilen  bir  enfek- 

siyondur.  Aşılamaya  yönelik  tavsiyeler  genellikle 

hastalığın  endemisitesine  bağlıdır.  Bu  nedenle, 

ülkelerin çoğu ülkenin tamamını temsil eden endemik 

özelliğine göre bir aşı politikası kullanmaktadır (12). 



Avcı HH ve ark. Türkiye’ de Yeni Bir Aşı Uygulaması:  Hepatit A

Şekil 1. Hepatit A virüsünün tahmini prevalansı (11).

11

Bağışıklama

Hastalıkların önlenmesi tedaviye göre her zaman 

daha  etkili  ve  daha  ucuzdur.  Bu  kapsamda  aşılar 

hastalıkların  önlenmesinde  en  temel  araçlarımızdan 

biridir.  Bazı  aşılar  yalnız  aşılananları  değil 

aşılanmayan  diğer  kişileri  de  koruyabilir.  Gelişmiş 

ülkelerde  yapılan  hepatit  A  aşısı  ile  birlikte  olgu 

sayıları  ve  enfeksiyon  sıklığı  sadece  aşı  yapılan 

grupta  değil  aşı  yapılmayanlarda  da  azalma 

göstermiştir.  Bu  da  aşının  aynı  zamanda  “herd 

immünite”  sağladığının  bir  göstergesi  olarak  kabul 

edilebilir (13).

CDC (Center for Disease Control and Prevention) 

12-23 ay arasındaki tüm çocuklara, orta ya da yüksek 

hepatit A  prevalansı  gösteren  ülkelere  seyahat  eden 

2-18  yaş  arası  çocuk  ve  yetişkinlere,  homosek- 

süellere,  ilaç  bağımlılarına,  pıhtılaşma  faktör 

konsantreleri  kullananlara, kronik karaciğer hastalığı 

olanlara ve evlat edinme ya da çocuk bakım evlerinde 

çalışanlara aşılanmayı önermektedir (14).

Dünya Sağlık Örgütü ise; orta endemik ülkelerde 

sosyoekonomik  koşulların  iyileştirilmesine  bağlı 

olarak zamanla hastalık ölüm riskinin artacağı büyük 

yaş  gruplarına kayacağından, bu bölgelerde bir yaşın 

üzerindeki  tüm  çocuklar  için  ulusal  bağışıklama 

programına  aşının  entegre  edilebileceğini  belirt- 

mektedir.  Aşılama  maliyetli  göz  önünde  bulundu- 

rulduğunda,  hepatit   A  virüsünün  yaygın  olarak 

görüldüğü  yüksek endemik  ülkelerde,  hemen hemen 

tüm kişiler enfeksiyonu çok hafif ya da asemptomatik 

olarak  erken  çocukluk  döneminde  geçireceğinden, 

Dünya  Sağlık  Örgütü  bu  ülkelerde  büyük  ölçekli 

aşılama programlarını tavsiye etmemektedir (15).

 Hepatit A’da kronikleşme olmasa dahi, hastalığın 

morbiditesi,  sonuçlarında  ortaya  çıkan  ekonomik 

kayıplar  gözönüne  alınarak  aşı  çalışmaları  yapılmış 

ve HAV’a karşı ilk aşı 1992’de lisans almıştır (Havrix 

- SmithKline Beecham).  Çalışmalar  aşının koruyucu 

düzeyde  antikor  oluşturduğunu  ve  çocuklarda  1. 

aşıdan 1  ay sonra immünitenin  %99,  rapelden  sonra 

da %  100 olduğu  göstermiştir. Sonrasında da  hepatit 

A’  ya  karşı  çeşitli  inaktif  veya  canlı  zayıflatılmış 

aşılar  geliştirilmiştir,  ama  sadece  dört inaktif  hepatit 

A aşısı şu anda uluslararası düzeyde kullanım için yer 

bulmuştur.    Bu  aşıların tümü  güvenli  ve  uzun süreli 

korumada  etkilidir.  Ancak  aşıların  hiçbiri  <1  yaş 

çocuklar  için  lisanslı  değildir  (16-18).  Dört  aşı  da 

etkinlik ve yan etki profili açısından benzerdir. Aşılar 

6-18 aylık aralıklarla, iki doz olarak, parenteral olarak 

verilir. 18 yaş ve  üstü  için kullanılan Twinrix ise 0,1 

ve 6 ay periyodu ile 3 doz uygulanır. Birinci ve ikinci 

doz  arasında en az  4 hafta, ikinci  ve üçüncü  dozları 

arasında  en  az  5  ay  olmalıdır.  Alternatif  diğer 

uygulama da 0, 7 ve 21 ile 30 gün arasında 3 doz ve 

ilk  dozdan  12  ay  sonra  booster  (rapel)  doz  olarak 

uygulanması  şeklindedir.  Aşının  dozu,  aşı  takvimi, 

aşının  lisanslı  olduğu  yaş,  pediatrik  ya  da  yetişkin 

formülasyonu  olup  olmadığına  göre  imalatçıdan 

imalatçıya  değişebilmektedir.  Günümüzde  aktif 

immünizasyonda kullanılan hepatit A aşılarından üçü 

hücre  kültürüne  adapte,  insan  fibroblastlarında 

çoğaltılmış ve  aluminyum hidroksit adsorbe edilerek 

hazırlanmış  aşılar  iken  (Havrix  ve  Twinrix  için 

2-fenoksietanol  koruyucu  olarak  kullanılmaktadır. 

Vaqta  ise  koruyucu  madde  olmadan formüle  edilir), 

dördüncüsü  HAV  ile  enfekte  insan  diploid  hücre 

kültürlerinden  saflaştırılmış  ve  formalin  ile  inaktive 

edilmiş  aşıdır.  Amerika  Birleşik  Devletleri’nde 

(ABD)  HAV  tekli  antijen  içeren  Havrix  (Glaxo- 

SmithKline, Rixensart, Belçika tarafından üretilen) ve 

Vaqta  (Merk  &  Co,  Inc,  Whitehouse  Station,  New 

Jersey tarafından üretilen) ve kombine Twinrix (HAV, 

HBV  antijenlerinin  her  ikisini  de  içeren, 

GlaxoSmithKline  tarafından  imal  edilen)  lisanslı 

olarak kullanılmaktadır (16,19,20). ABD  aşı  takvimi 

içerisinde  2013  yılı  için  öngörülen  aşılama 

uygulaması aşağıdaki gibidir (21): 

Rutin aşılama:

En  erken  12.  ayda  olmak  üzere  12-23  ay  arası 

çocuklar için 2 doz  hepatit A aşı uygulanmalı, ikinci 

doz 6 - 18 aylık aralığa dağıtılmalıdır.          

24 aydan önce 1 doz hepatit A aşısı  almış çocuk 

için,  ilk  dozdan  6  ila  18  ay  sonra  ikinci  doz 

uygulanmalıdır.

2  yaş  ve  üstü  için  hepatit A’ya  karşı  bağışıklık 

isteniyorsa  öncesinde  hepatit  A  aşısı  uygulanmamış 

herhangi bir kişi  için, 6-18 ay ara ile ayrılmış  hepatit 

A aşısı 2 doz uygulanarak tamamlanmalıdır.

Telafi aşı:

İki doz arasındaki minimum aralık 6 ay olmalıdır.



Özel popülasyonlar:

En  az  6  ay  arayla  2  doz  hepatit A  aşısı  çocuk, 



Euras J Fam Med 2014; 3(1):9-14

12

 

yetişkin  ya  da  enfeksiyon  riski  bulunan  hedef 



bölgelerde  yaşayan  23  aydan  büyük  aşılanmamış 

bireylere uygulanabilir.

Maternal antikorlar 15-18 ay ve üzerinde %70 ila 

%100  oranında  kaybolduğu  için  çocuklar  HAV 

enfeksiyonuna duyarlı hale gelir, aşılama bu  gruptaki 

çocukları  kapsamalıdır.  Dünya  Sağlık  Örgütü  orta 

derecede  endemik  bölgelerde  bulunan  ülkelerde 

yaşayan erişkinlerin önemli bir bölümü  HAV’a karşı 

duyarlı  olduklarından  sanitasyon  şartlarının 

düzeltilmesi  ve  sağlık  eğitiminin  verilmesinin 

yanında  bu  ülkelerde  geniş  skalalı  aşı  programları 

önermektedir  (Küresel  Çocuk  Aşılaması).  The 

Advisory  Committee  on  Immunization  Practices 

(ACIP)  2005  yılı  itibariyle  12-23  aylık  tüm  çocuk-

ların rutin şemada, iki  yaşına kadar aşılanmayanların 

iki-onsekiz  yaş  aralığında  yakalandıkları  anda 

aşılanmasını önermektedir. Bu  doğrultuda ülkemiz de 

de  Hepatit A  aşısının  rutin  aşılamada  yerini  alması 

amacı ile Eylül 2012’de hepatit A’ya yönelik aşılama 

faaliyeti  başlatılmıştır.  Aşı  Mart 2011  ve sonrasında 

doğanlara  18  ve  24.  aylarda  2  doz  olarak  0.5  ml 

uygulanmaktadır.  Ülkemizde  kullanılan  inaktif 

Hepatit  A  aşıları  Avaxim  (Sanofi  Pasteur,  Fransa), 

Epaxal  (Berna,  İsviçre,  Türkiye’de  Yeni  Şark), 

Havrix  (GlaxoSmithKline  Biologicals,  Belçika), 

Vaqta (Merck Sharp&Dohme, ABD)’dır. İlave olarak 

hepatit  A  ve  B  kombine  aşısı  Twinrix’te 

(GlaxoSmithKline  Biologicals,  Belçika)  aşılamada 

kullanılmaktadır (22-24). 

Hepatit  A  aşıları  hepsi  son  derece  immuno- 

jeniktir. Tek doz aşıdan 1 ay sonra yetişkinde %100’ e 

yakın  koruyucu  düzeyde  antikor  geliştirebilmekte-

dirler.  Benzer  sonuçlar  gelişmiş  ve  gelişmekte  olan 

ülkelerde  çocuk  ve  ergenler  için  de  elde  edilmiştir. 

Koruyucu  etkinliğini  belirlemek  üzere  yapılan  en 

büyük  denemelerden  biri;  yaşları  1  ile  16  arasında 

değişen  yaklaşık  40.000  Thai’  li  çocuk  üzerinde 

yapılan ve 1 ay ara ile verilen 2 doz aşı sonrası tespit 

edilen  koruyucu  etkinliğin  %94  olarak  belirlendiği 

uygulamadır  (%95  güven  aralıkları:  %82-%99). 

Yaşları 2 ile 16 arasında değişen ve ABD’ nin yüksek 

endemisite  gösteren  bölgelerinde  yaşıyan  yaklaşık 

1000 çocukta ise  etkinliğin bir doz aşı sonrasında % 

100  olduğu  görülmüştür  (%95  güven  aralıkları: 

%87-%100). Bir doz aşı kısa süreli koruma sağlasa da 

uzun  dönem  ve  etkin  koruma  için  2  doz  aşı 

önerilmektedir. Çalışmalar iki ya da daha fazla dozda 

aşılamadan 5-8 yıl sonra bile koruyucu antikor varlığı 

%99-%100 oranında devam eden bireyler saptadığın-

dan muhtemel koruyuculuğun en az 20 yıl ya da daha 

uzun olabileceğini  düşündürmektedir. Şimdiye kadar 

milyonlarca kişi aşılanmış  olmasına  karşın iyi tolere 

edilebilir  özelliğinin  yanı  sıra  aşıya  bağlı  ciddi  bir 

komplikasyon  istatistiksel  olarak  gösterilmemiştir 

(16).

2000  yılından  beri  sadece  belli  bölgelerde  ve 



yüksek risk gruplarına hepatit  A aşısı uygulayan ABD 

2010  yılından  itibaren  1  yaşındaki  tüm  çocuklara 

rutin  hepatit  A  aşısı  başlatmıştır.  Rutin  aşılama  ile 

hepatit A insidansında dramatik azalma  sağlanmıştır. 

Bu  ülkeler  dışında,  2011  itibariyle  son  yıllarda 

Arjantin,  Panama,  Uruguay,  Suudi  Arabistan,  Irak, 

Yunanistan,  Kazakistan  ve  Çin  gibi  birçok  orta 

endemisite ülkesi hepatit A aşısını rutin aşı takvimine 

eklemiştir.  Avustralya’da  aborjinler  gibi  bazı 

grupların  yaşadığı  bölgelerde  aşılama  yapılmaktadır 

(25).

Sonuç  olarak  ülkemizde  de  genişletilmiş 



bağışıklama  programına  eklenen  hepatit   A  aşısı, 

toplumsal  hijyen  alışkanlıklarımız  ve  sanitasyon 

koşullarımız göz önüne alındığında 1 yaşından sonra 

uygulanabilen  yan  etkileri  az  ve  uzun  süre  koruma 

sağlayan  bir  aşı  olarak  karşımızda  durmaktadır. 

Ülkemizde düzelen alt yapı koşullarına paralel olarak 

hastalığın görülme sıklığının çocukluk çağından daha 

ileri  yaşlara  kayacağı  ve  ülkemizin  endemisite 

açısından  orta  endemik  bölgede  yer  aldığı 

düşünüldüğünde,  maliyet-etkinlik  açısından 

aşılamanın rutin programda yer almasının maliyeti ve 

iş  gücü  kaybını  azaltacağı  ve  toplumsal  bağışıklığı 

olumlu yönde arttıracağı düşünülmektedir.

Avcı HH ve ark. Türkiye’ de Yeni Bir Aşı Uygulaması:  Hepatit A


13

Euras J Fam Med 2014; 3(1):9-14

1. Krugman S. The Gordon 

Wilson Lecture. The ABC’s 

of Viral Hepatitis. Trans Am 

Clin Climatol 

Assoc 1992;103:145-56.

2. Hollinger FB, Ticehurst JR. 

Hepatitis A Virus. In: Fields 

Virology. Fields BN, Knipe 

DM, Howley PM (eds.). 3rd 

ed. Philadelphia: 

Lippincott-Raven; 

1996:735-82.

3. Glikson M, Galun E, Oren R, 

Tur-Kaspa R, Shouval D. 

Relapsing Hepatitis A: 

review of 14 cases and 

literature survey. Medicine 

1992;71(1):14-23.

4. Stapleton JT, Lemon SM. In: 

Infectious Diseases. Hoeprich 

PD, Jordan MC, Ronald AR 

(eds.). 5th ed. Philadelphia: 

Lippincott Co; 1994:790-7.

5. Forbes A, Williams R. 

Changing epidemiology and 

clinical aspects of hepatitis A. 

Br Med Bull 

1990;46(2):303-18.

6. Tratschin JD, Siegl G, 

Frösner GG. Characterization 

and classification of virus 

particles associated with 

hepatitis A. III. Structural 

proteins. J Virol 

1981;38(1):151-6.

7. Hollinger FB, Dienstag JL. 

Hepatitis viruses. In: Lannete 

EH, Balonis A, Hausler WJ, 

JR Shadomy HJ (eds.). 

Manual of Clinical 

Microbiology. 4th ed. 

Washington DC: American 

Society for Microbiology; 

1985:813-35.

8. Kani JIA, Nandwani RAK, 

Gilson RJC, Johnson AM, 

Maguire HC, Tedder RS. 

Hepatitis A virus infection 

among homosexual men. 

BMJ 1991;302(6789):1399.

9. Turhan V. Ulusal Aşılama 

Programında Olmayan 

Aşılara EHKM Uzmanı 

Gözüyle Bakış, Hepatit A 

Aşısı. Türkiye  4.EKMUD 

Kongre Kitabı, İstanbul, 

Türkiye. 2012:85.

10. Yamazhan T. Hepatit A: 

Epidemiyoloji, Bulaşma 

Şekli ve Korunma. Türkiye 

Klinikleri J 

Gastroenterohepatol-Special 

Topics 2010;3(1):7-10.

11. Sharapov UM. Infectious 

Diseases Related To Travel 

Hepatitis A. [place 

unknown]: CDC Yellow 

Book; 2014. 688 p. 

12. Ceyhan M, Yildirim I, Kurt 

N, Uysal G, Dikici B, Ecevit 

C, et al. Differences in 

Hepatitis A Seroprevalence 

Among Geographical 

Regions in Turkey: a need for 

regional vaccination 

recommendations. Journal of 

Viral Hepatitis 2008;15(suppl 

2):69-72.

13. Akşit S. Çocukluk Çağında 

Aşı Takvimi – Derleme. Turk 

Ped Arch 2007;42(özel sayı):

26-35.

14. Vaccine Information 



Statement Hepatitis A 

Vaccine [Internet]. [place 

unknown]: Centers for 

Disease Control and 

Prevention; c2011. [cited 

2013 Jan 19]. Available from: 

http://www.cdc.gov/vaccines/

hcp/vis/vis-statements/hep-a.

html

15. World Health Organization. 



Immunization Vaccines and 

Biologicals. Hepatitis A 

Vaccination Should Be Part 

of A Comprehensive Plan for 

Prevention and Control of 

Viral Hepatitis [Internet]. 

2012 Jul [cited 2013 Jan 13]. 

Available from: 

http://www.who.int/immuniz

ation/newsroom/newsstory_h

epa_vaccine_control_viral_h

epatitis/en/ 

16. WHO (World Health 

Organization). Hepatitis A 

Vaccine Weekly 

Epidemiological 

Record 2000;75:38-42.

17. Peetermans J. Production 

Quality Control and 

Charecterisation of An 

İnactivated Hepatitis A 

Vaccine. Vaccine 

1992;10(suppl 1):99-101.

18. Clemens R, Safary A, 

Hepburn A, Roche C, 

Stanbury WJ, Andre FE. 

Clinical Experience with An 

İnactivated Hepatitis A 

Vaccine. J Infect Dis 

1995;171(suppl 1):44-9.

19. Fiore AE, Wasley A, Bell BP. 

Prevention of Hepatitis A 

Through Active or Passive 

Immunization. 

Recommendations of the 

Advisory Committee on 

Immunization Practices 

(ACIP). MMWR Recomm 

Rep 2006;55(RR-7):1-23.

20. Centers for Disease 

Control and Prevention (US). 

Epidemiology and Prevention 



Kaynaklar

 

14

 

Avcı HH ve ark. Türkiye’ de Yeni Bir Aşı Uygulaması:  Hepatit A

of Vaccine-Preventable 

Diseases. [place unknown]: 

The Pink Book; 2012:101-12.

21. Akinsanya-Beysolow L, 

Jenkins R, Meissner H.C. 

Advisory Committee on 

Immunization Practices 

(ACIP) Recommended 

Immunization Schedules for 

Persons Aged 0 Through 18 

years and Adults Aged 19 

Years and Older--United 

States 2013. MMWR Surveill 

Summ 2013;62(suppl 01):1

22. Badur S. Viral Hepatit 

Aşılarında Neredeyiz?. 34. 

Türk Mikrobiyoloji Kongre 

Kitabı, Girne, Kuzey Kıbrıs 

Türk Cumhuriyeti. 

2010:35-8.

23. Yoldaş Ö, Bulut A, Altındiş 

M. Hepatit A 

Enfeksiyonlarına Güncel 

Yaklaşım. Viral Hepatitis 

Journal 2012;18(3):81-6.

24. Türkiye Halk Sağlığı 

Kurumu. Aşı İle Önlenebilir 

Hastalıklar Daire Başkanlığı. 

Hepatit A Aşısı Uygulaması. 

06.09.2012 tarih ve 

B.10.1.HSK.0.13.00.00/131.9

9/944 sayılı yazı.

25. Kurugöl Z, Aslan A. Hepatit 

A Aşısı Ülkemiz Rutin Aşı 

Takvimine Alınmalı mı?. 

Klinik Gelişim Dergisi 

2012;25(1):30-1. 

Corresponding Author / İletişim için

Dr. Hasan Hüseyin AVCI 

İl Sağlık Müdürlüğü 

Malatya


E- Mail: drhasanavci@gmail.com

Yüklə 81,64 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin