kislota xossasini namoyon qilishi sababida unga
ikkinchi nom ham qo’yilgan: karbol kislolotasi. Kislotalik xossalari
bo’yicha karbon kislotlardan kuchsizroq. Orto- va para-holatdagi
elektronaktseptor o’rin oluvchilar kislotali xossasini keskin ortirib
yuboradi. Masalan, 2,6-dinitrofenolning kislotali kuchi 8,3 x 10
-5
.
Solishtirish uchun fenolning kislotali kuchi 1x10
-10
; sirka kislotasi
1,8x10
-5
. 2,4,6-trinitrofenolning kislotali kuchi
= 4,2x10
-1
.
OH
NO
2
OH
NO
2
NO
2
0
2
N
0
2
N
CH
3
COOH
Ka=1,8
.
10-
5
Ka=8,3.10
-5
Ka=4,2 . 10
-1
2,6-dinitrofenol
2,4,6- trinitrofenol (pikrin kislota)
169
Kimyoviy xossalari C-O va O-H bog’larining reaksion
qobiliyati bilan bevosita bog’liq: ishqorlar bilan fenolyatlar hosil
qiladi. Ammiak bilan qizdirilganda aromatik aminlar hosil bo’ladi.
Gidroksil guruhi soniga ko’ra bir, ikki, uch va ko’p atomli
fenollar uchraydi. Ikki atomli fenollardan pirokatexin, rezorsin va
gidroxinon izomerlar ma’lum :
OH
OH
OH
OH
OH
OH
pirokatexin rezorsin gidroxinon
Uch atomli fenollardan pirogallol, floroglyusin, oksigidroxinon
o’rganilgan:
OH
OH
OH
OH
OH
OH
HO
HO
OH
pirogallol floroglyusin oksigidroxinon
Fenolning bu oddiy hosilalari o’simlik tarkibida deyarli
uchramaydilar. Gidroxinon bulardan istisno tariqasida glikozid
holatida nokning bargi va urug’ida aniqlangan.
Fenollarning asosiy fiziologik xossasi – antiseptik,
dezinfektsiyalovchi xossadir. Galogen va tarmoqlanmagan radikallar
bunday ta’sirni orttiradi. Alkil zanjiri uzayganda ham xossa ortadi. 2-
lamchi va 3-lamchi radikallar ta’sirni pasaytiradi. Ikkinchi 0H
