A avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini

 
 
3. Robototexnika asoslari bо‘limiga oid amaliy mashg‘ulotlarni
tashkil etish 
 
Amaliy mashg‘ulot. 
Is gazidan ogohlantiruvchi qurilma yasash
 
 
Ishning maqsadi: 
Is gazidan saqlanish va zaharlanishni oldini olishga 
mo‘ljallangan qurilma yasashni o‘rganish. 
 
 

---

Jihozlar 
Is gazidan ogohlantiruvchi qurilma yasashning texnologik xaritasi,
MQ5 (gaz datchigi)+Zummer (tovush chiqaruvchi qurulma)+Svetodiod+Arduino 
Uno, maketniy plata, ulovchi simlar, batareya, xavfsizlik texnikasi qoidalari, 
namunalar.
 
 
Ishni bajarish tartibi 
 
1-bosqich. 
Is gazidan ogohlantiruvchi qurilmaniyasash berilgan texnologik xarita 
asosida amalga oshiriladi.
 
2-bosqich.
Is gazidan ogohlantiruvchi qurilmani ishlatish uchun dastur tuzish va 
yozish ishlari bajariladi.
 
 
1-bosqich. Is gazidan ogohlantiruvchi qurilma yasashning
TEXNOLOGIK XARITASI 
 
T/r 
Ish ketma-ketligi 
Ish eskizi 
(yoki texnik rasmi) 
Asboblar 
Jihoz va 
moslamalar 
O‘lchov 
va 
rejalash 
Ish
1. 
Arduino Uno, 
maketniy plata va 
MQ5 markali gaz 
datchigi, zummer,
svetadiod va simlar 
olinadi 
Arduino Uno Maketniy 
plata
MQ5 markali gaz datchigi
Zummer 
- 
- 
Arduino Uno,
maketniy 
plata,
MQ5 markali 
gaz datchigi, 
zummer,
svetadiod, 
sim 

---

Ulovchi o’tkazgich simlar
Svetadiod
2. 
Arduino Uno bilan 
MQ5 markali gaz 
datchigini 
o‘tkazgich simlar 
orqali tegishli “+”, 
“-” uyalarga 
ulanadi. 
MQ5 datchigining 
“VCC” oyoqchasi 
arduino plataning 
“5V” oyoqchasiga , 
“GND” oyoqchasi 
“GND” 
oyoqchasiga, “AO” 
oyoqchasi “A0” 
oyoqchaga
o‘tkazgich simlar 
yordamida ulanadi 
- 
- 
Arduino Uno,
maketniy 
plata, MQ5 
markali gaz 
datchigi, sim 
3. 
Hosil bo‘lgan 
tizimga o‘tkazgich 
simlar yordamida 
zummerni ulanadi. 
Zummerning “+” 
ishorasi ostidagi 
oyoqchasi 
Arduinoning “9” 
raqamli 
oyoqchasiga , 
ikkinchi oyoqchasi 
esa arduinoning 
“GND” oyoqcasiga 
o‘tkazgich simlar 
bilan ulanadi 
- 
- 
Zummer, 
sim 
4. 
Hosil bo‘lgan 
tizimga o‘tkazgich 
simlar yordamida 
svetadiodni 
ulanadi. 
Svetadiodning 
uzun oyoqchasi 
arduinoning “10” 
raqamli 
oyoqchasiga, kalta 
oyoqchasi esa 
- 
- 
Svetadiod, 
sim 

---

 
2-bosqich. Is gazidan ogohlantiruvchi qurilmani
ishlatish uchun dastur tuzish va yozish tartibi 
 
 
1. Arduino dasturiga kiriladi.
2. Arduino dasturi ishchi oynasi ochiladi.
“GND” 
oyoqchasiga 
o‘tkazgich simlar 
bilan ulanadi 
5. 
Arduino Uno, 
maketniy plata va 
MQ5 markali gaz 
datchigi, zummer,
svetadiod va simlar 
olinadi 
- 
- 
Arduino Uno,
maketniy 
plata,
MQ5 markali 
gaz datchigi, 
zummer,
svetadiod, 
sim 
6. 
Tayyorlangan is 
gazidan 
ogohlantiruvchi 
qurilmaning 
ko‘rinishi. 
Arduino Uno ga 
dastur yozilgandan 
so‘ng batareya 
batareya ulagichi 
yordamida ulanib 
ishga tushuriladi. 
- 
- 
Batareya, 
batareya 
ulagichi 

---

3. Is gazidan ogohlantiruvchi qurilma uchundastur qismi quyidagicha ketma-
ketlikda yoziladi. 
void setup
() { 
 
pinMode (9,OUTPUT);
 
Zummer 
oyoqchasini 
tanishtiruv 
buyrug‘i 
pinMode(10,OUTPUT);
 
Svetadiod 
oyoqchasini 
tanishtiruv 
buyrug‘i 
pinMode(A0,INPUT);
 
MQ5 gaz sensorining oyoqchasini 
tanishtiruv buyrug‘i 
Serial.begin(9600);
 
Monitor 
portni 
ishga 
tushurish 
buyrug‘i 
}
 
 
void loop
() {
 
 
int sensorqiymati=analogRead(A0);
 
Sensor qiymati nomli o‘zgaruvchi 
bilan MQ5 datchigini bog‘laymiz 
Serial.print("qiymat=");Serial.printIn (sensorqiymati);
 
Monitor portda qiymatni kuzatish 
buyrug‘ini kiritamiz 
if(sensorqiymati>200) 
{digitalWrite(9,1); 
tone(10,1000,200);}
 
Agar qiymat ko‘rsatgichi 200 dan 
oshsa zummer va svetadiodni yonish 
buyrug‘i kiritiladi 
else{digitalWrite(9,0); noTone(10);}
 
Aks holatda svetadiod va zummerni 
o‘chiq holatda turishini ta’minlovchi 
buyruq kiritiladi 
}
 
 
4. a) USB kabeli orqali kompyuter va Arduino Unobir biriga ulanadi.
 

---

b) Arduino dasturi ishchi oynasida joylashgan menyular qatoridan 
“Instrumenti” – “Port” – “COM3” port tanishtiriladi (agar Sizda COM3 o’rnida 
boshqa raqamli port ko‘rinsa ham shu ketma-ketlikka amal qilinadi). 
s) Ishlab chiqilgan Arduino dasturini Arduino Uno ga yuklash quyidagi 
rasmda ko‘rsatilgan yuklash tugmasi (strelka) orqali amalga oshiriladi. 

---

Is gazidan ogohlantiruvchi qurilma foydalanish uchun tayyor. 
 
Mavzu bo‘yicha test savollari 
1. “SMART” atamasi qaysi olim tomonidan kiritilgan. 
*A: Piter Ferdinand Druker 
B: Alvares, Uolter Klement 
C: Rassell, Genri Norris 
D: Taker, Robert Charlz 
2. SMART qaysi sо‘zlarning bosh harflaridan olingan. 
A: Specific, Measurable, Attainable, Relentless, Time 
*B: Specific, Measurable, Attainable, Relevant, Time-bound 
C: Specific, Measurable, Attainable, Relevant, Time-out 
D: Specific, Measurable, Attachment, Relevant, Time-bound 
3. Maxsus elektronika, dasturiy ta’minot, sensorlar, qabul qiluvchi va 
uzatuvchi qurilmalarning o‘zaro ma’lumot almashinuvidan iborat tarmoq 
tizimi bilan jihozlangan sun’iy intellekt yordamida masofadan boshqariluvchi 
maishiy texnikalar, transport vositalari va boshqalar bu – ...
A: Robototexnika
B: SMART-ta’lim 
*C: Buyumlar interneti 
D: Mexatronika 
4. “Har doim, har joyda va istalgan vaqtda” ta’lim olish imkoniyatlarini 
yaratadi bu – ...
A: Buyumlar interneti 
B: Mexatronika 
C: Robototexnika 
*D: SMART-ta’lim