A. F. Shaxidov, A. D. Qayumov, R. M. Xudayqulov
Yüklə 7,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- -bir tomonida rezerv joylashgan ko‘tarma; b-rezervli va bo‘ylama novli ko‘tarma; v- bermali va chuqur-rezervli ko‘tarma; 1-ajratilgan joy mintaqasi; 2-rezerv; 3-yo‘l
|
9.1-rasm. Sho‘rxok gruntlardagi yo‘l poyining ko‘ndalang profillari: a -bir tomonida rezerv joylashgan ko‘tarma; b-rezervli va bo‘ylama novli ko‘tarma; v- bermali va chuqur-rezervli ko‘tarma; 1-ajratilgan joy mintaqasi; 2-rezerv; 3-yo‘l poyining yon tomonini mustahkamlash Yo‘l poyini qurish uchun yaroqliligi tumanning iqlim sharoitiga, gruntni sho‘rlanish xususiyati va sifatiga bog‘liq bo‘ladi. Gruntni ko‘tarmaga solishda qiyin eriydigan tuzlarning (gips) birlik massadagi qismi 3 % gacha ruhsat beriladi. Sho‘rlanish turi Birlik ulushidagi massasi, % Xloridli 2 Sulfat-xloridli 1-2 Xlorid-sulfatli 0,3-1 Sulfatli 0,3 Sodali - 144 Sodali sho‘rlanish sho‘rlangan gruntning yuzasiga bitum materialli qoplama qurilganda ahamiyatga ega. Ortiqcha sho‘rlangan gruntlarni trassa bilan aylanib o‘tish mumkin bo‘lmaganda, yo‘l poyi sho‘rlanmagan yoki kam sho‘rlangan gruntlardan (iloji boricha drenajlanadigan), sho‘rlanishining oldini olib quriladi. Kuchli sho‘rlangan gruntli sharoitda yo‘l poyi ko‘tarma holida yo‘l to‘shamasining tagi yer yuzidan ko‘tarib va grunt suvlari sathidan, odatdagi sho‘rlanmagan gruntlarga nisbatan 20 % baland quriladi. Kuchli sho‘rlangan bog‘langan gruntlarda va kerakli balandlikdagi ko‘tarmani qurish mumkin bo‘lmasa yoki maqsadga muvofiq bo‘lmasa, yo‘l poyini mustahkamligini oshirish va yuqori qatlam gruntlarini kapillyarlari bo‘yicha ortiqcha sho‘rlanishning oldini olish uchun ko‘tarma tarkibida uni hamma kengligi bo‘yicha 65-75 sm chuqurlikda yoki yo‘l to‘shamasining tagiga kapillyar to‘suvchi 15-20 sm qalinlikda 10-20 mm o‘lchamli shag’aldan qatlamcha quriladi. Qatlamcha grunt bilan ifloslanmasligi uchun ostidan va ustidan qalinligi 3-5 sm bo‘lgan yirik qum yoki mayda tosh yotqiziladi. Agar grunt suvlari yaqin yotishi natijasida o‘ta namlangan holatdagi nam solonchaklarni (gilli va qumloq tuproqli) kesib o‘tish kerak bo‘lsa, ko‘tarmalar tashib keltiriladigan qumli yoki supesli gruntlardan quriladi. Gruntning namligi qulay namlikka yaqin bo‘lganda yer ishlari bajariladi. Sho‘rlangan gruntlar uchun yer ishlarini bajarishning eng ratsional vaqti: grunt suvlarining sathi yuqori bo‘lganda gilli solonchaklar uchun yoz va kuzdir (yog‘ingarchilik boshlanishidan avval); grunt suvlarining sathi yuqori bo‘lganda qumli solonchaklar uchun bahor va yozning boshlanishi. Gruntlar kuchli sho‘rlaganda uncha katta bo‘lmagan ko‘tarma qurilganda yer ishlari yuqori gorizontda (chuqurligi 0,5 m bo‘lgan rezervda) sho‘rlanish kamayganda, bahorda bajariladi. 145 Solonchaklarda yoz oylarida uchraydigan yupqa tuzli qobiq ko‘tarmani qurishdan avval rezerv va ko‘tarma asosining yuzasidan buldozer bilan rezervdan 15-20 m nariga suriladi. Rezervda grunt buldozer yoki avtogreyder bilan kavlanib, ko‘tarmaga suriladi. Solonchaklarda ko‘tarma qurish uchun grunt suvlari yer yuzasidan 1 m dan kam bo‘lmaganda greyder-elevatorni qo‘llash mumkin. Solonchaklarda tashib keluvchi gruntlardan ko‘tarmalar skreperlar yoki avtomobil-samosvallarda tashish masofasiga qarab keltiriladi; gruntni yotqizish «boshidan» boshlanadi. Ko‘tarmaga grunt avval ishchi belgidan baland yotqiziladi, (lekin yo‘l poyining hamma kengligi bo‘yicha emas), so‘ng buldozer bilan uni bir vaqtda zichlashtirib, chetga suriladi. Grunt yopishib qolmasligi uchun suvga qarshi kam mustahkam solonsovli va taqirli gruntlarning namligi 0,9 qulay namlikka keltiriladi. Tabiiy namligi qulay namlikdan yuqori bo‘lgan bog‘langan gruntlarning har bir qatlamini zichlashtirish uni havoda dastlabki quritishdan so‘ng boshlanadi. Yüklə 7,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|