A. G. Abdukadirov 2017 y

2.2. NetWare tarmog‘i tarmoq operatsion tizimi. 
Hozir to‘rtta asosiy 32 xonali tarmoq operatsion tizimini (OT yoki tarmoq 
xizmatini) ajratib ko‘rsatish mumkin: NetWare 4.1 (Novell firmasi), Windows NT 
Server 4.0 (Microsoft firmasi), Vines 6.0 (Banuan firmasi), OS/2 Warr Advanced 
Server (IBM firmasi). Bundan tashqari UNIX oilasiga mansub tarmoq Otni eslatib 
o‘tish lozim. 
Tarmoq operatsion tizimini tarmoq muxitida bo‘lgan asosiy talablarga 
muvofiqligiga qarab, quyidagi imkoniyatlar bo‘yicha baxolash mumkin: 

YUqori samaradorlikda ishlashda fayllar va printerlardan birgalikda 
foydalanish; 

«mijoz-server» arxitektura uchun xususan ishlab chiqaruvchilar amaliy 
dasturiga mo‘ljallangan amaliy dasturlarni samarali bajarish; 

turli platformalarda va turli tarmoq asbob-uskunalari bilan ishlash; 

Internet bilan integratsiyani ta’minlash: TCR/IR protokolini dinamik 
sozlash (Dynamic Host Confiration Rrotocol - DHCR), WEB-server 
dasturiy ta’minotni ta’minlash; 

tarmoqqa masofadan kirish; 

ichki elektron pochtani, gurux bo‘lib munozara qilishni tashkil etish; 

xududiy jixatdan tarqoq, ko‘p serverli tarmoqlardagi resurslarga kataloglar 
va nomlar xizmati yordamida kirish. 
Sanab o‘tilgan tarmoq operatsion tizimlaridan xar biri garchi ularning xech 
biri foydalanuvchining barcha talablarini to‘liq qondira olmasada, u yoki bu nuqtai 
nazardan eng yaxshi deb sanalishi mumkin. Barcha talablarni qondirish uchun turli 
ishlab chiqaruvchilar tarmoq operatsion tizimlarini birlashtirishi maqsadga muvofiq. 
Universallikka va samaradorlikka erishish uchun ko‘pincha NetWare va Windows 
NT Serverdan birgalikda foydalanishadi. Bunda NetWare fayllar bilan ishlash va 
bosish xizmati uchun ishlatiladi. CHunki u bu xizmatlarning yanada keng 
imkoniyatlari va universalligini ta’minlaydi. Windows NT esa ma’lumotlarni 
almashish va ilovalar serveri ishi uchun foydalaniladi. 
NetWare va Windows NT tarmoqlarida kataloglarni boshqarish xizmati 
prinsip jixatidan turlicha ko‘rilgan. NetWare 4.1da tarmoqni ijara ko‘rinishida 

---

ishlovchi NetWare Directory Service (NDS)dan foydalaniladi. Windows NT 
tarmog‘ida kataloglarni boshqarish xizmati ishonchli munosabatlardagi domenlar 
to‘plamini ifodalaydi. Xar ikki xizmat turida ko‘plab serverlar bilan markazlashgan 
xolda boshqarish imkoniyati mavjud. Tarmoqda bir marta qayd etilgan 
foydalanuvchi turli serverlar bilan birlashish imkoniyati beriladi. Doment tizim - 
domenlar o‘rtasidagi munosabatga ancha moslashib qarash imkonini beradi. Domen 
boshqa doment xaqida to‘liq yoki qisman ma’lumotga ega bo‘lishi yoki xech qanday 
axborotga ega bo‘lmasligi mumkin. Sanab o‘tilgan barcha operatsion tizimlar fayllar 
bilan ishlash va bosish uchun etarli darajada yaxshi mijoz vositasiga ega. Ko‘pgina 
ishlab chiqaruvchilar turli turdagi serverlar bilan ishlay oladigan mijoz dasturiy 
ta’minotini chiqarmoqda masalan, Windows 7 yuqorida sanalgan barcha tarmoq 
operatsion tizimi serverlar bilan ishlash qobiliyatiga ega universal mijozni o‘z ichiga 
oladi. Foydalanuvchi qaysi server xizmatiga murojaat qilayotganini bilmasligi 
mumkin.