Təbii m ənbələri:
Ən çox kələm də, şabahdda, pomidorda rast gəlinir, mey-
və-tarəvəzin yaşıl yaфaqlaпnda, ispanaqda, zeytun yağında,
pambjq yağında olur.
Günlük təlobat:
Yaşlı şəxslər üçün: 0,2-0,3 mkq
Ham ilə qadınlar üçün: 2-5 mkq
Yenidoğulm uşlarüçün: l,0 -l,2 m k q
Normal göstəriciləri:
0,29-2,64 nmol/L
Azalmasına səbəb olan hallar:
Qaraciyər xəstəlikləri
Yenidoğulmuşlann hemorragik xestəliyi
Hipotrombinemiya
Pankreas xəstəlikləri
A z qidalanma
A ntibiotiklərlə uzunmüddətli müalicə
Diarreya
Ə DƏBİYYAT
Ф
Березов Т Т ., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия. - Москва,
«Медицина», 1998.
Билибин Д.П., Дворников В.Е. Патофизиология алькогольной
болезни и наркомании. - Москва, изд-во РУДН, 1991.
Биохимические основы патологических процессов: Учебное
пособие. (Под ред. Северина Е.С.). - Москва, «Медицина», 2000.
Врожденные и приобретенные энзимопатологии. (Под ред.
Тащева Т.), Пер. с болг. - Москва, «Медицина», 1980.
Долгов В., Морозова В., Марцищевская Р. Клинико-диагности
ческое значение лабораторных показателей. - Москва, Лабин-
форм Центр, 1995.
Зильва Дж.Ф., Пэннел П.Р. Клиническая химия в диагностике и
лечении. Пер. с англ. - Москва, «Медицина», 1988.
Киселев Ф .Л ., Павлиш О .А., Татосян А.Г. Молекулярные основы
канцерогенезау человека.-М осква, «Медицина», 1990.
Климов А .Н ., Никульчева Н.Г. Липиды, липопротеиды и атеро
склероз. - Санкт-Питербург, изд-во Питер, 1995.
Клиническая иммунология. (Под ред. Соколова Е.И.}. - Москва,
«Медицина», 1998.
«
Клинический диагноз - лабораторные основы. (Под ред.
Меньшикова В.В.). - Москва, Лабинформ, 1997.
Косяков К.С. Клиническая биохимия (основные вопросы обме
на веществ при патологических состояниях). - Ленинград, «Меди
цина», 1967.
Мордашев С.Р. Биохимические проблемы медицины. - Москва,
«Медицина», 1975.
Маршалл В.Дж. Клиническая биохимия. Пер. с англ. - Москва -
Санкт-Питербург., Изд-во Бином - Невский диалект, 1999.
Мосс Д ., Баттерворт П. Энзимология в медицине. Пер. с англ. -
Москва, «Медицина», 1978.
Мусил Я. Основы биохимии патологических процессов. Пер. с.
чешек. - Москва, «Медицина», 1985.
Строев Е.А. Биологическая химия. - Москва, «Высшая школа»,
1986.
Ə fəndiyev A.M ., İslamzadə F.Q., tslam zadə F.l. tnsan biokimyasımn
esaslan. — Bakı, «Şirvajməşr», 2002.
A ydıner A., Özkan S. Klinikde Biokimyasal değerler ve formuller.
Nobel Tip Kitabevleri. - Istanbul, 1991.
Gray C.H., How orth P.J.N., Rinsler M.G. Clinical fiheraical pathology.
- U S A , 1985.
Lehninger A.L., Nelson D.L., Сох М.М. Principles o f biochemistry. -
N ew York. 1993.
Murray R.K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W. Harper's bio
chemistry, 23-rd edition, Appleton and Lange. - USA, 1993.
Newsholme E.A., Leech A.R. Biochemistry for the medical sciences,
John Wiley and Sons. - Great Britain, 1988.
Roger J. King. Cancer Biology, Longman, 1996.
Textbook of Biochemistry with clinical correlations (Edited by
T.M .Delvin),W iley-Uss.- USA, 1992.
Uiukaya E. Klinik Biokİmya, Nobel and Güneş Tip kitabevi, 1998.
W
a l l a c h J . I n t e r p r e t a t i o n o f D i a g n o s t i c t e s t ( F o u r t h E d i t i o n ) . -
U S A , 1 9 8 6 .
Y üregir G.T. Klinik biokimya, Adana, 1990.
Zifvo J.F., Panne! P.R., Mayne P.D. Clinical chemistry of diagnosis
and treatment (Fifth Edition). - London, 1989.
3
MÜQƏDDtMƏ........................................................................
Qanm ümumi klinik analizi və digər ümumi göstəriciləri...5
1. QANIN MORFOLOJİ ELEM ENTLƏRİ..............................
6
1.1.
E ritro sitlər......................................................................^
1.1.1. Hemoqlobin (H b ).............................................................
1.1.2. Hematokrit ( H t) ..............................................................^
1.1.3. Eritrositlərin çökmə sür’ə t i ........................................... 9
1.1.4. Eritrositar in d ek slər.........................................................
1.1.5. Hemolitik anemiyalar zamanı eritrositlərin yaşama
m ü d d ə ti.......................................................................
1.2.
Fetal hem oqlobin.....................................................1 ^
1.3.
Eritrositlərin osmotik rezistentliyi........................... 14
1.4.
E ritro sito z........................................................................
1.5.
R etikulositlər...............................................................16
1.
6
.
Plazmatik h ü cey rələr..................................................17
1.7.
L ey k o sitlər...................................................................1*7
1.7.1. Neytrofıl ley k o sitlər.................................................... 18
1.7.2. E ozinofillər.................................................................. 20
1.7.3. B a z o fillə r...................................................................... 21
1.7.4. L im fositlər....................................................................22
1.7.5. M o n o sitler.................................................................... 25
1.7.6. T rom bositlər................................................................ 26
1.8.
F ibrinogen................................................................... 27
1.9.
Qanaxma m ü d d ə ti...................................................... 28
2. BİOKİMYƏVİ GÖSTƏRİCİLƏR....... .........................30
2.1.
L ip id lə r........................................................................ 30
2.2.
X o lesterin .....................................................................31
2.3.
Plazma lipoproteinleri................................................33
2.3.1. Çox aşağı sıxhqh lipoproteinlər................................34
2.3.2. Aşağı sıxlıqh lipoproteinlər....................................... 35
2.3.3. Yüksək və çox yüksək sıxhqh lipoproteinler (YSL
və ÇYSL)...................................................................... 36
2.4.
T riasilqliserinlər........................................................37
2.5.
Q lü k o z a .......................................................................38
2.6.
B iliru b in ..................................................................... 40
2.7.
Zülal və peptidlərin tərkibinə daxil olmayan azot...42
2.8.
A m m o n y ak ................................................................ 43
2.9.
K arb am id .................................... ; ............................ 44
2.10.
Sidik tu rşu su ............................................................ 46
2. И .
K reatin in ....................................................................48
2.12.
K rea tin .......................................................................48
2.13. D ə m ir.........................................................................49
2.14.
F e rritin .........................................................................51
2.15.
T ransferrin................................................................ 52
2.16.
Qan serumunun ümumi dəmirbirləşdirici qüwəsi...53
2.17. Doymuş transferrin.................................................. 54
2.18.
H em osiderin...............................................................55
2.19.
Seruİoplazm in...........................................................56
2.20.
Dəmirin orqanizmdə artıq miqdarda toplanması..56
2.21. F o s fo r.........................................................................57
2.22. N a triu m ......................................................................59
2.23. Qan serumunun osm olyarlığı.................................60
2.24.
Q a n m p H -ı.................................................................. 61
2.25.
K a liu m .........................................................................61
2.26. X lo r ............................................................................ 63
2.27.
M aqnezium ............................................................... 64
2.28.
ICalsium.......................................................................65
2.29. M i s ............. ...............................................................
6
6
2.30.
L itiu m ......................................................................... 67
3. İMMUNOQLOBULİNLƏR........................................... 69
3.1.
İmmunoqlobulin A (Ig A ).......................................... 69
3.2.
Immunoqlobulin D ^ g D ) ...........................................71
3.3.
İmmunoqlobulin E (Ig E )........................................... 71
3.4.
immunoqlobulin G (Ig G ).......................................... 72
3.5.
Immunoqlobulin M (Ig M ).........................................74
3.6.
6-KA-125 amili (determ inantı)............................... 75
3.7.
Karsinoembrional antigen (K E A )......................... 76
4. QAJS ZÜLAJLLARl...........................................................77
4.1.
A lb u m in ........................................................................77
4.2.
Q lo b u lin lər................................................................ 78
4.3.
Alfa, q lo b u lin lər.......................................................79
4.4.
Alfa, q lo b u lin lər.......................................................79
4.5.
B eta-qlobulin!er.......................................................... 80
4.6.
Q am m a-qlobulinlər..................................................81
4.7.
C-reaktiv zülal (C R Z ).............................................. 81
4.8.
Q likohem oqlobin......................................................... 81
4.9.
H aptoqlobulin...........................................................82
5. HORM ONLAR................................................................ 84
5.1.
A ndrostendion.......................................................... 84
I
5.2.
Parathormon (paratirokrin)..................................... 84
5.3.
K atexolam inlər.........................................................85
5.4.
P ro lak tin ....................................................................
8
6
5.5.
Adrenokortikotrop h o rm o n .....................................87
5.6.
Qalxanabənzər vəzinin h o rm o n lan ....................... 87
5.6.1. T iro k sin ........................................................................ 89
5.6.2. K alsito n in ..................................................................... 89
5.7.
Tirotrop horm on...........................................................90
5.8.
Tiroksinbirləşdirici zülal..................... ....................91
5.9.
T iro lib erin .................................................................... 92
5.10. Alfa-fetoprotein............................................................92
5.11. Q a strin ........................................................................... 93
5.12. T estosteron...................................................................93
5.13. in s u lin ...........................................................................94
6
. FERM ENTLƏR.................................................................96
6.1.
A ld o la z a ....................................................................... 96
6.2.
Q ələvi Fosfataza (A L P ).......................................... 97
6.3.
A m ü a z a ........................................................................ 99
6.4.
Amintransferazalar..................................................... 100
6.4.1. Aspartatamintransferaza (A S T )............................... 100
6.4.2. A laninam intransferaza.............................................. 102
6.5.
Turş fo sfataza............................................................ 102
6
.
6
.
L ip a z a ...................................................................... 103
6.7.
X olinesteraza.......................................................... 103
6
.
8
.
Laktatdehidrogenaza............................................... 104
6.8.1. Laktatdehidrogenaza izoenzim ləri..........................105
6.9.
Kreatin fosfokinaza................................................. 107
6
.
1
0
.
İzositratdehidrogenaza............................................ 108
6.11.
Leysinaminpeptidaza.............................................. 108
6
.12.
5'-Nukleotidaza........................................................109
6.13.
Plazma renin aktivliyi............................................. 109
6.14.
Qamma-qlutamiltranspeptidaza............................110
7. VİTAM İNLƏR................................................................112
7.1 Suda həll olan vitaminlər............................................... 113
7.1.1.
B| vitamini (tiamin).................................................113
7.1.2.
B
2
vitamini (riboflavin).......................................... 114.
7.1.3.
PP vitamini (nikotin turşusu, niasin).................... 116
7.1.4.
B(, vitamini (adermin, piridoksin)......................... 116
7.1.5.
Fol turşusu................................................................117
7.1.6.
B
, 2
vitam ini.............................................................. 118
7.1.7.
С vitamini.................................................................120
7.2.
Yağda həll olan vitaminlər.....................................122
7.2.1.
A vitamini (anti-kseroftalmik vitamin, retinol)...122
7.2.2.
D vitamini.................................................................123
7.2.3.
E vitamini (tokoferol)............................................. 125
7.2.4.
К vitamini (antihemorragik vitamin)....................126
Ə dəbiyyat................................................................................128
Adil M.AIIahverdiyev
Professor, doktor, Cukurova Universitesi
Tip Fakültesinin ögretim üyesi
(Adana, Türkiye)
Yardımçı docent
M alahat t.Bağırova
Mustafa Kamal Universitesi
Tip fakültesinin ögretim üyesi
(Hatayy Türkiye)
Kanm laboratuvar incelenmesinin
klinik diaqnostik öneıni
Yığılmağa verilmişdir: 15.11.2002.
Çapa imzalanmışdır: 10.04.2003.
Kağız formatı: 60x84V,<5, m ətbəə kağızı № 1.
Ofset çap üsulu. Fiziki çap vərəqi 8,5.
Uçot nəşr vərəqi 8,0. Sifariş №19. Tirajı 1000
«Steyk» KM-nin m ətbəəDostları ilə paylaş: |