A. M. Polatov kompyuter vositasida modellashtirish asoslari

ck __ dm dt dt ^v,?
bu yerda - (dm/dt) u had raketa dvigatellarining tortish kuchi bo‘lib, uni
dr _
ko‘rinishga keltirib olgandan so‘ng, osongina integrallash mumkin: bu yerda vo, *щ - mos ravishda raketaning /=0 vaqt momentdagi tezligi va massasi. Agarda v₀=0 bo‘tsa, u holda raketa yoqilg‘isining to‘la yonib bo‘lganida erishiladigan raketaning maksimal tezligi





ga teng. Bu yerda m_p - foydali massa (sputnik massasi), m_s - struktura massasi (raketaning massasi yoqilg'i baklari, dvigatellar, boshqaruv tizimlari va h.k. laming massalaridan tashkil topadi).
Siolkovskiyning (5) sodda formulasi kosmik uchisblar uchun raketaning strukturasi qanday bo‘lishi kerakligi to⁴g‘risida fundamental xulosani chiqarishga imkon beradi.
kattalikni kiritaylik. Bu kattalik m,=0 da raketaning strukturaviy va boshlang^£ich massalari nisbatini ifodalaydi. U holda haqiqiy ^д ~ ¹'« ~ ³km/s qiymatlarga nisbatan, m_r = 0 da
ga ega bo'lamiz. Bu yerdan hattoki eng ideal vaziyat (foydali massa nolga teng, yerning tortish kuchi va havoning qarshiligi yo‘q boigan) da ham o‘rganilayotgan turdagi raketa birinchi kosmik tezlikka erisha olmasligi kelib chiqadi. Shu tufayli, kosmonavtikaning asoschilari kelgan xulosaga. ko‘ra, ko^cp pog‘onali raketalardan foydalanish lozimdir.
Keltirilgan misol shu jumladan murakkab obyektlami matematik modellashtirishning boshlang‘ich davrida qo‘llaniladigan “eng katta qulaylik” prmsipini namoyish qiladi: agarda eng yaxshi sharoitlarga qo‘yilgan obyekt kerakli xarakteristikalarga erisha olmasa, u holda obyektga nisbatan yondashuvni o‘zgartirish yoki unga qo‘yilgan talablarni yumshatish lozim; agarda talablarga erishib bo‘Isa, u holda keyingi qadamlar obyektga nisbatan qo‘shimcha murakkablashtiruvehi omillaming ta’sirini o‘rganish bilan bog‘liqdir.

3. 
   OMMAVIY XIXMAT KO RSATISH TIZIMLARINI MODELLASHTIRISH
   

1.