A milliy urf-odatlar, qadriyatlar va ananalarning qayta tiklanishi

Xalqimizningkelajagiuchunsuvday, havodayzarurbo'lganbundaysohalargabirinchivaengkattahomiy - davlatningo'zi», dedi. Bu moddiyjihatdanbirmunchaqiyinchiliksezi-layotganbirdavrdama'naviyhayotimizgadavlatg'amxo'rliginingyorqinko'rinishidir. Zotan, har yilima'naviyvama'rifiyravnaquchundavlatjamg'armasidankattamiqdordamablag' ajratilayot-gani, mazkurtarmoqtashkiliy-ijodiyishlarinitakomillashtirishdamuhimahamiyatkasbetmoqda. Birginamisolsifatidashuniaytishmumkinki, sobiqIttifoqdoirasidagimamlakatlarninghechbiri-da O'zbekistondagichalikko'pmiqdordadarsliklar, o'quv-uslubiyqo'llanmalar, dasturlarnashretilmaganvaommaviytarzdagitadbir-lar amalgaoshirilmagan.
BularninghammasiO'zbekistondamilliymadaniyatvama'naviyatravnaqiningkengmiqyosli dasturi mavjudligini, ungabevositadavlatningo'zi, hukumatningrahnamolikqilayotganiniko'rsatadi.
Mustaqillikyillaridama'naviypoklanishhaqida gap ketgandaO'zbektiligaDavlattilimaqomiberilishivauningahamiyatiga ham kitobxone'tiborinitortishlozim.
Bu sobitqadamyo'l 1993-yil 2-sentabrda qabulqilingan «Lo-tin yozuvigaasoslangano'zbekalifbosinijoriyetishto'g'risida»giQonundava 1995-yil may oyidaOliyMajlisningikkinchisessiya-sidaqabulqilinganO'zbekistonRespublikasining «Lotinyozuvi­gaasoslangano'zbekalifbosinijoriyetishto'g'risida»giQonunigao'zgartirishlarkiritishhaqidagiQonundayanadamustahkamlandivarivojlantirildi.
Mazkurqonunlaro'zbektiliningDavlat tili sifatidagimaqomi-ningmustahkamlanishi, mamlakatninghartaraflamakamoltopishi va jahonkommunikatsiyatizimigakirishiuchun ancha qulayshart-sharoityaratibberdi.
Mazkurqonunlarniishlabchiqishjarayonidato'plangantajribahartaraflamaumumlashtirildi va tahliletildi, Davlattiligao'tishbo'yichaqilinganishlarxolisbaholandi. Puxtao'ylab, real jarayon-lar va imkoniyatlarnihisobgaolib, lotinyozuvigaasoslangano'zbekalifbosiniuzil-kesiljoriyetishni 2005 yilgachabosqichma-bosqichamalgaoshiribborishgaqarorqilindi.
Mutlaqoravshanki, tilislohotibilanbog'liqbarchasanalaryangiQonunhujjatlarigamuvofiqholgakeltirilishikerak. Negaki, davlattilinieskialifbodajoriyetib, so'ngrayangiyozuvgao'tishmaqsadgamuvofiqemas.
Ana shuholatlarninghammasinihisobgaolib, «O`zbekistonRespublikasiningDavlat tili haqida»giQonungazaruro'zgarishlarkiritishehtiyojitug'ildi. Bu qonunrespublikahali SSSR tarkibidabo'lgan va madaniy-ma'naviysohadao'zigaxosliknimustahkam-lashgaintilganbirsharoitdaqabulqilinganedi. Shundan beri vaziyattubdano'zgardi.
Qonunningko'pginamoddalari va qoidalarijiddiyo'zgartirishlarhamdaqo'shimchalarkiritishnitaqozo eta boshladi, ayrimlari esa eskirdi.
Davlat va ijtimoiysohaningbarchatomonlariniislohqilishningrespublikadaqabulqilingan va hayottasdig'idano'tgankonsepsiya-si o'zgartirishlarningizchilligi, bosqichma-bosqichligitamoyilidankelibchiqadi. Bu tilmuammosigato'lataalluqlidir.
O'zkuchi va kelajagigaishonganxalqningbag'rikengbo'ladi. O'zbekistonningmustaqilligi va taraqqiyotipuxtata'minlangan, xal-qimizo'ziningbuyukkelajaginidadilbunyodetayotganbugungikundamustahkamzaminyaratmasdanturib, shoshmashosharlikqi­lishningzaruratiyo'q.
Ko'rilayotganchoralargaqaramay, respublikadaistiqomatqila-yotganturlimillatgamansubfuqarolarningbarchasio'zbektilini tez va erkino'zlashtiribolishnita'minlaydiganzamonaviyuslubi-yotlar, darsliklar va o'quv-ko'rgazmaliqo'llanmalarsekinlikbilanyaratilayotganedi. Rusiyzabonmaktablarda va auditoriyalarda ish-lashuchunmaxsustayyorlanganmalakalimutaxassislar - o'zbek tili o'qituvchilarihamyetarliemasedi.
Qonunningayrimqoidalariqaytako'ribchiqishni, tahrirqilishnitalabqilardi. Xususan, 4-modda davlathokimiyati va boshqaruvningbarchaxodimlaridano'zxizmatvazifalarinibajarishuchunyetarlidarajadadavlattilinibilishnitaqozoetadi. Bu boradayoshigayoki ish stajigako'rahechqanaqaistisnonazardatutilmagan. Amaliyotshuniko'rsatdiki, bu talabni rus tilidao'qigan va uzoqyillarshu tilda kasb-korbilanshug'ullanganyuzlab va minglabkeksayganmalakalimutaxassislarbajarishgaqodiremasedi. Ulargajamiyatravnaqiyo'lidaxotirjamishlash va o'zimkoniyatlaridanloaqal pen-siyayoshigayetgungaqadarsamaralifoydalanishlariuchunimko-niyatberishmaqsadgamuvofiqbo'libqoldi. Davlattilinio'rganishbo'yichabarchaharakatlarni 5-10 yildadavrtalabigamosyangimu­taxassislartayyorlaydiganmaktablar, texnikumlar, oliyo'quvyurtla-rigaqaratishlozimbo'libqoldi.
HammajoydaDavlat tili va yangialifbogao'tishasoslio'quv-uslubiynegizniyaratishnitaqozoetardi. Pedagogikaoliyo'quvyurt-lari va universitetlaridao'zga tilda so'zlashuvchilaro'qiydiganmak­tablaruchuno'zbek tili o'qituvchilaritayyorlashbo'yichamaxsusfakultetlar va bo'limlarochish, ilmiy-uslubiytadqiqotlarnikengay-tirish va chuqurlashtirish, yangidarsliklar va qo'llanmalarninashretishlozimedi.
Ushbubayonqilingantakliflarniro'yobgachiqarishtilisloho-ti uchunmustahkam, o'zarouyg'unlikdagiqonuniyasosnivujudgakeltiradi. Taklifetilayotgantadbirlarhammayerda ancha uyushqoq-likbilan, ortiqchaxarajatlarsizdavlattiligao'tishimkoniniberadi. O'zbekistondaba'zimamlakatlardagidanfarqlio'laroq, tilgayokiboshqabelgilarigadoirbironbircheklashyokisenzlarbelgilanishiistisnoetiladi. Bu xalqimizko'zqorachig'idekardoqlayotganbarqarorlikni, fuqarolartinchligini va millatlararototuvlikniyana­damustahkamlashgako'maklashishinihisobgaolibO'zbekistonRespublikasiOliyMajlisining 1995-yil 22-dekabrdagi sessiyasida «O`zbekistonRespublikasiningdavlat tili haqida»giQonunyangitahrirdaqabulqilindi.
Bu hammamlakatimizdaaholiningma'naviybarkamolligiuchunxizmatqiluvchibiromilsifatidaahamiyatgaegabo'ldi.
Prezident I. Karimovning 2008-yili nashretilgan «Yuksakma'naviyat - yengilmaskuch» nomlikitobi esa mustaqillikyillaridashakllanganmilliyg'oyaasosidayuksakma'naviyatni, barkamol ja-miyatnibarpoetishborasidagitarixiytajribalarningyakuni, bu soha-dagistrategikmaqsadlarimizningo'zigaxoskonsepsiyasivazifasinibajarmoqda.