A niyazova. Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish

8.*HISOR DAVLAT QO`RIQXONASI
Qashqadaryo viloyatida Hisor tizmasining 
g’arbiy yonbag’rida dengiz sathidan 1750 m dan 4349 m gacha balandlikda joylashgan. 1983 
yilda ikki davlat qo`riqxonasi-Qizilsuy va Miroqin ko`riqxonalarining birlashishi natijasida 
tashkil qilingan. Hozirgi paytda bu O`zbekistondagi eng katta qo`riqxonadir. Umumiy maydoni 
80986 ga ni tashkil qiladi. Qo`riqxonada o`rmon, dala ekotizimlari ajralgan; o`rmon bilan 
qoplangan maydoni 56678,1 ra; yaylovlar mavjud; daryo va ko`llarga 171 ga to`g’ri keladi; 
botqoqliklar 511 ga; qiyaliklar va tog’ yonbagridagi to`kilmalar 31819 ga ni tashkil qiladi; 
yo`llar, shudgor va kamishzor dalalar mavjud. Qo`rikxonaning asosiy o`rmon hosil qiluvchi 
o`simliklari zarafshon va yarim shar shaklidagi archalar hisoblanadi. Umuman olganda 
muhofaza etiladigan hududdagi o`simliklar O`rta Osiyo tog’lari uchun odatiy bo`lib, uning katta 
qismi tor endem o`simliklaridir. Ba`zi hisoblarga qaraganda tomirli o`simlik turlarining umumiy 
mikdori 800-900 dan kam emas. Murakkabguldoshlar (Compositae), dukkaklilar (Leguminosae), 
butguldoshlar (Craciferae), donlilar (Gramineae), soyabonlilar (Umbelliferae), labguldoshlar 
(Labiatae) turlari ko`plab uchraydi. O`zbekiston Respublikasi Qizil kitobiga kiritilgan noyob 
turlardan qo`riqxona hududida 32 turdan kam bo`lmagan tomirli o`simlik turi o`sadi. 
Qo`riqxonaning hayvonot olami boy, turli-tuman va tog’li o`rmonlarga xos bo`lgan deyarli 
barcha turlarni qamrab oladi. Qo`rikxonada 2 turdagi baliq, 19 turdagi amfibiya va reptiliya, 103 
turdagi uyali qushlar, 28 turdagi sut emizuvchi yashaydi. O`zbekiston Respublikasi Qizil 
kitobiga oqtirnoq ayiq, ilvirs, Turkiston silovsini, eron kunduzi, kushlardan: burgut, boltayutar, 
itolg’i, kumoy, kichik burgut kiritilgan. Qizilsuy uchastkasidagi Osmontalash cho`qkisi eng 
yuqori nukta — dengiz sathidan 4000 m dan baland, aynan shu erda Sibir’ ko`zisi, ilvirs, ular va 
kizil sug’ur yashaydi. Sudralib yuruvchilardan suvilon, chiporilon, ko`lvor ilon, turkiston 
agamasi, Osiyo ilonquyrug’i va boshqalar uchraydi. Tojikiston bilan chegarada qo`rikxonaning 
eng yirik daryolaridan biri Oqsuv havzasida eng yuqori cho`qqili Gilon uchastkasi joylashgan. 
Uning balandligi dengiz satqidan 2500 dan 4300 m gacha oraliqda. Bu uchastkada 
O`zbekistondagi eng yirik Severtsov muzligi mavjud. Hisor davlat ko`riqxonasi O`zbekiston 
Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat ko`mitasi tizimiga kiradi va Davbionazorat 
tomonidan boshqariladi.