Neoantroplarning paydo bo‘lishi vaqti vatani va migratsiyasi Tayanch tushunchalar va bilimlar: neoantrop, krom an’on
atamalaming lug‘aviy m a’nosi, odamning dastlabki vatani, mo-
notsentrizm va multmintaqaviy farazlar.
Neoantroplarning suyak qoldiqlari birinchi marotaba Fransiva-
ning janubidagi Kromanyon degan joy dan topilgan. Kalla suyaklari
bilan birga ular tomonidan yasalgan qurollar, tosh nayza, shoxdan
yasalgan otiladigan nayza, suyak qarmoq, yog‘och nayza, tish
pichoqlar, keskirlar ko ‘p topilgan.
Kromanyon odam narsalami jilolashni, parmalashni, kulol-
chilikni bilgan. Bundan taxminan 9-10 ming yil ilgari kromanyon
odamlar hayvonlarni qoTga o ‘rgatgan va dehqonchilik bilan
shug‘ullangan. Kromanyon odamlar jam oa bo‘lib yashagan va
ularda din shakllana boshlagan. Kromanyon odamlarda biologik
evolyutsiyadan sotsial evolyutsiyaga o ‘tish boshlangan. Ulaming
rivojlanishida ta ’lim-tarbiya berish tajriba o ‘rgatish muhim aha-
miyat kasb etadi. Odamlar populyatsiya yashash uchun kurashda
faqat chaqqonlik, ziyraklik ustun bo ‘lib qolmay, balki inson o ‘z
kelajagi boTmish nasli haqida g ‘am xo‘rlik qilish holatlari kuzatila
boshlagan. Hayot davomida qariyalardan ov usullari, qurollar
yasash, an’ana, urf-odatlami o'rganib borishgan. Kishilami
asrab-avaylab borishi, qabila va oila yo ‘lida o ‘zini qurbon qilish
xususiyatlariga ega b o iis h i kabi xossalarga ega boTa boshlaganlar.
Odamzodning ijtimoiy rivojlanishida ijtimoiy hayot qonunlari
yetakchi rol o ‘ynagan.
Homo sapiyens manzilgohlari Samarqand hududida, Toshkent
viloyati KoTbuloq manzilida Farg‘ona vodiysida topilgan. Mehnat
qurollari chaqmoqtoshdan yasalgan qirg‘ich, pichoq, chopqich,
to ‘g ‘nog‘ich, keskichlardan iborat. Ularkram anon odamlar yovvoyi
xo‘kiz, sayg‘oq, kiyiklami ovlaganlar. Kromanyon odamlarning
bo'yi 180 sm bo Tib, peshonasi keng, tik tushgan. Kalla qutisining
hajmi 1600 sm3, ko ‘z kosasi ustida yaxlit do‘nglik boTgan.
G ‘orlarning devorlarida ov epizodlari, raqsga tushayotgan odamlar
82
ko'rinishidagi rasmlar tasvirlangan. Ular axro va mineral bo‘yoqlar
bilan ishlagan. Krrtmanyon odamlar hayvon terisidan tosh va suvak
ignalar bilan to'qilgan kiyim kivib yurgan (16-rasm).
