AAlltt eekkssttrreem miittee vveennöözz ssiisstteem

AAlltt EEkkssttrreem

miittee VVeennöözz SSiisstteem

m KKlliinniikk  

AAnnaattoom

miissii

Prof. Dr. Mehmet Y›ld›r›m

G

Giirriiflfl

Vücudumuzdaki venler (

Lat. vena; Gr.phlebos) yüzeyel (vena superficia-

lis), derin (vena profunda) ve perforan (vena perforans) olmak üzere üç ko-

numda bulunurlar. Yüzeyel venler, derin fasyan›n yüzeyelinde subkutanöz

doku içinde yer al›rlar. Derin venler ise arterlere efllik eden venler olup fas-

yan›n (fasya profunda) ve kaslar›n derininde uzan›rlar. Perforan venler, de-

rin fasyay› delip geçerek yüzeyel ve derin ven sistemlerini birbirine ba¤lar-

lar.

Venöz kan ak›m›, biküspid kapakç›klar›n (valvula venosa) yönlendirmesi ile

yüzeyel venlerden derin venlere do¤rudur. Valvüller derin ve distal venlerde;

ayr›ca alt ekstremitede üst ekstremiteye nazaran daha fazlad›r. Vena’da trom-

boz olufltu¤unda bu kapakç›klar bozulur; ven yeniden ifllev görmeye bafllad›-

¤›nda yetersizlik geliflir. Variköz venler genellikle yüzeyel ve/veya derin venöz

sistemdeki kapakç›klar›n yetersizliklerine (reflü) ba¤l› olarak ortaya ç›kar.

Alt Ekstremite Venleri

YÜZEYEL VENLER 

SAFEN VENLER (vena saphena magna / parva)

Alt ekstremitenin temel yüzeyel ven kollektörleri, vv.. ssaapphheennaa m

maaggnnaa (Gr.

saphenus = belirgin) ve vv.. ssaapphheennaa ppaarrvvaa’d›r (fiekil 1 A, B). Bu iki venöz sis-

‹.Ü. Cerrahpafla T›p Fakültesi Sürekli T›p E¤itimi Etkinlikleri

K

KR

RO

ON

N‹‹K

K V

VEEN

NÖ

ÖZ

Z Y

YEETTEER

RSS‹‹Z

ZLL‹‹K

K

Sempozyum Dizisi No: 56 • Nisan 2007; s. 9-17

99

tem genellikle birbirleriyle iliflki içindedir. Ayr›ca yüzeyel venöz sistem delici

(perforan) venler arac›l›¤› ile derin venöz sistemle ba¤lant›l›d›r. Derin ve yü-

zeyel sistemleri birlefltiren venlerdeki kapakç›klar içe do¤ru yönelmifltir ve

böylece kan ak›m› yaln›zca yüzeyel venlerden derin venlere do¤ru olabilmek-

tedir. 

Ayak s›rt›ndaki yüzeyel venler ayr›cal›k tafl›r; burada venöz kan ak›m›

derin venlerden yüzeyel venlere do¤rudur.

Her iki ven birçok valvül (valvula venosa) içerir. Valvüllerin say›s›, v. sap-

hena magna’da 5-25; v. saphena parva’da 4-12’dir. V. saphena magna’daki

valvüller ortalama 7 cm’ lik aral›klarla yer al›r.

Alttaraf büyük yüzeyel venlerinin kayna¤› aarrccuuss  vveennoossuuss  ddoorrssaalliiss  ppee-

ddiiss’dir. Bu venöz arkus vv.digitales dorsales pedis 

→ vv.metatarsales dorsales

hiyeraraflisi ile ayak s›rt›nda derialt› dokusunda metatarsal kemikler düzeyin-

de oluflur. Arcus venosus dorsalis pedis proksimaldeki rete venosum dorsale

pedis ve ayak taban›ndaki arcus venosus plantaris ile ba¤lant›lara sahiptir.

•• M

Meehhm

meett YY››lldd››rr››m

m

1100

fifieekkiill 11. V. saphena manga ((A

A))    ve v. saphena parva ((BB))  (Kadir S. Atlas of

Normal and Variant Angiographic Anatomy, W B Saunders Company,

Philadelphia 1991, p. 203-225’den al›nm›flt›r).

Arcus venosus dorsalis pedis’in içyan›ndan vv..ssaapphheennaa  m

maaggnnaa, d›flyan›n-

dan vv..ssaapphheennaa ppaarrvvaa bafllar.

V.saphena magna (VSM /GSV)

V.saphena magna vücudumuzun eenn uuzzuunn vveenniiddiirr.

Arcus venosus dorsalis pedis’in iç yan›ndan bafllayan v.saphena magna,

malleolus medialis’in önünden geçerek baca¤a ulafl›r. Baca¤›n içyan› boyunca

yükselen ven, condylus medialis tibiae et femoris’in arkas›ndan (patellan›n 4

parmak gerisinden) geçerek uylu¤a girer. Burada, uyluk ön bölgesinin içya-

n›nda olarak yukar›ya - d›flyana ve öne do¤ru ilerleyen ven, lig. inguinale’nin

2,5 - 4 cm distalinde, hiatus saphenus’tan geçerek v.femoralis’e dökülür. 

Bacak arka bölgesinden 

v. arcuata cruris posterior (posterior arch vein /

Leonardo veni)’u drene eder.

Bacakta v. saphena parva’ya

n. saphenus efllik eder.

V.saphena parva (VSP /SSV)

Arcus venosus dorsalis pedis’in d›fl yan›ndan bafllayan v.saphena parva,

malleolus lateralis’in arkas›ndan bacak arka bölgesine ulafl›r. Burada önce ten-

do calcaneus’un d›flyan› boyunca yükselen ven, baca¤›n ortas›na do¤ru orta

hatta ulafl›r. Bacak 1/3 orta ve üst bölümü birlefle¤inde derin fasya içine girer;

bazen burada bir tünel içinde seyreder. Prensip yap›ya göre fossa poplitea’n›n

alt bölümünde derin fasyay› delen v.saphena parva, m.gastrocnemius’un iki

bafl› aras›ndan geçerek art. genus düzeyinin 3 – 8 cm yukar›s›nda vv..ppoopplliitteeaa’ya

dökülür. 

Büyük safen venin daha sabit olan safenofemoral sonlanmas›na karfl›n, v.

saphena parva’n›n safenopopliteal sonlanmas› ancak % 70 olguda gerçekleflir.

Safenopopliteal birleflme mevcutsa bu, plica poplitealis (art. genus hizas›) hi-

zas›n›n 3 – 8 cm proksimalinde (ortalama 4 cm proksimalde)’ dir. V. saphena

parva’n›n v. poplitea ile birleflmedi¤i durumlarda, daha az s›kl›kla v. saphena

magna’da sonlan›r; bazen de çatallanarak v. saphena magna, v. poplitea veya

derin bald›r venlerine ba¤lan›r. V. saphena parva, baca¤›n arka bölgesinden

birçok kutaneöz dal drene eder. Nadiren büyük bir dalla v. saphena accesso-

AAlltt EEkkssttrreem

miittee VVeennöözz SSiisstteem

m KKlliinniikk AAnnaattoom

miissii •• 

1111

ria medialis (VSAM) ’e ba¤lan›r. V.saphena parva’n›n normalde derin bacak

venleri ve v.saphena magna ile ba¤lant›lar› vard›r.

N. suralis, v. saphena parva’n›n distal bölümü ile daha s›k› komfluluk gös-

termesine karfl›n iliflkileri çok variasyoneldir.

DER‹N VENLER

Alt ekstremite’nin derin venleri, arterlere ve onlar›n dallar›na efllik eden

(

vv. comitantes), çok say›da valvül içeren venlerdir.

Venae digitales plantares, ayak baflparma¤› plantar bölgesindeki deri alt›

dokusunda yer alan 

rete venosum plantare’den orijin al›rlar. Bunlar›n birlefl-

mesiyle, intermetatarsal aral›klarda uzanan vv. metatarsales plantares oluflur;

vv. metatarsales plantares, arcus plantaris’e efllik eden aarrccuuss vveennoossuuss ppllaannttaa-

rriiss’le uzan›rlar. Arcus venosus plantaris’le arcus venosus dorsalis aras›nda

ba¤lant› sa¤layan venler (vv. perforantes / vv. intercapitulares) vard›r. Arcus

venosus plantaris’in medial ve lateral taraf›ndan bafllayan ve v. saphena mag-

na / parva ile de ba¤lant›lara sahip olan v. plantaris medialis / lateralis mal-

leolus medialis’in arkas›ndan vveennaaee ttiibbiiaalleess ppoosstteerriioorreess olarak uzan›r.

Venae tibiales posteriores, ayn› addaki artere efllik eder. Bu venler, yüze-

yel venlerle ba¤lant›lara sahip 

m. soleus içindeki venöz pleksus ve venöz si-

nüslerin venleri ile 

vv. fibulares (vv. peroneae)’i drene eder. Bald›r kaslar›n›n

pompalama gücü etkisindeki soleus venöz sinüsleri, periferik bir kalp gibi ça-

l›fl›r. M. soleus içinden ç›kan venlerin ço¤unlu¤u vv. fibulares üzerinden dre-

ne olduklar›ndan peroneal venler, venografide görülen en genifl venlerdir.

Rete venosum dorsale pedis’ten bafllayan vvvv.. ttiibbiiaalleess aanntteerriioorreess, ayn› ad-

daki artere efllik ederler. Vv. tibiales anteriores, membrana interossea cruris’in

proksimal kenar›n›n üzerinden geçerek v. poplitea’y› oluflturmak üzere venae

tibiales posteriores’le birleflir. Popliteal ven, olgular›n % 75’inde çifttir. M. gas-

trocnemius’un venleri genellikle do¤rudan v. poplitea’ya aç›l›r.

V. poplitea, a. poplitea’n›n yüzeyelinde / arkas›ndan mediale do¤ru geçe-

rek hiatus adductorius’ta v. femoralis olarak uzan›r. Genellikle 3 - 4 kapakç›k

içerir. V. poplitea, v. saphena parva, vv. geniculares ve vv. surales’in bir k›s-

m›n› do¤rudan drene eder. 

•• M

Meehhm

meett YY››lldd››rr››m

m

1122

V. femoralis (FV), hiatus adductorius’ta v. poplitea’n›n devam› olarak bafl-

lar; lig. inguinale’nin derininde v. iliaca externa olarak sonlan›r. Popliteal ven-

de oldu¤u gibi 4-5 kapakç›k içerir; vende tromboz olufltu¤unda bu kapakç›k-

lar bozulur. Olgular›n % 25’inde çift veya parsiyel duplike olabilir. Canalis ad-

ductorius (subsartoryal kanal)’un distal bölümünde a. femoralis’in posterola-

teralinde; proksimal bölümünde ve trigonum femorale’nin distal k›sm›nda a.

femoralis’in posteriorunda; trigonum femorale’nin taban›nda arterin medi-

alinde yer al›r. V. femoralis, lig. inguinale’nin 4-12 cm distalinde birçok mus-

kuler dal ile arka yüzünden v. profunda femoris’i, ön yüzünden v. saphena

magna’y›, iç ve d›fl yanlar›ndan v. saphena accessoria lateralis / medialis, v.

epigastrica superficialis, vv. pudendae externae ve v. circumflexa ilium super-

ficialis’i drene eder. V. profunda femoris’e drene olacak olan vv. circumflexa-

e femoris mediales / laterales s›kl›kla do¤rudan femoral vene dökülürler. Aa.

perforantes’e efllik eden eden venler v. profunda femoris’e dökülür. V. profun-

da femoris, dökülmeden hemen önce bir kapakç›k içerir.

Perforan Venler (Venae perforantes)

Perforan venler, derin fasyay› delip geçerek yüzeyel ve derin ven sistemle-

rini birbirine ba¤larlar. Bu venler, ya ana aksial venler aras›nda ddoo¤¤rruuddaann (

di-

rekt) ba¤lant› sa¤larlar veya muskuler dallanmalar / soleal venöz sinüsler yo-

lu ile ddoollaayyll›› (

indirekt) ba¤lant› sa¤larlar (fiekil 2). Alt ekstremitede venöz kan

ak›m› ayak hariç yüzeyel venlerden derin venlere do¤ru tek yöndedir; ayak-

lardaki kapakç›k içermeyen perforan venlerde venöz kan ak›m› derin venler-

den yüzeyel venlere do¤rudur.

•  C

Coocckkeetttt  perforatörleri : Bald›r / Posterior tibial perforatörler olup v.

arcuata cruris posterior (

Leonardo veni) ile vv. tibiales posteriores aras›nda

ba¤lant› sa¤larlar. Baz› kiflilerde Leonardo veni iyi geliflmemifl olabilir; bu du-

rumda v. saphena magna’ n›n di¤er dallar›n› derin posterior tibial venlere

ba¤larlar. Üç grup 

Cockett veni tan›mlanm›flt›r. Cockett I, malleolus media-

lis’in arkas›nda yer al›r ve endoskopik olarak ulafl›lmas› zor olabilir. 

Cockett

II, malleolus medialis’in alt kenar›n›n 7-9 cm ve Cocket III 10-12 cm proksima-

linde bulunur. Pierik ve arkadafllar›, duplex scanning ve cerrahi deneyimleri

ile bu perforatörleri, malleolus medialis’in alt kenar›n›n 10-15 cm ve 11-20 cm

AAlltt EEkkssttrreem

miittee VVeennöözz SSiisstteem

m KKlliinniikk AAnnaattoom

miissii •• 

1133

proksimalinde oldu¤unu bildirmifllerdir. 

Cockett II – III’ler, Linton çizgisi ola-

rak adland›r›lan ve tibia’n›n medial kenar›n›n 2-4 cm arkas›ndan geçen hatta

konumlanm›fllard›r.

Mozes ve arkadafllar›, anatomik disseksiyon çal›flmalar›nda her alt ekstre-

mitede direkt + indirekt medial bald›r perforatörler ortalama 14 adet olarak

•• M

Meehhm

meett YY››lldd››rr››m

m

1144

fifieekkiill 22. Alt ekstremitenin perforatör ve variasyonel venleri (Rutherford RB.

Vascular Surgery, Sixth Edition, Elsevier Saunders, 2005, p. 2269’dan

al›nm›flt›r).

V. arcuata cruris

posterior

bulmufllard›r. Kronik venöz yetersizlik (KVY) gösteren hastalarda bu oran 7-

22 olarak tespit edilmifltir.

•  

Paratibial perforatörler : V. saphena magna ve dallar› ile posterior tibial

ve popliteal venler aras›nda ba¤lant› sa¤larlar. Mozes ve arkadafllar›, 20 ka-

davran›n 40 alt ekstremitesinde yapt›klar› korozyon kast çal›flmas›nda, medi-

al tibial kenardan 1-2 cm arkada ve malleolus medialis’in alt kenar›n›n 18-22

cm, 23-27 cm ve 28-32 cm proksimalinde olarak üç grup paratibial perforatör

ven tespit etmifllerdir. 18-22 cm (veya ayak taban›ndan 24 cm proksimaldeki

perforatör) Sherman taraf›ndan tan›mlanm›flt›r. 

Dizin hemen distalinde, tuberositas tibiae hizas›ndaki B

Booyydd’s perforatörle-

ri, vena saphena magna (GSV) ile v. poplitea (veya posterior tibial venler) ara-

s›nda ba¤lant› kurarlar.

•  

Bacak lateral perforatörleri : Do¤rudan (BBaassssii’s perforatörü) ve dolayl›

(soleus ve gastrocnemius perforatörleri) perforatörler fleklindedir. Bassi perfo-

ratörü, peroneal venler ile küçük safen ven aras›nda ba¤lant› kurar. Alttaraf›n

en büyük dolayl› perforatörleri, 

m.soleus ve  m.gastrocnemius noktalar›nda

yer al›r.

•  D

Doodddd’s veya H

Huunntteerriiaann perforatörleri : Uylukta subsartoryal kanalda

bulunan bu perforatörler vena saphena magna (GSV)’y› proksimal popliteal

ve femoral vene ba¤larlar.

Alt Ekstremite Venlerinin Variasyonlar›

AKSESUVAR SAFEN VENLER

Olgular›n % 90’›nda aksesuvar safen venler bulunur (M. Y›ld›r›m ve ark.

2001).

Vena saphena accessoria lateralis (VSAL), uylu¤un anterior ve lateral bö-

lümünü drene ederek uyluk üst bölümünde v. saphena magna’ya ba¤lan›r

(Resim 1). 

Posterior ve medial uyluk bölümlerinden dallar drene eden 

vena saphena ac-

cessoria medialis (VSAM), v. saphena magna ve v. saphena parva’y› birlefltirir.

AAlltt EEkkssttrreem

miittee VVeennöözz SSiisstteem

m KKlliinniikk AAnnaattoom

miissii •• 

1155

V. cutaneus femoris anterior, uyluk ön bölümünden ven kan› drene eden

önemli bir aksesuar ven olup uyluk üst bölümünde v. saphena magna’ya ba¤-

lan›r. Baz› anatomistler bu veni VSAL ile özdefl olarak kullan›rlar.

ALT EKSTREM‹TE VENLER‹N‹N YÜZEY ANATOM‹S‹ (SURFACE ANATOMY)

Alt Ekstremite Venlerinin Trajeleri

V

V.. ssaapphheennaa m

maaggnnaa 

(VSM /GSV)

•  

Bacaktaki trajesi : Malleolus medialis’in 2,5 – 3 cm önünden patella’n›n

4 parmak içyan›na çekilen hat VSM’n›n bacaktaki trajesini gösterir.

•  

Uyluktaki trajesi : Patellan›n 4 parmak içyan›ndan, plica inguinalis’in

1/3 içyan ve 1/3 orta bölümünün birleflti¤i yere çekilen hatla gösterilir.

•• M

Meehhm

meett YY››lldd››rr››m

m

1166

R

Reessiim

m 11. V. saphena accessoria lateralis olgusu (M. Y›ld›r›m arflivi 2001).

V

V..  ssaapphheennaa  ppaarrvvaa 

(VSM /SSV) : Tendo calcaneus’un lateral kenar›ndan

midpopliteal noktaya çekilen hatt›r.

V

Vvv..  ttiibbiiaalleess  aanntteerriioorreess  : Tuberositas tibiae-Caput fibulae aras›ndaki orta

noktadan midmalleolar noktaya çekilen çizgi ile gösterilir.

V

Vvv.. ttiibbiiaalleess ppoosstteerriioorreess : Midpopliteal noktadan malleolus medialis ile Aflil

tendonu aras›ndaki orta noktaya çekilen hatt›r.

KAYNAKLAR

1.

Drake RL, Vogl W, Mitchell AD. T›p Fakültesi Ö¤rencileri için Anatomi, 

Çeviri Editörü : M. Y›ld›r›m, Günefl Ki-

tabevi, Ankara 2006, s. 498-500.

2.

Jam›eson GG. The Anatomy of General Surg›cal Operations, Second Edition, Churchill Livingstone , Edin-

burg, London 2006, p. 201-205.

3.

Kadir S. Atlas of Normal and Variant Angiographic Anatomy, W B Saunders Company, Philadelphia 1991, p.

203-225.

4.

Kulkarni NV. Clinical Anatomy for Students-Problem Solving Approach, Jaypee Brothers Med Pup New Del-

hi, 2007, p.792-797

5.

Rutherford RB. Vascular Surgery, Sixth Edition, Elsevier Saunders, 2005, p. 2220-2302.

6.

Schuenke M, Schulte E, Schumacher U. THIEME Atlas of Anatomy, Stuttgart, New York,2006, p. 466-467

7.

Snell R. T›p Fakültesi Ö¤rencileri için Klinik Anatomi, 

Çeviri Editörü : M. Y›ld›r›m, Nobel T›p Kitabevleri, ‹s-

tanbul 2004, s. 526-527.

8.

Y›ld›r›m M. Topografik Anatomi, 2.Bask›, Nobel T›p Kitabevleri, ‹stanbul 2004, s.98.

9.

Y›ld›r›m M ve ark.. Vena Saphena Magna’n›n Dökülme Yeri ve Aksesuvar Vena Saphena Magna S›kl›¤›, Mor-

foloji Dergisi, 9 (2):9-11,2001.

10. Williams PL, Bannister LH, Berry MM, Collins P, Dyson M, Dussek JE, Ferguson MW. Gray’s Anatomy, Thirty

Eighth Edition, Churchill Livingstone, London 1995, p. 1595-1598.

AAlltt EEkkssttrreem

miittee VVeennöözz SSiisstteem

m KKlliinniikk AAnnaattoom

miissii •• 

1177