Аbdullа аvloniy ijodi

XULOSA VA TAVSIYALAR
Xulosa qilib aytganda, Abdulla Avloniyning ta`lim-tarbiya sohasidagi qarashlari o`zbek xalqining ruhiyati, turmush tarzi, milliy qadriyatlari bilan chambarchas bog`langan. Uning boy pedagogik merosi milliy maktab, milliy pedagogikani rivojlantirishda qimmatbaho manba bo`lib xizmat qiladi. Shu ma`noda Avloniyning siymosi, faoliyati biz uchun qadrlidir.
Aql sohiblari kishining tilidagi fikr va niyatini, ilm va quvvatini, qadr va qiymatini so`zlagan so`zidan bilurlar»,— deydi.
Inson takomili uchun zarur bo`lgan omillardan yana biri — viqordir (viqor — og`irlik, chidam, ulug`vorlik). Avloniy qayd qilishicha, el-ulusdan, kishilardan o`zini holi tutishga yoki yuqori tutishga uringan shaxs elning, kishilarning nazaridan tushib, yakkalanadi va unutiladi. Kishining kamtar bo`lishi zarurligi ta`kidlanadi: «Fiqor deb kibr va g`ururdan, manmanlikdan o`z nafsini saqlamoqni aytilur», — deb yozadi Avloniy. Chunki g`urur, manmanlik, takabburlik kishini xor, xalq orasida bee`tibor qilur. Har qancha ilm va davlat sohibi bo`lsa ham bir pulcha qadr va qiymati bo`lmas... Vuqur kishi kibr va g`ururdan pok bo`lur. ... Viqorning haqiqiy darajasiga yetmak uchun ilm va ma`rifat lozimdur».
Avloniy xasislikni juda sodda, aniq ifoda va detallar yordamida o`quvchiga yetkazishga urinadi.
«Hozirgi zamonda maqsadga yetmak, o`z millatiga xizmat qilmoq, xalqg`a maqbul bo`lmoq uchun ilm va mol lozimdur. Olamdagi hamma millatlarning hol va qudratlari mol va boyliklari ila o`lchanadur. ...Mol topmoqning eng barakatli yo`llari: hunarmandchilik, ekinchilik, chorvachilik, savdogarlikdur. Bularning har biriga ham bu zamonamizda bilim lozimdur... Ameriqoliklar bir dona bug`doy ekub, yigirma qadoq olurlar. Yevropaliklar o`zimizdan olgan besh tiyinlik paxtamizni keturub, o`zimizga yigirma besh tiyinga soturlar. Ammo biz osiyoliklar, xususan turkistonliklar, dumba sotub, chandir chaynaymiz, qaymoq berib, sut oshiymiz, non o`rniga kesak tishlaymiz», deb Avloniy hozirgi zamonga muvofiq kishi bo`lmoq uchun ilm va ma`rifatni egallashimiz kerak degan shiorni o`rtaga tashlaydi.