-shı/-shi qosımtası kóbinese atawısh hám eliklewishlerden feyil jasaydı: awnaqshı, shımshı, tıpırshı, bırshı t.b.
-ırqa/-irke, -ırqan/-irken qosımtası atawısh sózlerden feyil jasawshı ónimsiz qosımta. Mısalı: ashırqa, jatırqa, esirke, nazırqan, shimirken, titirken, tańırqan t.b.
-ılda/-ilde qosımtaları eliklewish sózlerden feyil jasaydı: jarqılda, jaltılda, jıltılda, qaltılda, selkilde, dirkilde t.b.
Feyilden feyil jasawshı qosımtalar
Túbir yamasa dórendi feyillerge feyildiń sóz jasawshı qosımtası jalǵanıp, ekinshi bir buyrıq meyil yamasa feyil dárejeleri jasaladı. Tómendegi qosımtalar arqalı feyilden ekinshi bir feyil jasaladı:
-la/-le, -ta/-te qosımtaları túbir feyillerge jalǵanıp, buyrıq meyil jasaladı: búkle, úrle, sabala, qamala, qarawla, qısta, qımta t.b.
-a/-e, -ı/-i qosımtaları arqalı: bura, óte, dúze, qura, jonı, mıjı, keri, sorı, tinti, sılı t.b.
-na/-ne, -ra/-re qosımtaları túbir feyillerge jalǵanadı: kerne, awna, jayna, túyne, jayra, túyre t.b.
-sı/-si qosımtası -ǵan/-gen formalı kelbetlik feyillerge jalǵanıp, buyrıq mánili dórendi feyil jasaydı: bilgensi, bilmegensi, aytpaǵansı, sezbegensi, kórmegensi t.b.
-mala/-mele, -bala/-bele, -pala/-pele qosımtaları túbir hám dórendi feyillerge jalǵanıp is-háreketi dawamlı buyrıq meyil jasaydı: bastırmala, úymele, julmala, qazbala, órmele, baspala t.b.
-shı/-shi qosımtası jeke siyrek feyillerge ǵana jalǵanadı: shapshı, qaqshı, qırshı t.b.
-ay/-ey qosımtası: qatay, túksirey t.b.
-ǵı/-gi, -qı/-ki qosımtaları da feyilden feyil jasawda siyrek ushırasadı: tolqı, julqı, zıtqı, zıńǵı.
-ǵa/-ge, -qa/-ke qosımtaları da qozǵa, esirke sıyaqlı bir-eki sózden feyil jasaydı.
Feyil jasawshı qosımtalardıń imlası
Feyil jasawshı qosımtalar túbir sózdiń sońǵı buwınınıń juwan-jińishkeligine qaray juwan hám jińishke túrinde jazıladı. Mısalı: adımla, qarısla, birle, isle, azay, kóbey t.b.
Eger feyil jasawshı -a qosımtası oyın, jıyın, qıyın sıyaqlı sózlerge jalǵansa, sol sózlerdegi ekinshi buwındaǵı ı háribi túsip qalıp jazıladı. Salıstırıń: oyın-oyna, jıyın-jıyna, qıyın-qıyna
Dawıslı sesten baslanǵan -ar/-er, -ir, -ey qosımtaları aq, kók, shók, kóp sıyaqlı sózlerge jalǵanǵanda túbirindegi q, k, p sesleri ǵ, g, b seslerine ózgeredi hám sol ózgergen túrinde jazıladı: aq-aǵar, kók-kóger, shók-shóger, kóp-kóbey.
Dostları ilə paylaş: |