Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

-ǵıl/-gil qosımtası arqalı buyrıq meyil jasaladı. Bul qosımta házirgi qaraqalpaq tilinde qollanılmaydı. XIX ásirdegi shayırlardıń shıǵarmalarında ushırasadı: Áy, kewlim oylanıp kóp sabır qılǵıl (Kúnxoja)
Buyrıq meyil feyillerine shı, shi janapayları qosılıp, buyrıqtı dáslepkiden góre jumsartıp kórstedi.Mısalı: alshı, bershi, ketshi, alsańshı, berseńshi, barayıqshı, alıńshı t.b. Azıraq tınıshlanshı, shawqım salmay turshı. Bul forma awızeki sóylewde alsash, bersesh, kelsesh, aytsash t.b. birikken túrinde de aktiv qollanıladı.
Shárt meyildiń 2-bet birlik sandaǵı -sań/-seń qosımtasına -a/-á janapaylarınıń qosılıwı arqalı da buyrıq máni bildiriledi. Mısalı: qoysańa, kelseńá, aytsańa
Buyrıqlıq máni anıqlıq hám shárt meyil arqalı da bildiriledi. Bul jaǵday kontekst yamasa gáptegi qollanılıwına baylanıslı boladı. Mısalı: Qáne kóp irkilmeyik. Basla onda kettik. Endi kózimniń jasın tókpeymen. Eger riyzalıq bermese, aǵası Qosıbaydı Xiywaǵa aydatıp, ózin arbaǵa baylatıp áketemen.
Esletpe: 1-bet kóplik sannıń -ayıq/-eyik, -yıq/-yik qosımtaları negizinen tilek meyilge tiyisli bolıp, kópshilik jaǵdayda buyrıq meyil jasawda qollanıladı. Bul qosımta arqalı berilgen is-háreket tek sóylewshiniń ózine qaratılmay, basqa birewlerge kópshilikke qaratıladı. Kópshilkti qaratıw, shaqırıq mánisindegi is-háreketlerdi bildiredi.
Tilek meyil: Tilek, ótinish, alǵıs mánisin bildiretuǵın feyiller tilek meyil dep ataladı. Tilek meyil mánisindegi feyiller ele islenbegen, biraq isleniwi tiyis háreketti bildiredi. Tilek meyil eki túrli usıl menen jasaladı: qosımtalar arqalı hám sóz qosılıw arqalı.

1. 
   -ayın/-eyin, -yın/-yin qosımtalarınıń túbir hám dórendi feyillerge jalǵanıwı arqalı jasaladı. Mısalı: jazayın, aytayın, kóreyin, isleyin t.b. Bul qosımta tek 1-bet, birlik sandaǵı tilek meyil mánisin beredi. Onıń kóplik túri -ayıq/-eyik, -yıq/-yik qosımtası tilek mánisinen uzaqlasıp, kóbinese, buyrıq, shaqırıq mánilerin bildiredi. Tilek meyildiń -ayın/-eyin, -yın/-yin qosımtalı túrinen basqası úsh bette birlik hám kóplik sanlarda betlenedi.