Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

Sanlıqtıń gáptegi xızmeti

1. 
   Sanlıqlar, kóbinese atlıq sózlerge qatnaslı bolıp keledi. Olar atlıq sózlerdiń sanın, muǵdarın anıqlap kelgende anıqlawısh xızmetin atqaradı. Mısalı: Brigadamızda 20 salıkesh, 12 mexanizator, 8 suwshı bar. Aǵam altınshı bólimde isleydi. Inim 9-klasta oqıydı.
   
2. 
   Sanlıqlar gáptegi qollanılıw ornına qaray bas aǵzalardıń xızmetin de atqaradı. Mısalı: Olar úshewi kinoǵa bardı (baslawısh). Altı úshke bólinedi (baslawısh). Biziń awılda mektep úshew (bayanlawısh). Xojalıqta besewimiz (bayanlawısh)
   
3. 
   Sanlıqlar atlıqtıń ornına qollanılıp, seplik qosımtalı kelgende tolıqlawısh xızmetin atqaradı. Ol toǵızınshını pitkerdi. Toǵızdı úshke bóliwge boladı.
   
4. 
   Sanlıqlar feyillerge qatnaslı, is-hárekettiń sanın, muǵdarın bildirip kelgende pısıqlawısh boladı. Mısalı: Kún bir jawsa, terek eki jawadı. Mashinalar Qaratawǵa eki ret qatnadı. Mashinalar ekew-ekewden bólindi.
   

Sanlıqlardıń stillik qolanılıwı
Házirgi qaraqalpaq tilindegi sanlıqlar ózleriniń san mánisinen basqa da mánilerde qollanıladı. Máselen, bir sanlıǵı anıqsızlıq, bolımsızlıq máni ańlatadı. Sonday-aq ol janapay, dáneker xızmetinde de qollanıladı. Mısalı: 1.Bir kózler bar hasla uyatsız, Tınım tappay alaqlap turar, Bir kózler bar ádep-ikramlı. 2.
Bir jerlerge kelgende avtobus toqtadı. (eki gápte de anıqsızlıq máni bildirip tur). Jumıs isleydi bir tınbay. (bolımsızlıq máni ańlatıp tur.) Úyrek bir ushadı, bir qonadı. Bir qorqqan, bir quwanǵan jılaydı. (eki gápte de dáneker xızmetinde)
Qaraqalpaq tilinde jeti, qırq, júz sanlıqları qaytıs bolǵan adamlardıń sadaqaların ańlatadı: jetisin berdi, qırqın tarqattı, júzi boldı. Sonday-aq “qırqınan shıǵarıw” degende tuwılǵan náresteni shomıldırıwǵa baylanıslı túsinikti, “qırq kún toy beriw”, “qırq qız”, “qırq awız ótirik” h.t.b dizbeklerde “kóp” degen mánini ańlatadı. “Eki”, “Úsh, “Bes” sanlıqları oqıw procesinde bahanı ańlatadı. Bunda “eki” – tómen, “úsh” – orta, “bes” – joqarı degen mánilerdi bildiredi.
Shamalıq sanlıqlar óz ara sinonim bolıp qollanıladı: onlaǵan – onday, jigirmalaǵan – jigirmaday, otızlaǵan – otızday t.b.