Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

Feyillerdiń sóz qosılıw usılı menen jasalıwı (qospa feyiller)
Atawısh sóz benen feyildiń yamasa eki feyildiń qosılıwı arqalı qospa feyiller jasaladı. Qospa feyiller jasalıwına qaray atawısh tiykarlı qospa feyiller hám feyil tiykarlı qospa feyiller bolıp ekige bólinedi.
1. Feyilden basqa sózlerge feyillerdiń qosılıwı arqalı jalsalǵan feyiller atawısh tiykarlı qospa feyiller dep ataladı. (sxeması atawısh sóz + feyil). Atawısh sózlerge qosılıǵan feyiller feyil jasawısh qosımtalar sıyaqlı atawısh sózlerdi háreketlik mánige ótkeredi. Mısalı: sálem beriw, xabar et, maqul kórdi, dos boldı, jaqsı kóriw, qol qoyıw, tań qalıw, tars-turs etiw t.b.
2. Feyil tiykarlı qospa feyiller feyillerdiń qosılıwınan jasaladı. (sxeması feyil + feyil). Eki feyildiń qosılıwı arqalı jasalǵan qospa feyillerde bir pútin háreketlik máni sol eki feyildiń qatnası arqalı bildiriledi. Mısalı: satıp alıw, alıp keliw, alıp bar, alıp ber, kirip shıq, qarap tur, kórip keliw t.b. Bul háreketler sol qospa feyildiń quramında dara-dara háreketlik mánide emes, sol qosılısqan túrinde bir sbyekttiń mánilerin bildiredi.
Eki feyildiń qosılıwı barlıq jaǵdayda qospa feyil jasay bermeydi. Eki feyildiń qosılıwı qospa feyildi jasawı ushın tolıq mánili feyilden (mánili feyil + mánili feyil) bolıwı tiyis. Eger eki feyildiń birewi tiykarǵı, ekinshisi óziniń leksikalıq mánisin joytqan kómekshi feyil bolıp kelse (mánili feyil + kómekshi feyil) qospa feyil bola almaydı. Sebebi onıń sońǵısı tiykarǵı feyilge qosımsha grammatikalıq máni beriw menen sheklenedi. Tiykarǵı háreketlik máni dáslepki feyilde saqlanadı. Mısalı: kútip aldı, ozıp shıqtı, sózleri qospa feyil emes. Biraq bul feyiller “Feyildiń analitikalıq forması” dep úyreniledi.
-ıp/-ip, -p, -a, -e, -y formalı hal feyiller menen kómekshi feyillerdiń qosılıwı arqalı barlıq jaǵdayda qospa feyil jasay almaydı. Mısalı: oqıp atır, qarap tur, islep júr, oqıp shıǵıw, sóylep beriw, jaza ber, jaynap ketti t.b. bul qosılısqan feyillerdiń hámmesinde ekinshi kómponenttegi sózler dáslepki komponenttegi sózge qosımsha grammatikalıq máni beriwshi kómekshi feyil xızmetin atqaradı.
Qospa feyiller stillik xızmette qollanılǵanda, kóbinese qosımtalar arqalı jasalǵan dara feyiller menen sinonim bolıp keledi. Mısalı: qarız etiw - qarızlanıw, tárbiya etiw, tárbiyalaw, dawam etiw – dawamlaw t.b. Qospa feyiller úsh yamasa onnan da kóp feyillerdiń qosılıwı arqalı da jasaladı. Mısalı: dawam etip atır, aybat etip qoydı, xabar berip turǵan edi, aytıp otıratuǵın edi t.b.
Qospa feyiller birikken, dizbekli hám jup sóz túrinde qollanıladı.