Abu ali ibn sino nazariyasida ta`lim tarbiya

ABU ALI IBN SINO NAZARIYASIDA TA`LIM TARBIYA
Axloq - ``kishilarning tabiati, muomlasi, hatti – harakati ya`ni insonni shaxs sifatida
shakllanib jamiyatga chambarchaz bog`lana boshlagandan so`ng ko`zga ko`rinadigan,
insonlarga bog`laydigan, undagi yaxshi – yu yomon bo`lgan insoniylikni ochib beruvchi
harakter.
Axloq bolaning yoshiga qarab, uning tarbiyasi va tarbiyachisiga qarab, vaqt va
zamonga qarab shakllanib boradi. Bilim va ko`nikmalari keyinchalik amaliyoti va
malakasi kuchli bo`lgan insonda axloq tushunchasi ham yetarlicha shakllanadi. Va shu
me`zonga loyiq bo`la boshlaydi.
Axloq insonga har jabhada yordam beradi. U insondagi ommaviy ma`daniyatni
(kiyinish, ovqatlanish, o`zini tuta bilishi, gapirish, salomlashish v.k.) ham yaqqol ochib
berdi. Kishining ta`lim jarayonida bilimni, ilmni bilish o`rganish, bevosita axloq bilan
namoyon bo`ladi.
Buyuk bobokalonimiz Abu Ali ibn Sino (980-1037) Buxoroning Afshona qishlog`ida
tavallud topgan. Ibn Sinoning tibbiyotga doir 10lab qo`llanmalari mavjud. G`arbda
``Avitsenna`` nomi bilan shuhrat qozongan. ibn Sino 57 – yil umrguzaronlik qilgan
bo`lsada o`z olamining yetuk vakili bo`lgan. Kamolot sari harakat qilar ekan ibn Sino
hayotga, undagi borliqdagi savollarga o`z ma`naviyati bilan javob berar ekan -
``Insonning kamoloti, tarbiyasidadir III, ya`ni uning fikricha, tarbiya odamda narsa
va hodisaga ongli munosabatda bo`lishni rivoj toptirishi kerak. Abu Ali ibn Sino
bolaning o`smirligidan uning manaviy olami, ruhiyati, tarbiyasiga, uning kelajak uchun
foydali yetuk inson bo`lishini xoxlar ekan, avvalo bolaning ta`lim tarbiya nazariyasiga
alihida e`tibor beradi. Uning nazarida ``onglilik inson baxtining asosidir. Har bir inson
kuchli, aqlli, jismoniy jihatdan yetuk bo`lmog`i lozim. Agarda kishida bu hislatlar
bo`lmasa tom ma`noda inson jamiyat a`zosi bo`la olmaydi`` deydi.
shakllantirmoq zarur.

Pedagog olim Abu Ali ibn Sino o`zining pedagogic qarashlarida oila muhitidagi

tarbiyaga alohida e`tibor beradi. ``Tadbiri manzil`` asarida oila jamiyatining ajralmas
qismi ekanini ta`kidlaydi. Oila boshlig`I bola tarbiyasida ham amaliy ham nazariy
bilimlarga ega bo`lishi kerak deydi yana olim oila boshlig`ini bu sohada yetarli bilimi
tajribasi bolmasau oila a`zolariga yaxshi tarbiya bera olmaydi. Tarbiya faqat oilaning
o`ziga emas bali qo`shno oilalarga ham salbiy ta`sir ko`rsatadi deydi o`z asarlarida. Ibn
Sino yaxshi tarbiya oila farovonligi baxtining asosi, zamini, oila muhitida har qanday
holatda bolaning barkamol qilib yetishtirish bolaning ota-onasining asosiy burchi,
vazifasi ekanligini ta`kidlaydi.
Ibn Sino bola tarbiyasida u bilan yakka holda suhbatda bo`lishbusulini tavsiya
etadi. Suhbat chog`ida xalqning hikmatli so`zlaridan, ertaklaridan misollar aytib
mazmunli, axloq-odoblilik ma`nosini tushuntirmoqeng ma`qul usul. Bola aytilgan
gaplarni e`tibor bilan tinglab, suhbatdan mamnunligi sezilganda uning faoliyatidagi
yaxshi ishlar maqtovga sazovor ekanligi, kamchiliklarni tuzatmog`I kerakchili va
rag`batlantirilmog`I kerak deydi.