Abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot instituti ortopedik stomatologiya va ortodontiya kafedrasi

Dars mazmuni
Og'iz bo'shlig'ini olinadigan va anik tishli protezlarga tayyorlash jarayonida, ko'pincha ­patologik harakatchanlik bilan tishlarni chiqarishga qo'l urish zarur bo'ladi. Ushbu masalani hal qilishda,­ birinchi navbatda, seriyaning funksional qiymatini yodda tutish zarur, ikkinchidan, uni ortopedik davolashda qo'llash imkoniyati. Tishning funktsional qiymatini aniqlash­, birinchi navbatda, sizdan­uning patologik harakatlanish darajasini va periodontal shikastlanish chuqurligini hisoblash, ya'ni alveolar jarayonning suyak to'qimalarining atrofiya darajasi. Tishning patologik­ harakatchanlik darajasi yallig'lanish jarayonining og'irligi, alveolar jarayonning suyaklar rezorbsiyasi miqdori bilan yaqindan bog'liq. Ammo ayrim bemorlarda, masalan, periodontal kasallikning distrofik shakllari (periodontal kasallik) bilan bunday munosabat izdan chiqmaydi.
Uchinchi darajali patologik harakatchanlik va tish ildizining uzunligi 3/4 dan ortiq alveolar jarayonning suyak to'qimalarining qayta tiklanishi holatida, periodontiy kompensator imkoniyatlari­ butunlay holdan toyganda, tishlar olib tashlash duchor bo'ladi. ­Bundan tashqari, surunkali yallig'lanish periapical foci ega ii-III darajada harakatlanuvchi bilan tishlar­ ham qazib olinadi.
Odamlarda tish chiqarish operatsiyasi ­muhim anatomik va funktsional o'zgarishlar bilan birga keladi. Operatsiyadan keyingi davrda qolgan tishlarga ortiqcha yuklama, chaynash, nutq, estetik nuqsonlar amalining buzilishi periodontal to'qimalarga va bemorning o'zi psixofizik holatiga salbiy ta'sir ko'rsatadi.­Hatto bir yoki bir necha old tishlarning olib tashlanishi tovushlar talaffuzini sezilarli darajada buzadi, tovushlarni talaffuz qilishni qiyinlashtiradi.­kasbiy faoliyat psixologik travma bilan birga kechadi.
Tish chiqarish natijasida yuzaga kelgan nuqsonlarni yo'qotishning eng samarali usullaridan biri bevosita protezlardir. Ushbu usulda protezlar operatsiyadan oldin tayyorlanadi va keyin ­tish chiqarishdan so'ng darhol jag'ga qo'yiladi. Bunday protezlar implantatsiya protezlari deb ataladi.
Ilmiy tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, lamellar protez ostida so'rg'izning suyak to'qimalarini qayta tiklash va sog'ish jarayonlari ancha tez davom etadi.
Implant protezlarini qo'llash­ yuzning pastki qismining balandligini saqlab qolishga imkon beradi. Okkluziya balandligini saqlaydigan tishlarning ekstraktsiyasi natijasida, ­saqlanib qolgan tishlar va protez to'shakdagi yukni bir xil taqsimlash natijasida o'zgartirilishi mumkin.
To'g'ridan-to'g'ri protezlar bilan bir qatorda protezlar operatsiyadan keyin, to tish soqqasi butunlay tuzalgunga qadar amalga oshirilishi mumkin - erta protezlar (tish chiqarishdan keyin 5-7 kun).
Birinchi usul (to'g'ridan-to'g'ri protez) tish harakatchanligi holati taassurot olish vaqtida tishni olib tashlashdan qo'rqmasdan taassurot olish imkonini bergan hollarda qo'llaniladi. Ikkinchi usul (erta­protezlar) absessing jarayonlarida, ko'p sonli­ ­mobil tishlarni olib tashlash zarurati, qiyinchiliklar yuzaga kelganda­Jarrohlik aralashuvlaridan so'ng alveolar jarayonining shaklidagi ehtimoliy o'zgarishlarning magnitudasini aniqlash mumkin emas.