Abu rayhon beruniy nom id ag I to sh k en t da vlat texn ika u n IV er site ti m. X. Aripova
.7-rasm. ALS DT yaratish sxemasi
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3 .7-rasm. ALS DT yaratish sxemasi.
Biror bir iyerarxik darajada joylashgan komponentlar, boshqa darajadagi komponentlar bilan amaliy DT modullari yoki ularning natijalari uchun kerakli boMgan ma’lumotlar bilan muloqot qiladi. Eng yuqori iyerarxik darajadagi ALSlami boshqaruvchi dastur 63 vositalari tashkil etadi. Bunday boshqarish faqatgina loyiha- lovchilar uchun bir loyihalash bosqichidan ikkinchi loyihalash bosqichiga o ‘tish uchun kerak bo‘lmay, balki sistema kompo- nentlarini to ‘g ‘ri ishlashini tekshirish va kerakli o ‘zgartirishlami dastur modullariga va m a’lumotlar bazasiga kiritish kabi masalalarini hal qiluvchi ALS administratorlari uchun ham kerakli b o ‘ladi. Shuning uchun ALS lami boshqaruvchi dastur vositalari tarkibiga loyihalovchi lar va ALS administratori uchun alohida komponentlar kiritilishi mumkin. Biror bir iyerarxik darajada joylashgan komponentlar, boshqa darajadagi komponentlar bilan amaliy DT modullari yoki ulaming natijalari uchun kerakli bo‘lgan m a’lumotlar bilan muloqot qiladi. Eng yuqori iyerarxik darajadagi ALS lami boshqaruvchi dastur vositalari tashkil etadi. Bunday boshqarish faqatgina loyihalovchilar uchun bir loyihalash bosqichidan ikkinchi loyihalash bosqichiga o ‘tish uchun kerak bo‘lmay, balki sistema komponentlarini to‘g ‘ri ishlashini tekshirish va kerakli o ‘zgartirishlami dastur modullariga va m a’lumotlar bazasiga kiritish kabi masalalarini hal qiluvchi ALS administratorlari uchun ham kerakli bo‘ladi. Shuning uchun ALS lami boshqaruvchi dastur vositalari tarkibiga loyihalovchilar va ALS administratori uchun alohida komponentlar kiritilishi mumkin. Ko‘rib o ‘tilgan ALS DT strkuturasining prinsipial xususiyati bo‘lib, m a’lumotlar bazasida saqlanadigan m a’lumotlami yoki unga kiritilgan m a’lumotlami ALS boshqarish vositalari va m a’lumotlari bazasini boshqarish sistemalari bo‘lmagan holda ham qayta ishlash imkoniyatining borligi hisoblanadi. Bunday harakatlar, ma lumotlar bazasini yaratishda yoki unga tuzatishlar kiritishda, undan tashqari loyihalovchi yoki administratsiya so'rovi bo‘yicha m a’lumotnoma axborotlami olishda kerakli bo ‘lib hisoblanishi mumkin. ALS larda, ulardan foydalanuvchilami va ulami yaratuvchilami uchta kategoriyalarini ko‘rsatish mumkin. - ALS yaratuvchilari - kompyutemi ishlatish sohasidagi muta- xassislar bo‘lib, ular ALS laming bazali uslublarini, vositalarini va jihozlarini umumiy DTni, loyihalashning instrumental va texnologik vositalarini yaratuvchilari, ALS lami faol ishlash sharoitida gene- ratsiya qiluvchi yoki sozlovchilar bo‘lib hisoblanadilar; 64 1 - amaliy dasturlovchilar - yuqori malakaga ega bo‘lib, loyiha lash uslubiyati va algoritmlar bilimlari bo‘yicha maxsus DTini, umumiy DTidan foydalanib yarata oluvchilar hisoblanadi; - loyihalovchilar - REVlarining loyihalash sohasi mutaxassislari hisoblanib, ALSning imkoniyatlaridan foydalanib, avtomatlashti rilgan loyihalashni bajaradilar. ALSlaming DTni yaratish uchun quyidagi talablar qo‘yiladi: - xotira hajmini iqtisod qilish va dastur bajarilishining tezkorligiga qarab olinadigan samara; - ishlatilishga qulay bo‘lishi; - ochiq qilib yaratilishi; - mobilligi (mobil deb shunday dastur vositalariga aytiladiki, bu dasturlami boshqa turdagi EHMga o ‘zgartirishsiz o ‘tkazish mumkin bo‘ladi); - kuzatib borish uchun qulay vositalarga ega bo‘lishi (kuzatib borish deb DTni doim ishchan holda saqlab turishga va yangi modifikatsiyalarni kiritish jarayoniga aytiladi); - puxtalik va to 'g ‘rilik talabi. DTdagi maxsus xususiyatlar deb, uni yaratish jarayonidagi vosi taga bo‘lgan talablardan tuzilgan hujjatlarga aytiladi. Maxsus xusu siyatlar eksplutatsion va funksional bo‘lishi mumkin. Eksplutatsion maxsus xususiyatlarga DTning tezkorligi, unga sarf qilingan xotira, puxtaliligi, uning ishlatilishi uchun kerakli texnik vositalar haqidagi m a’lumotlar kiradi. Funksional maxsus xususiyatlar matematik va texnik xarakterga ega bo‘lishi mumkin. Matematik maxsus xususi yatlar hisoblash jarayonlarini aniqlaydi. ALS lar uchun texnik xarakterdagi, ya’ni loyihalanilayotgan obyektni ishlash qobiliyatini, uning tezkorligini va murakkabligini aniqlovchi maxsus xususiyatlar ham muhim hisoblanadi. Yaratilgan dastur, matematik xarakterdagi maxsus xususiyatlami qanoatlantiruvchi algoritmlami xatosiz bajara olsa, bu dastur to‘g‘ri deyiladi. Agar dastur loyihalanilayotgan obyektning texnik xarak terdagi maxsus xususiyatlarini qanoatlantirsa, bu dastur puxta yaratilgan deyiladi. 65 |