Abu rayhon beruniy nom id ag I to sh k en t da vlat texn ika u n IV er site ti m. X. Aripova
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
M atem atik ta’minotga talablar.
Biror bir texnik obyektni loyihalashda, matematik ta’minotni tashkil qiluvchi matematik modelni yaratish uslub va algoritmlarni tanlash uchun bir qancha talablami e ’tiborga olish kerak b o ‘ladi. Asosiy talablarga uni- versallik, algoritmik puxtalik, aniqlik, mashina vaqtiga bo‘lgan sarf- lami chegaralash, xotira hajmidan kam foydalanish kabilar kiradi. Matematik ta ’minotning universalligi deyilganda, bu ta ’mi- notdan bir qancha loyihalash obyektlarini loyihalashda foydalanish imkoniyati borligi tushuniladi. Masalan: MBQ larini sintez qilishda foydalaniladigan uslub va modellar, berilgan baza elementlarini oldindan ko‘rsatilgan cheklanishlar asosida, xohlagan obyektni yaratishni ta’minlay olishi kerak. ALS larda matematik ta’minotning asosiy xususiyatlaridan biri, ulaming yuqori universallikka ega ekanligi hisoblanadi. Yuqori universallikka ega bo‘lish esa, bunday ALS lardan bir qancha loyihalash obyektlari uchun foydalanish imkonini beradi. Matematik ta’minotning komponentlarining muhim xususiyat laridan biri bu ta’minotdan foydalanilganda olinadigan natijaning to ‘g‘ri bo‘lishligi hisoblanadi va shunday holdagina bu ta ’minot algoritmik puxta deyiladi. Algoritmik puxtalik asosan olingan natija qanchalik to ‘g‘riligi ehtimolligiga qarab baholanadi. Agar bu ehtimollik birga teng bo‘lsa yoki unga yaqinlashib borsa, u holda bu ta ’minotni yaratish uchun foydalanilgan uslub algoritmik puxta uslub deyiladi. ALS larda algoritmik puxta uslub bo‘lmagan uslublardan foydalanish maqsadga muvofiq boMmaydi. Algoritmik puxtalik bilan sharoitga moslashtirish uzviy bog‘lan- gandir. Sharoitga moslashtirilmagan hollarda, berilgan lardagi ozgina xatoliklar, natijada katta xatoliklami yuzaga keltirish mumkin. Loyihalashning har bir bosqichida o ‘zining oraliq natijalari va har bir bosqichdagi xatolik kelib chiqish manbalari mavjud. Shu sababli yomon sharoitga moslashtirish natijasida xatoliklar juda kattalashib ketishi mumkin. Ko‘pgina matematik ta ’minot komponentlari uchun aniqlik muhim xossalardan biri hisoblanadi. Aniqlik — bu olgan natija bilan haqiqiy olinishi kerak bo‘lgan natijaning mos tushishligi hisoblanadi. Algoritmik puxta uslublar har xil aniqlikdagi natijalami berishi mumkin. 96 Universial model va uslublarda hisoblash ishlari ko‘p bo‘lib, loyihalash masalasining hajmi kattalashib ketishi mumkin, shuning uchun ko‘pgina ALS protseduralarida T— mashina vaqtini sarf qilish loyihalash xarajatlarini va loyihalashga ketadigan vaqtni oshib ketishiga olib keladi. Shuning uchun T ni minimallash loyihalash jarayonidagi muhim talablardan biri hisoblanadi. Yuqori universallikka ega, aniq natijali va kam mashina vaqtini talab qiluvchi matematik ta’minotni yaratish doimo bir-biriga qarama - qarshi bo‘lib keladi. Shuning uchun matematik ta ’minotning komponentlari ba’zi bir masalalami hal qilish uchun sifatli bo‘lsa, boshqa masala uchun kam sifatli bo‘lishi mumkin. Shuning uchun ALS larda model va uslublaming har xillarini o ‘zida mujassam- lashtirilgan kutubxonalar tashkil qilish kerak bo‘ladi. Mashina vaqtini tejash talabidan keyingi talab, xotira hajmini tejash talabidir. Bu talab matematik ta’minotning qanchalik iqtisodlashtirilganligini ko‘rsatadi va tuzilgan dastur uzunligi bilan xarakterlanadi. Hozirgi davrdagi operativ xotira hajmini sezilarli darajada katta bo‘lishligiga qaramay, uni tejash aktual masala bo‘lib qolmoqda. Kompyuterlaming multidasturli ishlash rejimida, katta xotira hajmini talab qiluvchi masalalar pastroq ustunlikka ega bo‘lishi va natijada bu masalalami qayta ishlash vaqti oshib ketishi kuzatiladi. Bunday murakkablikni yechish uchun tashqi xotiralardan foydalanish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bu esa operativ va tashqi xotiralaming o ‘zaro m a’lumotlami almashlashlari uchun, T- vaqtni oshib ketishiga olib keladi. ALS larni matematik ta’minotlarini rivojlanishiga, foydalanila- digan uslub va modellaming iqtisodiyotini oshirishga intilish sezi larli ta ’sir ko‘rsatadi. Yüklə 3,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|