7.4. Ernando de Sotoning “kul rang” xufyona iqtisodiyot
konsepsiyasi
1989 yilda E.de Sotoning “Boshqa yo‘l”
mavzusidagi
monografiyasining nashr etilishi xufyona iqtisodiyotning zamonaviy
bozor xo‘jaligidagi roli va ahamiyati to‘g‘risidagi tasavvurlarni
tubdan o‘zgartirib
yubordi
152
. “Boshqa yo‘l” konsepsiyasi ilmiy
adabiyotlardagi
norasmiy
iqtisodiyot
sektori
to‘g‘risidagi
nazariyasining yangi va ustuvor paradigmi hisoblanadi.
1970-1980 yillarda amalda bo‘lgan “uchinchi dunyo”
mamlakatlarida
xufyona
iqtisodiyot
muammolarga
ilmiy
yondashuvlarda norasmiy ish bilan bandlik kambag‘allik, qoloqlik va
qashshoqlik sabablik vujudga keladi deb izohlanar edi. Ilgarigi ilmiy
qarashlarda
iqtisodiy
xufyonalik
marginal
qatlam
sifatida
tasvirlangan, ya’ni sobiq dehqonlar shaharlarda yuqori ish haqi izlab
ketib qoladilar. Ammo past darajadagi malakaga ega bo‘lganliklari
tufayli zamonaviy sanoat korxonalarida ishga joylasha olmaydilar.
Shuning uchun xufyona faoliyat ko‘rsatib o‘zlarining
yashash
minimumini qiyinchilik bilan ta’minlaganlar. Ularning izohlashlariga
ko‘ra yashirin iqtisodiy faoliyat yurituvchilar shahar hayotiga
moslashib borganlari sari zamonaviy rasmiy iqtisodiyotga o‘ta
boshlaydilar. Ilgarigi ilmiy qarashlar vakillarining fikricha norasmiy
iqtisodiyot sektori-ijobiy istiqbolga ega bo‘lmagan
iqtisodiy getto
hisoblanadi.
Rivojlanayotgan
mamlakatlardagi
shahar
iqtisodiyotidagi noformal sektorning jadal rivojlanishi to‘g‘risidagi
ma’lumotlarni jahon xo‘jaligi periferiyalarining degradatsiyaga
uchrashi ko‘rsatkichi deb izohlaydilar. Shahar marginallarining og‘ir
qismatini yengillashtirish uchun “so‘llar” milliy iqtisodiyotni davlat
tomonidan nazorat qilishni kuchaytirishni taklif etadilar.
Liberallar
esa norasmiy sektorni modernizatsiyalashning salbiy oqibati deb
qaraladi.
E.de Sotoning bosh ilmiy yangiligi
- xufyona iqtisodiyot
genezisini tushuntirishga mutlaqo yangi yondashuvni ishlab
chiqqanligi hisoblanadi. Uning fikricha, shahar norasmiy sektorining
152
Q a r a n g :
Dostları ilə paylaş: