Azərbaycan Texniki Univeristeti
FƏNN:AZƏRBAYCAN DİLİNDƏ UŞGÜZAR VƏ AKADEMİK
KOMMUNİKASİYA
TƏLƏBƏ: ZEYNALOV CEYHUN
FAKÜLTƏ: İQTİSADİYYAT VƏ İDARƏETMƏ
İXTİSAS: İQTİSADİYYAT
MÜƏLLİM:İSAYEVA NƏRMİN
İşgüzar ünsiyyət, Cəmiyyətdə insanlar arasında
ən geniş yayılmış ünsiyyət növü işgüz
ünsiyyətdir. Bu ünsiyyət olmadan iqtisadi,
hüquqi, diplomatik, ticarət, inziba pes
münasibətlər sahəsində heç nəyə nail olmaq
mümkün deyil.
İşgüzar danışıqları uğur aparmaq, iş
sənədini düzgün tərtib etmək bacarığı indi
hər bir insanın mədəniyyətinin ayrılmaz
hissəsinə çevrilmişdir. Bütün səviyyələrdə
menecer, müəllim tələbə, həkim,
mühəndis, işçi, hər bir vətəndaş işgüzar
danışıqları yüksək tələbl səviyyəsində
bilməlidir.
Peşəkar fəaliyyətin demək olar ki, hər
hansı bir növündə yüksə uğura nail
olmaq üçün işgüzar ünsiyyət
qaydaları və prinsipləri ilə bağlı
müəyyə məlumatlar, biliklər, fikirlər
mütləq əldə olunmalıdır.
İşgüzar ünsiyyətin məqsədi qarşıya
müəyyən məqsədlərin və konkret vəzifələri
qoyulmasıdır. Qarşılıqlı əlaqə kimi ünsiyyət
insanların bir-biri ilə əlaqə qurmasını, birg=
fəaliyyətini, əməkdaşlıq etmək üçün
müəyyən məlumat mübadiləsi yaratmasını
nəzərd= tutur.
İşgüzar ünsiyyətdə ünsiyyət
predmeti ortaq fəaliyyətdir
(ümumi iş) və rabit tərəfdaşı
həmişə digəri üçün
əhəmiyyətli bir şəxs kimi çıxış
edir. Məhsuldar əməkdaşlıq
məqsəd və mövqelərin
yaxınlaşması, tərəfdaşlığın
yaxşılaşdırılması işgüzar
ünsiyyətin asas vəzifələridir.
Göründüyü kimi, hər iki termin bir nəticə əldə etməyə
yönəlmiş müəyyən məqsədi olan ortaq bir fəaliyyət
deməkdir. İşgüzar ünsiyyət və işgüzar rabitə qarşıya
müəyyən məqsədlər qoymağı və müəyyən problemlərin
həllini nəzərdə tutur. Bununla da onlar sözün geniş
mənasında adi ünsiyyətdən fərqlənirlər. İşgüzar
ünsiyyətin eyni dərəcədə vacib bir hissəsi ortaq fəaliyyət
və ya təcrübə, məlumat mübadiləsidir.
İşgüzar ünsiyyətin məcburi elementləri. Birgə fəaliyyətdə bir sıra
məcburi elementləri ayırd etmək olar:
> iştirakçıların qarşılıqlı əlaqəsi;
> fərdi hərəkətlərin yerinə yetirilməsi üçün vahid məkanın və vaxtın olması;
> vahid fəaliyyət prosesinin ayrı-ayrı funksiyalara bölünməsi və onların iştirakçılar
arasında bölüşdürülməsi;
> fərdi hərəkətlərin əlaqələndirilməsi, onları idarə etmək ehtiyacı.
İşgüzar ünsiyyətin qarşılıqlı təsirli olması. İşgüzar
ünsiyyətin qarşılıqlı təsirli olması üçün bir sıra aşağıdakı
komponentlərdən ibarət olmalıdır:
> əlaqə qurmaq (tanışlıq) - başqa bir insanı tanımağı, özünü başqa bir insanla tanış
etməyi;
> ünsiyyət vəziyyətində istiqamətləndirmə, baş verənləri anlamaq, fasilə vermək;
> maraq doğuran bir problemin müzakirəsi;
problemin həlli;
> əlaqənin tamamlanması.
İşgüzar ünsiyyət xidmət
sahəsindəki insanlar
arasında əlaqələrin inkişaf
etdirilməsinin mürəkkəb,
çoxşaxəli bir prosesidir.
Onun iştirakçıları rəsmi
statuslarda hərəkət edir va
məqsədlərə, konkret
vəzifələrə nail olmağa
yönəldilir.
Bu prosesin özünəməxsus bir xüsusiyyəti olan müntəzəmlik
aşağıdakı komponentlər tərəfindən müəyyən edilən məhdudiyyətlərə
tabe olmaqdır:
✓ işgüzar ünsiyyət növü;
✓ işgüzar ünsiyyət forması;
✓rəsmiyyət dərəcəsi;
✓ ünsiyyətin konkret məqsəd və vəzifələri;
✓ milli və mədəni ənənələr;
✓ davranışın sosial normaları.
İşgüzar ünsiyyətin ümumi bir xüsusiyyəti ondadır
ki, iqtisadi maraqların toqquşmas qarşılıqlı əlaqəsi
və sosial tənzimlənməsi qanun çərçivəsində
həyata keçirilir. Çox vax insanlar müəyyən bir
sahədə qarşılıqlı münasibətləri qanuni şəkildə
rəsmiləşdirmək üçü işgüzar münasibətlərə girirlər.
Münasibətlərin qarşılıqlı əlaqəsinin və hüquqi
qeydini ideal nəticəsi qarşılıqlı hörmət və etimada
söykənən tərəfdaşlıqdır.
İşgüzar ünsiyyət əsasən formalaşdırılmış vəziyyətdədir.
Təşkilatdakı hər bir işçiy rəsmi hüquq və vəzifələrin sabit
bir davranış standartı verilir. İş qarşılıqlılığının ümum
qaydası iş rolları, hüquqlar və funksional məsuliyyətlər
nəzərə alınmaqla qarşılıq fəaliyyət prinsiplərinə riayət
edilməsidir. Eyni zamanda tabeçiliyə və iş etiketinə riay
etmək lazımdır. Rəsmi təmasda olduğu bir vəziyyətdə
məlum "yazılı" və "yazılmamış davranış normaları
mövcuddur. Xidmətdə qəbul edilən qayda va forma iş
etikas adlanır. Onun əsas funksiyası insanlar arasında
qarşılıqlı anlaşmanı təşviq eda
Iş etiketinin ikinci
funksiyası rahatlıq
funksiyasıdır Müasir daxili
xidmət etiketi beynəlxalq
xüsusiyyətlərə malikdir.
Onun əsası 1720-ci ilda
xarici ideyaların
götürüldüyü "Ümumi
Qaydalar" əsasında
qoyulmuşdur.
işçilər arasında tabeçilik, asılılıq əlaqələrinin
qurulduğu xüsusi bir mühitdə aparılır. Nəticədə
problem iyerarxik piramida səviyyələrində tam və
dəqiq məlumatın ötürülməsində yaranır. Bəzi
məlumatlara görə, üst rəhbərlikdən gələn
məlumatların yalnız 20-25%-i birbaşa icraçılara
çatır və onlar tərəfindən düzgün başa düşülür.
Bu, bir tərəfdən məlumatların təhrif edilməsi, digər tərəfdən
rəhbərlərin işçilərə bütövlükdə müəssisədəki vəziyyət barədə
ətraflı məlumat vermək istəməməsi ilə əlaqədardır. İşgüzar
ünsiyyətin bu xüsusiyyətlərini nəzərə almaq üçün yazılı
təlimatları, qərarları, əmrləri işgüzar qarşılıqlı fəaliyyətin
effektivliyini artırmağın ən vacib yolu kimi tanımaq lazımdır.
Effektiv işgüzar ünsiyyət. Effektiv işgüzar ünsiyyət üçün
əsas şərt motivasiyadır. İşgüzar ünsiyyətdə bir şəxs hər
hansı bir təşkilatın nümayəndəsi kimi çıxış edir. Fəaliyyət
prosesində şəxsi ehtiyaclar təmin edilmirsə və ya
insanın öz düşüncə və davranış tərzi qrupla üst-üstə
düşmürsə, onda qarşıdurma yarana bilir (daxili,
şəxsiyyətarası) və işə marağın azalması baş verir.
İşgüzar ünsiyyətdə tətbiq olunan effektivliklə əlaqədar
olaraq, işgüzar ünsiyyətin bütün iştirakçılarının həm son
nəticəyə çatmasında, həm də şəxsi niyyətlərinin həyata
keçirilməsində qarşılıqlı asılılıq diqqət mərkəzində
olmalıdır.
Birgə fəaliyyət zamanı fərdi idrak proseslərinin
dinamikasının tənzimlənməsinin xüsusi
mexanizmləri, problemlərin həlli üçün birgə
strategiyalar, qrup üçün ümumi fəaliyyət tərzi
formalaşa bilir. Bu zaman fərdi keyfiyyətlər
mübadiləsi aparılır, məqsəd va hərəkətləri hədəflərlə
əlaqələndirmək bacarığı, istəyi inkişaf etdirilir və
digər insanların hərəkətləri nəzarətə götürülür. Bütün
bunlar informasiya məkanının genişlənməsinə öz
töhfəsini verir, problemin həll olunmasını və necə həll
olunmasını görməyə imkan verir.
Bu qarşılıqlı əlaqənin nəticəsi iştirakçılar arasında bir növ fikirlərin birləşməsidir.
Uyğunluq ortaq fəaliyyət iştirakçıları arasında iş birliyidir. Buna görə effektiv
işgüzar ünsiyyətin başqa bir prinsipi birgə fəaliyyət zamanı komanda üzvlərinin
uyğunluğu və harmoniyasıdır.
Effektiv işgüzar ünsiyyətin əhəmiyyətli bir hissəsi rəsmi ünsiyyətdir. Yəni iş
saatları ərzində təşkilat daxilində həyata keçirilən insanların qarşılıqlı əlaqəsidir.
Bu növ işgüzar qarşılıqlı əlaqə korporativ ünsiyyət adlanır və özünəməxsus
xüsusiyyətlərə malikdir. Beləliklə, məsələn, işgüzar korporativ ünsiyyətdə bir
tərəfdaşla əlaqəni dayandırmaq mümkün deyil (ən azı hər iki tərəf üçün itkisiz).
Buna görə də bəyənmələrindən və bəyənməmələrindən (xarici görkəmi,
boy-buxunu, geyimi və s.) asılı olmayaraq ünsiyyət iştirakçılarının təmasları tələb
olunur.
Diqqətiniz üçün
teşekkürler
(\_/)
( ° °)
(7🥕7
Dostları ilə paylaş: |