Aholi ijtimoiy tarkibi

Xalıqtıń sociallıq quramı

Reje:

• 1. Sociallıq quram hám stratifikatsiya
• 2. Xalıqtıń socialliq quramınıń túrleri

Xaliqdin’ socialliq qurami :- ja’miyettin’ turmisina tiyisli bolg’an uliwmaliq o’zgeshelikler menen ajralip turatug’in socialliq ja’miyetlerdin’ kompleksi. Iri tuaqli socialliq ja’miyetler Strukturalarg’a, klasslar ( klasslar, socialliq qatlamlar ha’m toparlar), demografiyaliq ( jaslar , hayallar, erler, kekseler), etnikaliq ( qa’wimler,etnikaliq toparlar, milletler) ha’m basqada toparlar kiredi.

Iri turaqli socialliq ja’miyetler strukturalarg’a

- Klass (klasslar, social qatlamlar ha’m toparlar), demografiyaliq (jaslar, hayallar, qariyalar),
etnik (qa’wimler, etnik topalar, milletler) ha’m basqalar kiredi.

Ja’miyetdin’ turaqlilig’in ta’miyinleytug’in socialliq klasslar strukturasi (uni bundan keyin tahlil qilamiz) rawajlaniw processinde barg’an sayin quramalasip baradi. Ja’miyettin’ social strukturasinda o‘zgerislerdi aniqlaw ushin alimlar ko’plegen kreteriyalardi islep shiqdi. Klassliq teoriya ha’m socialliq siyasiy qatlamlarg’a ajratiw teoriyasi en’ belgili teoryalardan biri esaplanadi.

M.Weber ha’m onin’ dawamshilari bunin’ qarama qarsisin aytadi: eger biz birdey bolmasaq, bul ha’r bir na’rsede ten’ emesligimizdi an’latpaydi; u’sh o’lshemi uliwma birdey emes; olar bir birine uliwma tu’sirilmeydi ha’m olardin’ hesh biri qatan’ emes.

Barliq kombinatsiyalar mu’mkin: bay boliw, biraq abiroyi ha’m haqiqiy bilimi ku’shsiz (misali, “jan’a o’zbekler"); ha’kimiyatqa iye boliw, biraq shinnanda bay bolmaw (hu’kimranliq qiliwshi demokratlar); aniq hu’rmetke ilayiq , biraq ka’mbag’al ha’m ku’shsiz (oqimisli) boliw.

Stratifikatsiya mudami u’sh o’lshemli boladi. Rasmiy statistikaliq mag’liwmatlarg’a qarag’anda , sovet ha’kimiyatinin’ keying jilladag’I strukturasinin’ sxemasi toliq kollektivlestiriw ha’m awil xojalig’indag’i fermer xojaliqlarinin’ tiykarg’I rawajlaniwinan keyin to’mendegishe boldi (1989 jil): jumisshilar - 58,8% %, kollektiv fermerler - 11,7%, jeke miynet iskerligi menen shug’illanatug’inlar - 0,2%.