Айэцн Щясяноьлу е р м я н и с и н д р о м у


ИТКИНЛЯП, ЯСИРЛЯР, ЭИРОВЛАР



Yüklə 3,3 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə23/34
tarix25.03.2017
ölçüsü3,3 Mb.
#12654
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   34

ИТКИНЛЯП, ЯСИРЛЯР, ЭИРОВЛАР

273


Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар

Сону эюрцнмяйян тунел

Даьлыг  Гарабаьын  мцдафияси  уьрунда  дюйцшлярин  кяскин -

ляш мяси  иля  дюйцш  бюлэяляриндя  иткин  дцшянлярин,  ясир  вя  эиров

эю тцрц лянлярин сайынын артмасы вя онларын ахтарышынын, гай тарыл -

ма сынын кортябии шякилдя апарылмасы вя чох заман гаршы тяряфин

пул газанмаг васитясиня чевирмяси Азярбайъан Республи ка -

сыны бу проблемля баьлы хцсуси тядбирляр эюрмяйя мяъбур етди. 

1993-ъц илдя Ясир вя иткин дцшмцш, эиров эютцрцлцмцш вя-

тян дашларла  ялагядар  Дювлят  Комиссийасы  йарадылды.  Бундан

сон     ра иткинляр, ясир вя эировлар барядя бцтцн мялуматлар Дювлят

Комиссийасында топланылыр вя тящлил едилир. Мцнагишя зонасында

ит кин дцшянлярин илк сийащысы тяртиб олунур вя онлар гейдиййата алы -

на раг баряляриндя арашдырма апарылмаьа башланылыр. 

Азярбайъан Республикасынын ясир, эиров вя иткинлярля баьлы

сийасятинин щяйата кечирилмяси цчцн хцсуси дювлят гурумунун

йарадылмасы  бу  проблемин  дювлят  сявиййясиндя  щяллиня  тякан

веряряк  фярди  шяхсляр  вя  гейри-щюкумят  тяшкилатлары  тяряфиндян

кортябии, гейри-профессионал  мцдахилясинин  гаршысынын  алын ма сы -

на сябяб олду. Бу ися чох мцщцм мясялядир, чцнки ясир, эи ров

вя иткинлярля баьлы щяр щансы мясяля йалныз дювлят тяшкилаты тяря -

финдян щялл едиля биляр вя едилмялидир. 

Дювлят  Комиссийасынын  сядри,  Милли  Тящлцкясизлик  назири Ел -



дар  Мащмудов Комиссийанын  эюр дцйц  ишляр  щаггында  даны -

шаркян  онун  тяб лиьат  сащясиндя  истига мят лярини  хусуси  вурьу -

ламышдыр: «Ермяни террору вя ван дализми Ясир вя иткин дцшмцш,

эиров эютцрцлмцш вятян дашларла яла гядар Дюв лят Ко миссийа сы -

нын фяалиййятиндя приоритет исти гамят ол мушдур. Бей нялхалг Гыр -

мы зы  Хач  Комитяси  вя  диэяр  бей нялхалг  тяш ки латларла  ишэцзар

мц насибятляр гурул мушдур. Апа рылмыш мяг сяд йюнлц иш няти ъя -

синдя 6 няфяр Азярбайъан вя тяндашы ясир вя эировлугдан азад

олунмушдур. Ейни заманда эю рцл мцш фяал тядбирляр ня ти ъя син -

274


Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому

дя  Ермянистан  Азярбайъан,  Даь лыг  Гарабаь  мцнаги шясиня

да ир  бязи  хариъи  дювлятлярдя  ер мянилярин  тяблиьат  характерли  чы -

хышларынын гаршысы алынмыш, цму мян, инфор масийа мцбаризясин дя

уьурлар ялдя едилмишдир». 



Ясир вя иткин дцшмцш, эиров эютцрцлмцш вятяндашларла

ялагядар Дювлят Комиссийасы тягдим едир

1  нойабр  2006-ъы  ил  тарихли  мялумата  эюря, 4561  няфяр

Азяр      бай ъан  вятяндашы  мцнагишя  зонасында  иткин  дцшмцш

шяхс ки ми гейдиййата алынмышдыр. Онлар дан 52 ня фя ри ушаг, 292



няфяри га  дын, 392 няфяри гоъа лардыр.  Гейд етмялийик ки, Дювлят

Ко миссийасынын Ишчи групунда апарылан арашдырмалар нятиъя син -

дя бу рягямляр тез-тез дяйишир.

Тякзиболунмаз фактлар эюстярир ки, иткин дцшмцш 4561 ня -



фяр дян ян азы 783 няфяр (18 няфяр ушаг, 46 няфяр гадын, 69

ня фяр го ъа) ермяниляр тяряфиндян ясир, йахуд эиров эю тцрцлмцш,

ла кин бу фактлар бейнялхалг тяшкилатлар, о ъцмлядян Бейнялхалг

Гыр  мызы  Хач  Комитясиндян  эизлядилмишдир.  Щямин  шяхслярин  си -

йа щы сы ермяни ясирлийиндян гайытмыш вятяндашла рымызын вя диэяр

мя н     бялярин шащид ифадяляри ясасында тяр тиб едилмишдир. 

Азярбайъан тяряфиня дахил олан мялуматлар эюстярир ки, гейд

олунан сийащыдакы шяхслярин бюйцк яксяриййяти ер мяни ясир  ли йин -

дя юлдцрцлмцш, йахуд ишэянъя вя хяс тяликлярдян вяфат ет  миш, аз

бир щиссяси ися инди дя эиз ля диляряк Ермянистанда вя иш ьал олун -

муш яразилярдя аьыр физики ишлярдя гул кими истифадя олу нурлар. 

Ясир  вя  эиров  эютцрцлмцш  шяхслярин  азад  едилмяси,  иткин

дцш мцш шяхслярин ахтарышы цзря Азярбайъан, Алманийа, Ру си -

йа, Эцр ъцс тан вя Ермянистанын щугуг мцдафиячиляриндян иба -

рят Бей нялхалг Ишчи групу вя БГХК бу шяхслярдян бир гис минин

щягигятян  дя  ясир  эютцрцл мяси  вя  сонракы  тале ля ри  барядя

мялуматларын эизлядилмясиня даир фактлары тяс диг едирляр.

Ермяниляр тяряфиндян ясир вя эиров эютцрцлмцш бу шяхс ляр -

275

Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар


дян бир нечясиня ися БГХК нцмайяндяляри баш чяк миш, щятта

он лардан аиляляриня мяктуб да эятир миш ляр. Лакин бу вя тян даш -

ла рымызын ясирликдяки сонракы та лейи ба рядя мялуматлары ер мя ни

тя ряфи бу эцнядяк эизлятмякдя, онлара даир верилян сор ьу лар ися

ъа ваб сыз гойулмагдадыр. 

1970-ъи ил тявяллцдлц Османов Надир Мцсянниф оьлу 1992-

ъи ил ийунун 16-да ермяниляр тяряфиндян ясир эютцрцлцб. БГХК-

нын  нцмайяндяляри  1992-ъи  илдя  Н.Османова  ишьал  олунмуш

Даьлыг  Гарабаь  яразисиндя  баш  чякмиш,  Османовлар  аилясиня

На дирдян мяктуб да эятирмишляр. Лакин сонрадан Н.Ос ма нов

йоха  чых мышдыр.  Ермяни  тяряфи  Н.Османовун  сон  ра кы  талейиня

даир бу эцнядяк щеч бир ачыглама вер мир.



Рящим Ябдцлкярим оьлу Рящимов 1993-ъц илдя ясир эю -

тц рц лцб. 1993-ъц ил ийул айынын 17-дя атасы Ябдцлкярим Рящимов

оьлу  иля  баьлы  телеграм  алыр.  Телег рамда  билдирилирди  ки,  Рящим

Ря  щи мов  Аьдяря  райо ну нун  Вагауз  кяндиндя  Аьаъанйан

Гре лин евиндя сах ланылыр. Бир гядяр сонра, 1993-ъц илин ав густ

айында ися аиляси БГХК васитяси иля Рящимдян мяктуб да алыр. 

Дювлят Комиссийасы Р.Рящимовун ермяни ясир лийиндя ол ма -

сы иля баьлы фактлары бейнялхалг тяшкилатлара -БГХК, Ясир вя эи -

ров ларын  азад  едилмяси,  иктин  дцшмцш  шяхслярин  ахтарышы  цзря

Бей    нялхалг Ишчи групуна тяг дим едиб. Ъаваб ися йеня мцям -

ма до лудур: Эуйа бурахыблармыш, эедиб, йа гачыб… йо ха чыхыб! 

Кяримов  Ингилаб  Шащмалы  оьлу  вя  Ясядов  Йалчын  Асиф

оьлу диэяр Хоъалы сакинляри иля бирликдя эиров эю  тц рцлмцш вя на -

мялум истигамятя апарылмышлар. 28 фев рал 1992-ъи ил тарихдя ди -

эяр эировлар азад едилмишдир. Кяримов Интигам вя Ясядов Йал -

чы  нын сонракы талейи щаг гында ися щеч бир мялумат йохдур. 



Фитат  Ъалал  гызы  Зейналованын  мяктубундан:  «Сиз дян

ха  щиш  едирям,  кцскцн,  йийясиз  анайа  кюмяк  един,  ясир ликдя

язаб чя кян балаларымызла биз эюзц йаш лы ана ларын говушмасына

кю  мяк лик эюстярин!» 

276

Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому


Екиз гардашлар- Самир вя Сеймур Нурийевляр

Щцсейнова Тамара Салещ гызы

Ялийева Светлана Ъаваншир гызы

277


Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар

Натиг Сялим оьлу Гасымов ермяниляр тяряфиндян ясир

эютцрцляркян. “Огонйок” журналы, 1992, апрел.

Бабайев Сяфяр Ялифяттащ оьлу

Ясядов Йалчын Асиф оьлу

278


Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому

Гоъайев Елсевяр Сабир оьлу

Мяммядов Мющлят Мяммяд оьлу

Бинялийев Алишир Эцляли оьлу

Аллащвердийева Ясли Мящяммяд гызы

279


Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар

Фитат ананын оьлу, ики ушаг атасы Зейналов Идрис Мяъид оь -

лу 28 няфярядяк Кялбяъяр сакини иля бирликдя тунелдя эиров эю -

тц рцл мцшдцр.  Ермяни  тяряфи  И.Зейналовун  эировлугдакы  талейи

ба ря дя мялуматлары эизлядир. 

Бу да ата щарайыдыр, цч ювлад щясряти иля говрулан, ни эа ран -

чылыгдан цзцлян атанын - Гулийев Гара Ъамал оьлу нун ща райы:

«Мя ним ушагларым 1979-ъу ил тя вяллцдлц Нясибя, 1980-ъи ил тя   -

вял  лцдлц Азяр, 1981-ъи ил тявяллцдлц Йашар, 1983-ъц ил тявял лцдлц

Мя  защир,  1984-ъц  ил  тявяллцдлц  Бяхтийар,  1990-ъы  ил  тя вял лцд лц

Ай  эцн  1993-ъц  илин  март  айынын  31-дя  Кялбяъяр  районунун

«Ту  нел» дейилян сащясиндя ермяниляр тяряфиндян эиров эю тцрцл -

мцш  ляр... Нясибя, Азяр вя Бяхтийар Гулийевляр 1993-ъц илин ийу -

лун    да  азад  едилмишляр.  Гулийев  Йашар  Гара  оьлу,  Гулийев



Мя   за щир Гара оьлу вя Гулийева Ай эцн Гара гызындан ися

бу вах  та гядяр щеч бир мялумат йохдур». 

Йазылдыгъа дярди битмяйян шящид шящяримизин – Хоъалы нын ит-

кин ляр сийащысында бой-бойа вермиш цч гардаш да вар. Ата гял -

би нин фярящи, ана цряйинин севинъи ола ъаг бойлу-бухунлу… иткин

оьул лар- 22 йашлы Усубов Ел шад Камран оьлу, 25 йашлы Усу -



бов  Ялийар  Камран  оь лу,  28  йашлы Усубов  Закир  Кам ран

оь лу. Бу цч гар даш Хоъалынын ермяниляр тяряфиндян ишьалы за -

маны эиров эю тцрцляряк Ясэяран районунун Дящраз кяндин дя -

ки  фер ма да  сахланылан  хоъалыларын  арасындан  сечилян  10  ня фяр

эянъля бир лик дя намялум истигамятя апарылмышлар. 

Эировлугдан азад едилмиш Исмайылов Сямяндяр Исмайыл оь-

лу, Нябийев Яли Ибад оьлу, Вялийев Шащмар Ялиаббас оьлу, Ху -

дайаров  Вяфадар  Сялим  оьлу  вя  диэяр  хоъалыларын  Дювлят  Ко -

миссийасына вердийи шащид ифадяляри дя буну тясдиг едир.

Лакин ермяни тяряфи бу 13 няфярин сонракы талейиня даир мя -

луматы буэцнядяк эизлядир.

Йеня ики гардашын -1969-ъу ил тявяллцдлц Биня лийев Ъаббар

Эц ляли оьлунун вя 1967-ъи ил тявяллцдлц Би ня лийев Ялишир Эц -

ля ли  оь лунун ермяниляр  тяряфиндян  эиров  эютцрцлмяси  факты

«Бей     нялхалг Амнистийа» тяш килатынын нцмайяндяляринин Даьлыг

280

Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому


Га  рабаь яразисиня эя лишинин нятиъяси кими щазырланмыш щеса бат -

да да юз яксини тапмышдыр. 



Гулийев Натиг Вялийяддин оьлу Хоъалыда ясир эю тцрцл мцш -

дцр.  Хоъалы  сакинляринин  вя  онунла  бирликдя  сах ланылан  кеч миш

ясир вя эировларын шащидлик етдийи бу ясирлик фактынын араш дырыл масы

нятиъясиндя Вяли йяд динин сораьы эащ ишьал олунмуш Хо ъа вянд -

дян, эащ да Шушадан эялмишдир. Интизам Абышов, Су рен Мям -

мядов, Валещ Щцсейнов ися Ясэяран тяъридха насында На тиг  ля

бир ликдя  ясир  сахланылмышлар.  Ейни  заманда  БГХК-нин  Азяр -

байъан нцмайяндялийи билаваситя шащид   ляря исти на дян, Гули йев

На тиг Вялиййяддин оьлунун ермяни ясирлийиндя сах лан дыьыны бил -

дирмишдир.



Йедди оьулун бири Натиг

Гасымов Натиг Сялим оьлу 1971-ъи илдя Азярбайъан Рес -

пуб  ликасынын Эядябяй районунда доьу луб. 1975-ъи илдян аиля -

лик  ъя Минэячевиря кючмцш, бу рада сяккизиллик мяктя би битир дик -

дян  сонра  гайнагчы  ихтисасы  цзря  пешя  мяктябиндя  тящ   сил  ал -

мышдыр. 


Атасы  Гасымов  Сялимин  дедикляри:  «Хоъалы  сойгырымындан

сон   ра евдя йазыб гойдуьу мяктубдан билдик ки, о, йеня дя Й.

Рза  йевин «Гарабаь шащинляри» дястясиндя вурушмаьа эедиб.

Йа зырды ки, Гарабаьда халгымызы гырырлар, ана-баъыларымызын на -

мусу тапданыр, беля вахтда мян евдя отура билмярям». 

1992-ъи илдя Аьдамын Храморт кянди йахынлыьында йедди яс -

эяримиз албан мябяди йерляшян йцксяклик уьрунда юлцм-дирим

са вашына галхырлар. Алты йолдашы щялак олан Натиг сон дяряъя ял -

веришли стратежи мювгедя йерляшян албан мябядиндя мцбаризяни

да вам етдирир. Эеъя-эцндцз тякбашына мювгени мцдафия едя -

ряк дцшмянляри поста йахын бурахмыр. 

Мя бяддя бцтюв бир баталйонун йерляшдийини зянн едян ер -

мяниляр  ясир  вя  эиров  эютцрцлмцш  Хоъалы  сакинляри  ичярисиндян

281


Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар

йашлы бир кишини - Ъяфяров Ъяфяр Мящяммяд оьлуну чаьырыб она

бил дирирляр  ки,  мябяддякиляр  тяслим  олмасалар,  бцтцн  хоъа лы лары

эцл ляляйяъякляр. Бу хябярдарлыьы чатдырмаг цчцн Ъяфяров Ъя -

фяри  Азярбайъан  дюйцшчцляринин  олдуьу  мябядя  эюндярирляр.

Эи  ров луг дан азад едиляндян сонра Ъяфяр мцяллим бу щадисяни

Ясир вя иткин дцшмцш, эиров эютцрцлмцш вятяндашларла ялагядар

Дюв  лят Комиссийасына беля данышыб:

-Мяня дедиляр ки, сизин тцркляр бизим килсяни (Ал бан мя бя -

дини! А.Щ.) тутублар, юзц дя адамларымызы чох гырыблар. Истямирик

итки ве ряк. Бу ишдя сян бизя кюмяк етмялисян. 

Сонра  мяни  юзляри  иля  бир  ормана  эятирдиляр.  Саь  тяряфдя

учуг  бир  харабалыг  эюрцнцрдц,  цзяриндя  дя  цчрянэли  байраг

дал ьа ланырды. Ермяниляр мяня ораны нишан вериб дедиляр:

-Орадан сизин тцркляр бизи атяшя тутурлар. Онлары хябярдар ет -

мялисян  ки,  тяслим  олмасалар,  ораны  партладаъаьыг,  ясир  эютцр -

дц  йцмцз хоъалылары да юлдцряъяйик. Гой табе олсунлар. Йягин

орада сизин адамлар чохдур. Нечя дяфя щцъум етмишик, йахын

гой майыблар. 

Ермяниляр тяхминян 100 метр аралыдакы колларын, гайа ла рын

ара  сында  эизляниб  мяни  сцрцня-сцрцня  иряли  эетмяйя  мяъбур

ет  ди ляр.  Харабалыьа  чатыб  айаьа  галханда  онлар  гышгырдылар  ки,

йе ря йатым. Йеря узандым, башымы галдырыб баханда эюзцмя 3-

4 ме йит эюрцндц, баша дцшдцм ки, бизимкилярдир. Айаьа дуруб

иря  ли эетдим ки, гой мяня бизимкилярин эцлляси дяйсин. Гапынын

аь  зында йеря отурдум, няфясими дяриб дивара сюйкяндим, йу -

ха ры  бах дым.  Цчрянэли  байраг  эеъядян  исландыьы  цчцн  башыны

аша ьы са лыб аьыр-аьыр йеллянирди. Долухсунуб байраьа баха-ба -

ха  аь ладым,  о  да  мяним  кими  кимсясиз  иди.  Бцтцн  сясимля

чыьырдым: 

-Ай  иэидляр,  ай  вятян  оьуллары,  бурада  сизлярдян  ким  вар?!

Дцш  мян йахындадыр! Хоъалыдан эиров эю тцрц лян ляр дяням, мяни

си зин йаныныза эюндярибляр!

Бир аздан ичяридян юскцряк вя щянирти эялди, диксиндим, щям

дя севиндим ки, бурада бизимкиляр вар! Ичяридян эцъля ешидилян

282

Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому


сяс ешитдим, дейясян мяни чаьырырды. Ялими дивара сцртя-сцртя

сяс  эялян  тяряфя  эетдим.  Баъадан  дцшян  ишыьын  алтында  бир  ял

пу лемйоту, бир автомат силащ, чохлу патрон эюрдцм. О, цзц цс -

тя йеря йыхылмышды, гуъаглайыб чевирдим. Сорушдум ки, йара лан -

мы сан? Эцъля ъаваб верди ки, йаралы дейил, аълыгдан вя су суз -

лугдан  щейдян  дцшцб.  Ъибимдя  галмыш  ял  бойда  чюряйи  она

вер дим, кюнцлсцз йеди. Сорушдум ки, бяс йолдашларын щаны, тяк -

сян?  Деди  ки,  командирим  Ала  Йагуб  (Йагуб  Рзайев.  А.Щ.)

мя  ни 6 няфярля бирэя бура эюндяриб. Йолдашларымын цчцнц ер -

мя ниляр юлдцрдц, цчц дя билмирям неъя олду, мян тяк гал дым.

5 эцндцр ки, аъ-сусузам, эцлляляр дя гуртарыб. Юзцм цчцн ики

дя ня сахламышам.- дейяряк дюш ъибиндян 2 патрон чыхарыб ав -

то  мата  салды,  чахмаьыны  чякди,  ъялд  сычрайыб  айаьа  галхды.

Мян Натиги гуъаглайыб дедим:

-Онсуз да ермяниляр мяни юлдцряъякляр. О эцллядян би ри ни

мя ня  вур.  -Сонра  апайдын  эюрцнян  Аьдамы  эюстяриб  соруш -

дум -Эеъя ермяниляр эялмирдиляр, нийя гачмамысан? 

-Командиримя сюз вермишдим ки, мювгейими тярк ет мя йя -

ъяйям - деди.- Кюмяк эюзляйирдим, щейф ки, эялмядиляр. Бир дя

ки, бу байраьы гойуб щара эедяйдим?

Натиг байраьы ендирди, бир ялиндя автомат, о бириндя бай раьы

эюйя галдырды, далбадал щавайа ики эцлля атды, ермяниляря тя ряф

баьырыб онлары йанына чаьырды. Онлар щяля дя эялмяйя горхур ду -

лар. Мян юзцмц онлара эюстяриб ишаря едяндя тюкцлцшцб эял ди -

ляр, онун цст-башыны ахтардылар, тяк олдуьуна инанмадылар. Мя-

бя  дин  ичярисини  атяшя  тутдулар.  Щеч  кимин  олмадыьыны  эюряндя

да ща да гязябляндиляр. Орада 2 хариъи журналист дя варды, фо то -

ка мера ахшамын алагаранлыьында ялиндя байраг дцшмяня эюз -

ляри ниф рят ля зиллянмиш Натигя тяряф йюнялди….

Ъяфяр мцяллимин эюрдцйц журналистлярдян бири Русийа Феде -

ра сийасында няшр олунан мяшщур «Огонйок» журналынын мцхбири

Кон с  тантин  Смирнов,  диэяри  ися  фотомцхбир  Енрико  Сарзини  иди.

Жур   налын  1992-ъи  илин  апрел  нюмрясиндя  Натигин  ялиндя  байраг

ер мя ни щярбчиляри тяряфиндян ясир эютцрцлмясини якс етдирян фото

283

Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар


дяръ олунду. Натигин ясир эютцрцлмясинин шащиди олмуш К.Смир-

нов  «Страх»  адлы  мя га ля синдя  щейрятля  йазырды:  «Оказалось

что,  про тивоборствующая  сторона  несколько  дней  на зад

захватила  село  в  горах,  армянам  удалось  в  ре зультате

выбить азер байд жан цев оттуда, но в старой гре го рианской

церк ви  у  вершины  засела  упор ная  кучка  боевиков,  азер -

байджанской на род ной армии, люди на БТРе отправлялись

ос во бож дать церковь. Сколько азер  байджанцев ос тавалось

в  цер к вушке  -  никто  не  знал,  однако  от ряд  уже  потерял

вчера  дво их,  пытаясь  за владеть  церковью,  вы куривая

засевших  там  всеми  воз  мож ными  способами  -  от  слезо -

точивого  газа  до  гранат  впро чем,  никакого  эффекта  не

дало.

Увы, до места действия мы так и не доб рались - машина



на ша застряла на склоне горы в мокрой глине, и БТР исчез

из  поля  зрения.  Тем  не  менее  истории  этой  суждено  было

сде латься дос тоянием гласности, ибо ни в этот день, ни на

следующий  армян ским  бо еви кам  не  уда лось  овладеть

церковкой. Только с тре тий по  пытки они вернули храм со

старинным  клад би щем,  уго во рив  сдаться  единственного

остав ша егося  в  живых  захват чи ка.  Это  был  молодой  пар -

нишка,  чер ный  от  дыма,  проведший  пять  дней  без  воды  и

питья под водруженным над церковкой  зеленый зна менем.

Вот  на  фотографии  парень  не сет  его  в  ок ру жении  армян с -

ких боевиков. Вгля дитесь в его лицо: сколько стра  ха в его

бе зум   ных глазах, куда ведут его, что будет с ним… Его вели

ми мо  тру  пов  его  това ри щей,  сло жи вших  здесь  го ловы,  а

внизу, под го   рой, вид не  лась родина-Азер бай джан». 

Рус  мятбуатынын  щадисяляря  биртяряфли  мювгейи  бу  йазыда

да юзцнц эюстярир. Бурада гядим албан мябядинин гри горйан

кил ся си  кими  тягдим  едилмяси  (шцбщясиз  ки,  бу  ермянилярин

диктясидир) аз дейилмиш кими, нядянся цчрянэли байраьын анъаг

цчцнъц  рян эи  (йашыл)  рус  мцхбиринин  эюзцня  эю рцнцр  вя  беш

эцн  дцш мя ня  гаршы  аъ-сусуз,  тякбашына  дю йцш мцш  На тигин

284

Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому


ба  хыш ларындакы  гя зяб  дя  рус  мцхбириня  горху  кими  эю рцнцр.

Щалбуки,  Ъяфяр  мц яллимин  дедикляри  вя  щадисянин  юзц,  щят та

Смир  нов тя ря финдян тяг дим едилян формада беля, Натигин не ъя

мярд  вя  гор хубилмяз  бир  иэид  олдуьуну  тясдиг  едир.  Мцх бир

Константин Смир новун мягалясиндя беш эцн тякба шына ермя -

нилярля дюйцшмцш, эери чякил мяк имканы ол масына бахмайараг,

мювгейини тярк етмя миш бу 19 йаш лы эянъин гящряманлыьы ин са -

ны ня гядяр щей рят лян дирирся, ермяни тяряфинин Натигин сонракы

та лейи барядя индийядяк щеч бир мялумат вермямяси дя бир о

гядяр  щиддят  до ьурур.  Натигин  фотошякилдян  камерайа  (бизя!)

зилля нян суал долу бахышлары гар шысында ъаваб та па бил мир сян. 

Натиг  Гасымовун  гящряманлыьы  дилляря  дцшдц,  щаггында

хей      ли мягаляляр, бядии ясярляр йаранды. Фикрят Гоъа «Байраг ту -

тан оьуллар», Алим Фярзялийев «Гейрят галасы» поемаларыны, бу

ся   тирлярин  мцяллифи  «Сярщяд»  щекайясини  На  ти гя  щяср  етдиляр…

Юзц ися санки гейб олду. 

Ермяниляр тя ря финдян ясир вя эиров эютцрцлмя факты да ны лан

шяхслярин  си йащысында  Натиг  Гасымовун  да  ады  вардыр.  Дюв лят

Ко мис сийасынын дяфялярля етдийи мцраъиятляря бахма йа раг, ер -

мя ни тя ряфи индийядяк Натигин сонракы талейини Азярбай ъандан

вя бей нялхалг тяшкилатлардан эизлятмякдядир.

Билсяйдим айрылыгдыр

1994-ъц илин йанварында кюнцллц олараг ъябщяйя йола дцш -

мцш дц  ики  гардаш  -  Елсевяр  вя  Елдяниз.  Атасы  бир  мцддятдян

сонра ъябщя хяттиндя Елсевярля эюрцшяндя «Гардашымдан ни -

эа ранам» деди Елсевяр. Ата да о ни эа ран лы ьын архасынъа эетди.

Билмяди  ки,  индиъя  айрылдыьыны  итириб,  ах тар ды ьыны  тапаъаг,  амма

биръя  сюзц ня,  биръя  бахышына  щясрят  га ла ъаг  Елсевярин…  Бил -

сяй ди ки, бу, сон эюрцшдцр, тялясмязди, щеч олмаса до йун ъа

оь лунун  эюзляриня  бахарды,  бойнуну  гуъаглайар,  юмрц  бо йу

дилиня эя тирмядийи сюзлярини де йяр, эюзляриндян юпярди…

Арадан беш эцн кечир, юмря бярабяр эцнляр… 23-дя Го -

285


Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар

ъа йевлярин евиня зянэ олур. Эюзлямядикляри щалда ермяни сяси

еши дилир. Данышан Елмира Аьайан иди:

-Оьлунуз Елсевяр Ханкяндиндя мцвяггяти сахла ма тяъ рид -

ха  на сын да дыр. Ону гуртармаг истяйир си низ ся, ясир эютцрдц йц нцз

цч ермянини тапын, 4-32-58 нюм ряли телефонла ялагя сах лайын.

Сонра телефонда Елсевярин сяси ешидилир, кювряк, щяйяъанлы,

бир аз да цмидсиз. 

(Ясирлийин  дящшятини  анъаг  ону  йашайанлар  билир.  Беляля -

риндян  бириндян–ясирликдя  валидейни  иля  телефонла  да нышмыш  бир

эянъ дян сорушдум ки, атанла телефон да нышыьын битян анда ня

кеч ди цря йиндян?

-Вахты узатмаг, азадлыгдан эялян сяси аз гала удуб ичя -

рим дя сахламаг истяйирдим.-деди. 

Ясир цчцн доьмаларынын сясини эятирян телефон на гилляри щям

дя цмид кюрпцсцдцр вя щяр дяфя язизляри иля данышандан сонра

ялляриндян  бурахмаг  истямирляр  телефону…  Бу  ан  те ле фон дан

эя лян сяс щям ВЯТЯН, щям дя АЗАДЛЫГ де мяк дир… Вахт

ися о гядяр аз, башы цстцндя дайанмыш, азяр бай ъанлы га нына

су са мыш дцшмян ися о гядяр амансыздыр к!)

Бир саат сонра Елсевярин ямисиня Русийанын Пйатигорски шя -

щяриндян  Валерик  адлы  бир  ермяни  7-07-96  нюмряли  телефондан

зянэ едяряк Елмира Аьа йанын тяляблярини тякрар едиб; иткин дцш -

мцш 3 ермяни дири гай та рыларса Елсевяр вя ики йолдашы дири, юлц

гайтарыларса, юлц гайта ры лаъаг. (Ейни мяз му н лу зянэ Ис ма йылов

Асиф Сакит оьлунун аилясиня дя олур. Теле фон данышыгларында ады

чякилян Немятов Фярщад Гурбан оьлунун шях  сиййяти щяля ай -

дын  лашдырыл майыб, щеч бир сийащыда ады кеч мя ди йиня эюря ахта -

рышлар да щялялик нятиъя вермяйиб. Адынын, йа сойадынын сящв де -

йил дийи эцман едилир)

Дювлят  Комиссийасында  Елсевяр  Сабир  оь лу  Гоъайев  вя

онун  ла бирликдя ясир эютцрцлмцш Ис майлов Асиф Сакит оьлу, Не мя -

тов Фярщад Гурбан оьлу ясир эютцрцлмцш шяхс кими дярщал гей -

диййата алынырлар вя ахтарыша башланылыр. О да мялум олур ки, ясир -

лярин явязиндя тяляб едилян ермяниляр дя Азярбайъан тяря финдян

286

Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому


ясир эютцрцлмяйиб (Гаршы тяряф чох заман юз няза рятиндя олан

яразилярдя йоха чыхан ермяниляри дя Азяр бай ъандан истяйир). 

Валидейнляр Бейнялхалг Гырмызы Хач Комитясиня дя мцра -

ъият едир, Елмира Аьайанла телефон данышыьы баря дя мялумат ве -

риб телефон нюмрясини дя тягдим едирляр. БГХК-дан онлары са -

китляшдириб мяшьул олаъагларыны бил дирирляр. 

Апрелин 25-дя йенидян зянэ олур. Елмира Аьайан (Йери эял -

мишкян, ады чякилян Елмира Аьайан Азярбайъан Республикасы

Про ку рорлуьунда  щаггында  ъинайят  иши  галдырылмыш  ермя ниляр -

дян дир)  бу  дяфя  щядя-горху  эялмяйя  баш лайыр.  Елсевяри

сонунъу дя фя атасы иля телефонла данышмаг имканы верир. 

«Оьлумла сон данышыьым чох щяйяъанлы олду» - Сабир Го -

ъа  йев  йазыр.  Ата  оьлунун  гайтарылмасы  цчцн  юзцнц  ора-бура

чырпыр,  ня щайят  Аьайан  20  милйон  рубл  рус  пулу  тяляб  едир,

сонра ра зы лашараг 16 милйона енди рирляр. Эюрцш йери Эцръцстан

Рес пуб  ликасында  Мар неули  району  яразисиндя  тяйин  олу нур.

Юзц   нц башга Елмира кими тягдим едян гадынла эюрцш ке чи рилир,

гадын  Елсевярин  фотошяклини  эятириб  атасына  эюс тярир.  Ата  оь -

лунун саь олдуьуну ондан юйряндик дян сонра 16 милйон руб -

лу  тягдим  едир.  Елмира  пулу  алыб  эедир,  биринъи  дяфя  ялибош  га -

йыдыр. Ата 3 эцн эю рцшдцкляри евдя эюзляйир, лакин щеч бир ня ти -

ъя си ол мур. Цч дяфя оьлунун далынъа эедян ата щяр дяфя ялибош

гайы  дыр, сонунъу дяфя ися ермяни хисляти юзцнц эюстярир.

«Елмира мяни чох кобуд гаршылады, йанындакы ермяни щяр б  чи -

ляри иля щядяляди, сонра зирзямийя сал дырды. Бир нечя эцн бурада

сахланылдым. Бун дан сонра бир да ща ора эетмядим вя оьлумдан

хябярим ол ма ды» - Сабир Го ъа йев Дювлят Комиссийасына йаздыьы

изащатда бил дирир. 

Кечмиш ясир Байрамов Мещман Телман оьлу ясирликдя онун   -

ла бирликдя сахланылан 29 няфярин сырасында Елсевярин дя ады  ны чякир.

Ермяни ясирлийиндян азад едилмиш Исмайылов Асиф Сакит оьлу

Ханкяндиндя  «Чор»  адла нан  полк  да  Елсевярин  онунла  бирликдя

сахланылдыьыны билдирир: «Тях ми нян бир-ики айдан сонра (1994-ъц ил -

дя) ону Аьдама апар дылар, орада юлдцрцлмцш ермянилярин йерини

287

Ермяни синдрому

Ясир вя эировлар


со рушублар, демяйиб. Би зя хя бяр эятирдиляр ки, ону Аьдамда дири-

дири басдырыблар. Он дан сонра щеч бир хябяр ешитмядик». 

Гу лийев Рамиз Гулу оьлу шащидлик едир ки: «Онлар цч няфяр

иди ляр. Ермяниляр онлары чох инъидирдиляр, ишэянъя вериляндя гыш -

гыр ты ларыны ешидирдик. Сонра бирини-Елсевяри апардылар. Ахырда ешит -

дик ки, о, даща саь дейил. Ермянилярин дедийиня эюря, Елсе вяри

йан  дырмышдылар». 

Бу факты онунла бирликдя сахланылмыш Щцсенйов Ъавид Аьа оьлу

да  тясдиг  едир.  Лакин  Елсе вярин  йандырылмыш  ме йидини  щеч  ким  юз

эюзц иля эюрмяйиб, юлдцрцлдцйцнцн дя шащиди олан йохдур. Буна

эюря дя Дювлят Комиссийасы ахтарышы давам етдирир. 

1998-ъи ил апрел айынын 6-да БГХК тяряфиндян Гоъайевляр

аиля синя  верилян  сяняддя  ися  билдирилир  ки,  1970-ъи  ил  тявяллцдлц

Е.Гоъайев  Даьлыг  Гарабаь  яразисиндя  юлмцш дцр.  Дювлят

Комисси йа сын да  бу  сянядля  баьлы  арашдырма  апа рылыр.  Чцнки

БГХК беля бир сяняди Дювлят Комиссийасына тягдим ет мя йиб. 

Бир оьул да беля изсиз-сорагсыз йоха чыхыр.

Истядим Елсевярин йашадыьы евя эедям, аиляси иля цз-цзя сющ -

бят едям. Билирям ки, изи галыб евдя, сюзц, ня фя си галыб о ев дя.

Амма цряйим эялмяди. Иткин ата-анасы иля эюз-эюзя галмаг чя -

тиндир. О эюз лярдян баханда дцнйа тамам айры ъцр эю рц нцр. О

эюз лярдяки суалын гар шысында няся демяк дя мцм  кцн дейил. Баш -

галарындан фяргли олараг о эюзлярдя бир суал вар: «Балам ща ны?»

Мяним ися ня она, ня дя башга иткин ата-аналарына де мя -

йя  ъавабым  вар…  Бязиляринин  щеч  фотошякли  дя  йохдур.  Еляъя

адлары гуруъа каьызларда йашайыр, намялум га лан талеляри кими. 

23 йашлы Елсевяр Сабир оьлу Гоъайев ясир вя эиров эю тцрцл -

мяси  факты  мялум  олан,  лакин  сонракы  талейи  ермяниляр  тяря -

финдян эиз лядилян шяхслярдяндир. 

288


Ясир вя эировлар

Ермяни синдрому

Yüklə 3,3 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   34




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin