Ajiniyoz nomidagi nukus davlat

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA
MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI
AJINIYOZ NOMIDAGI NUKUS DAVLAT
P
EDAGOGIKA INSTITUTI
TABIIY FANLAR FAKULTETI

ZOOLOGIYA, ODAM MORFOFIZIOLOGIYASI HAMDA UNI O`QITISH METODIKASI KAFEDRASI
“5140400-Biologiya o`qitish metodikasi” bakalavr ta`lim yo`nalishi
2-V kurs talabasi Mamatsoliyeva Risolatning Zoologiya fanidan
KURS ISHI
MAVZU: BaliqChilik xo'jaliklarida karp baliqlarini oziqlantirish yo'llari.
Ilmiy boshchi: E. Sultanov
Kafedra boshlig`i: U. Kudaybergenova.
NUKUS-2021
MAVZU: BaliqChilik xo'jaliklarida karp baliqlarini oziqlantirish yo'llari.
Mundarija:

1. 
   KIRISH:…..……………………………………………….. …………………....3
   

II. ASOSIY: ………………………………………………………………...……12
2.1. Tabiiy sharoitda karp baliqlarining oziqlanishi…………………………………….
2.2. Karp baliqlarini sun’iy oziqlantirish…………………………………………..…..
2.3. Baliqlarga beriladigan qo‘shimcha oziqa miqdorlari………………………….
III. XULOSA ……………………………………………………
IV. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI ……

1. 
   KIRISH.
   

O`zbekistan Respublikasi Prezidenti Sh.Sh.Mirziyoyevning 2017-yil 1-may kungi, Baliqchilik sohasi boshqarish tiziming yetishtirish ilojlari haqidagi farmoniga asoslanib O`zbekbaliq sanoat assotsiyasini tashkillashtirish , baliqchilik tarmog`ining rivojlantirish, ilmiy-izzertlash va selektsiya,baliqchilikni rivojlantirishga baliq kasalliklariga qarshi kurashish ,parazitlar tur turkumini aniqlash hozirgi kunning dolzarb masalalari. O`zbekiston Respublikasining Mustaqilligining mustahkamlanishida iqtisodiy tomondan ayniqsa oziq-ovqat mahsulotlari miqdorini oshirish ayniqsa har bir insonning oldida turgan vazifasi hisoblanadi. Baliq va baliq mahsulotlari, oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda qimmatbaho xom ashyo manbai bo`lib hisoblanadi. Shuning uchun baliq ovlanadigan ko`llar va boshqa suv havzalaridan unumli, to`g`ri foydalanish katta ahamiyatga ega. Xalqimiz uchun baliqchilikning ahamiyati juda katta. Baliqning go`shtidan odamga kerakli oziq-ovqatning bir necha turi olinadi. Ayniqsa baliq yog`i tibbiyotda keng qo`llanilib, bemor odamlarga dori sifatida ishlatiladi. Qancha ekologik qiyin sharoit bo`lishiga qaramasdan baliqchilikni rivojlantirish uchun Qoraqalpog`istonning suv havzalari, ko`l, daryo, kollektor, hovuz xo`jaligini tashkil qilishga va uning tabiyati, iqlim holatlari boshqa respublikalarga qaraganda juda qulayli bo`lib hisoblanadi.
Markaziy Osiyo hududi baliqlari haqida birinchi ma`lumotlar XIX asrning oxiri – XX asrning boshlariga to`g`ri keladi. Bu vaqtdagi ilmiy ishlar baliqlar faunasiga atalgan, ya`ni ularning biologiyasi, ekologiyasi, tarqalishiga va baliqlarning oziqlanishi bo`yicha ma`lumotlar birinchi marta keltirilgan. Bu hududning ixtiofaunasi (Kecler 1872, Berg 1905, 1908) ilk marta tadqiq qilingan. Tadqiqotchilarni Orol dengizi va uning atrofi o`zining unikal` ixtiofaunasi jalb qiladi. Dastlab baliqlarning turi, tarkibi, morfologiyasi tadqiq qilinadi. (Nikol`skiy, Pankratova, Yagudin 1933 yil, Pankratova 1935 yil, Filatov, Duplakov 1926 yil, Gladkov 1936 yil, Nikol`skiy 1940 yil, Berg 1948- 1949 yil, Markun 1933-1935). G.U.Lindberg (1933, 1947 yillarda) va V.Ya.Pankratovaning (1935) asarlarida baliqlarning Markaziy Osiyoda va Orol dengizida ovqatlanishi bo`yicha ma`lumotlar keltiriladi. Lindbergning ma`lumotlarida shu davrda dolzarb bo`lgan malariyaga qarshi kurashda nasekoma bilan oziqlanuvchi baliqlarga atalgan. Ayniqsa baliqlarning ovqatlanishi bo`yicha G.V.Nikol`skiyning (1938, 1940, 1947, 1953) fundamental` ma`lumotlari diqqatga loyiq. Bu ma`lumotlar bilan u baliqlarning oziqlanishi tadqiqot muammosining yangi bosqichini ochdi, ya`ni har xil baliqlarning ovqatlish qonuniyatlariga asos soldi. 1950-1980 yillarda O`zbekiston hududidagi har xil suv omborlari baliqlarning morfologiyasi, biologiyasi bo`yicha bir qator ilmiy-tadqiqot ishlari olib borildi. Bunday muammolarni echish uchun O`zbekiston Fanlar Akademiyasi zoologiya institutining gidrobiologiya va ixtiologiya laboratoriyasi ilmiy xodimlari, O`zbekiston Fanlar Akademiyasi Qoraqalpog`iston bo`limi bioekologiya instituti va Qoraqalpoq davlat universiteti va Ajiniyoz nomidagi NDPI olimlari katta hissasini qo`shdi. Bu tadqiqotlarning natijalari quyidagilardan iborat. 6 Birinchidan: Bu regiondagi suv havzalari baliqlarining ozuqa bazasi bo`yicha, o`larning baliqlar tomonidan foydalanish xollari bo`yicha birinchi ma`lumotlar hisoblanadi. Ikkinchidan: tadqiqotlar yakuni natijasida bir qator suv havzalarining ozuqa bazasini boyitish uchun umirtqasiz hayvonlarni moslashtirish uchun tavsiyalar berilgan va yangi turlar bilan boyitilgan. Uchinchidan: yangi moslashtirilgan baliq turlarining ovqatlanishi va ozuqa organizmlarning oziq tarkibida tutgan o`rnini aniqlash uchun tadqiqot ishlari olib borildi. Jumladan, takidlab o`tilgan tadqiqot ishlarining natijalarini (U.A.Baymovning, 1961, 1962, 1963 yillar, 1964 yil Bikovning, 1964 yil R.Tleuovning, 1964 yil U.Daribaevning ilmiy mehnatlarida ko`rishimizga bo`ladi. 1948-1961 yillari Orol dengiziga baliqlar moslashtirildi va ular bilan birga to`satdan sevryuga, salaka, kefal`, olti tur buzoqbosh baliq, aterinalar kelip tushdi, ovqatliq umirtkasizlardan krevetki, mizid, nereyslar olib kelindi. Shulardan kefal`dan boshqa barcha turlar Orol dengiziga yaxshi ko`nliga boshladi. U.A.Baymov (1964) va U.Daribaev (1965) bu to`satdan moslashtirilgan ovlov ahamiyati yo`q bichoklar va aterina, Orol dengizining qo`ltiqlarida zooplanktonlar bilan ovqatlanib maxalliy sazan, oq baliq va hakazo baliqlarga raqobat bo`lib shu o`rtalikning ozuqa ba`zasiga o`z ta`sirini o`tkazadi. Biroq, bu ovlash ahamiyatiga ega bo`lmagan mayda baliqlar ikkinchi tarafdan ovlash ahamiyatiga ega yirtqich (sila, cho`rtan, laqqa) baliqlarning ozuqa zanjiriga kirdi. Orol dengizi suvining kamayishi suv rejimi o`zgarib, u baliqlar dunyosiga, ularning ozuqa organizmlariga o`zining teskari ta`sirini tekkizdi, natijada keyingi yillarda ozgina trofologik ma`lumotlar yaratilgan. Unda har xil yoshdagi, o`lchamdagi baliqlarning mavsumga xos ozuqa spektrining o`zgarishlari, ozuqaning turi, tarkibi, ozuqa komponentlarining vazni va ularning uchrashuvi haqida so`z qilingan. O’zbekiston Respublikasi o’z mustaqilligiga erishgandan keyin birinchi prezidentimiz I.A.Karimov respublikaning strategiyalik programmasining muvofiq xalqimizning moddiylik, ijtimoiylik vaziyati yaxshilanmoqda va sog’liqni yaxshilash bo’yicha harakatlar qilinmoqda. Parazitlar boshqa tirik mavjudotlar yoki xo’jayinlarining ichida, ustida yashaydi, shularning hisobidan ovqatlanadi va ular bilan parazitlik- xo’jayinlik munosabatda bo’lib, ularga har turli darajada bo’ladigan zararli ta’sirini ko’rsatib ularning to’qimalarini va suyuqliklari bilan oziqlanadi.