Zanjirli uzatmalarga oid masalalar yechish 1-masala. Zanjirli roilikli uzatma yulduzchalari tishlari soni , . Zanjir zvenolari soni . Zanjirning qadami . Zanjirli uzatma o‘qlararo masofasini hisoblang.
Yechish. (5.9) formuladan
2-masala. Zanjirli uzatma yetaklovchi yulduzchasidagi quvvat , yetaklovchi yulduzchaning aylanishlar takroriyligi , zanjir qadami , . Yetaklovchi yulduzchadagi burovchi moment va aylana tezlik vlarni hisoblang.
Yechish. Yetaklovchi yulduzchaning bo‘luvchi diametri
.
Yetaklovchi yulduzchadagi burovchi moment
.
Aylana tezlik
.
(5.13) formuladan
.
Tekshirish:
.
3-masala. Zanjirli uzatmaning yetaklovchi yulduzchasidagi quvvat , aylana kuch , , zanjir qadami . Zanjir tezligi va yetaklovchi yulduzcha aylanishlar takroriyligini hisoblang.
Yechish. (5.13) formuladan zanjirning aylana tezligi
;
(5.12) formuladan
Vallarning loyiha va tekshiruv hisobi. Val va o‘qlar aylanma harakat qiladigan detallar(tishli g‘ildirak, shkiv, yulduzcha, yarim muftalar)ni o‘rnatish uchun xizmat qiladi. Valning o‘qdan asosiy farqi-val burovchi moment uzatadi, o‘q esa uzatmaydi, val doim aylanadi, o‘q aylanadi yoki aylanmaydi.
Val va o‘qlarning hisobi ikki bosqichga bo‘linadi: loyihalovchi va tekshiruvchi (aniqlashtirilgan) hisob.
Val va o‘qning loyihalovchi hisobi Valning loyihalovchi hisobini ikki xil usul bilan hisoblash (tanlash) mumkin.
1) Valning diametrini uning burovchi moment uzatadigan chetki qismidagi eng xafvli kesimidagi buralish bo‘yicha mustahkamlik shartidan aniqanadi. Eng xafvli kesim yetaklovchi va yetaklanuvchi vallar uchun yarimmufta o‘tiradigan konsol qismlari, oraliq val uchun uzatma g‘ildiraklari o‘tiradigan qismi bo‘ladi. Valning chetki qismidagi diametri uning egilishni hisobga olmagan holdagi sof buralishdagi kamaytitilgan mustahkamlik shartidan aniqlanadi:
, (6.1)
bu yerda -burovchi moment, ; – buralishdagi ruxsat etilgan kuchlanish; сталь 40, 45, cт 6 po‘latlari uchun olinadi. Bunda kichikroq qiymatlar egilish ta‘sir etganda hisobga olinadi. Aniqlab topilgan natijani quyidagi qatordan eng katta tomonidan tanlanadi: 10; 10,5; 11; 11,5; 12; 13; 14; 15; 16; 17; 18; 19; 20; 21; 22; 24; 25; 26; 28; 30; 32; 33; 34; 36; 38; 40; 42; 45; 48; 50; 52; 55; 60; 63; 65; 70; 75; 80; 85; 90; 95; 100; 105; 110; 120; 125; 130 va 10 mm oralatib davom ettiriladi.
O‘qning diametrini hisoblab topish formulasi
, (6.2)
bunda – eguvchi moment qiymati; – egilishdagi ruxsat etilgan kuchlanish, сталь 35, 45 po‘latlari uchun olinadi. O‘qning diametri ham valniki kabi qatordan tanlab olinadi.
2) Valning diametrini u bilan biriktiriladigan val (elektrodvigatel vali) bilan moslashtirib ham olish mumkin. Bunday holda
. (6.3)