Aksiyodorlik jamiyatlari va ularning iqtisodiy taraqqiyotdagi o’rni

modda. Jamiyatning filiallari va vakolatxonalari

Jamiyat filiallar tashkil etishi hamda vakolatxonalar ochishi mumkin. Ular o‘zlarini tashkil etgan jamiyat tomonidan mol-mulk bilan ta’minlanadi va shu jamiyat tasdiqlagan nizomlar asosida ish ko‘radi.
Filial yoki vakolatxonaning rahbari jamiyat tomonidan tayinlanadi va jamiyat bergan ishonchnoma asosida ish ko‘radi.
Filial hamda vakolatxona faoliyati uchun javobgarlik ularni tuzgan jamiyat zimmasida bo‘ladi.

1.3 Aksiyadorlik jamiyatining afzalliklari

AKSIYADORLIK JAMIYATINING AFZALLIKLARI

Katta hajmdagi mablag‘ni osonlik bilan jamlay olishi. Chunki buning uchun yetarli miqdordagi aksiyani chiqarish kifoya

Aksiyadorlik jamiyati joriy faoliyatini boshqarish shartnoma asosida boshqa tijorat tashkiloti – ishonilgan boshqaruvchiga topshirilishi mumkin bo‘lgan biznesning yagona shakli ekanligi

Aksiyadorning boshqaruvda ishtirok etish imkoniyati u ega bo‘lgan aksiyalar turiga bog‘liqligi

Oddiy aksiyalar ovozga ega hisoblanadi va o‘z egasiga dividendlar olish, jamiyatni boshqarishda ishtirok etish huquqini beradi

Imtiyozli aksiyalar esa o‘z egalariga, birinchi navbatda, dividendlarni olishga hamda AJ tugatiladigan taqdirda aksiyaga tikkan mablag‘larini olishda ustunlik beradi

Imtiyozli aksiyalar jamiyat daromadi boryo‘qligidan qat’i nazar, ma’lum bir dividendlar olish huquqini ham taqdim etadi

AKSIYADORLIK JAMIYATINING KAMCHILIKLARI

Aksiyadorlar sonining ko‘pligi jamiyat faoliyatini mulkdorlar tomonidan boshqarilishni qiyinlashtirishi. Shunga ko‘ra aksiyadorlik jamiyatida boshqaruv kengashi tashkil etiladi va direktor tayinlanadi

Asosiy faoliyat yoki boshqaruvga oid biron-bir qarorni qabul qilish uchun uning aksiyadorlar yig‘ilishi da muhokama qilinishi mazkur jarayonning cho‘zilishiga olib keladi

aksiya – bu uning egasi aksiyadorlik jamiyati kapitaliga o‘zining ma’lum hissasini

qo‘shganligiga va uning foydasidan dividend shaklida daromad olish huquqi borligiga guvohlik beruvchi qimmatli qog‘oz.
aksiyador – aksiyaning egasi bo‘lgan yuridik yoki jismoniy shaxs.

Dividend (lotincha dividendus – bo‘lishga tegishli) – aksiya egasiga to‘lanadigan daromad

ODDIY VA IMTIYOZLI AKSIYALAR MAVJUD

Aksiyadorlik jamiyati dividendi va mol-mulkini taqsimlashda oddiy aksiya egasiga nisbatan ustunlik beruvchi aksiya Imtiyozli aksiya. Imtiyozli aksiyalar o‘z egalariga jamiyat foyda ko‘rish-ko‘rmasligidan qat’i nazar, muayyan dividendlar olish huquqini beradi.

Dividendni qo‘yilgan mablag‘ga mutanosib ravishda taqsimlash imkonini beruvchi aksiya oddiy aksiya. Oddiy aksiyalar ovoz beruvchi bo‘lib, ular egasiga dividendlar olish, aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishlarida va jamiyatni boshqarishda ishtirok etish huquqini beradi. Aksiya egalariga dividendlarni, shuningdek, jamiyat tugatilganda aksiyalarga qo‘yilgan mablag‘larni birinchi navbatda olish huquqini beradigan aksiyalar imtiyozli aksiyalardir.