Algoritm turlari, xossalari, berilish usullari Reja: Kirish: a Algoritm tushunchasi. Asosiy qism

Algoritm turlari
Har qanday algoritm mantiqiy tuzilishiga, ya'ni bajarilishiga qarab uch
asosiy turga bo‘linadi:
1-rasm. Algoritm turlari.
Chiziqli (ketma-ketlik), tarmoq- lanuvchi va takrorlanuvchi algoritmlar
asosida turli-tuman yangi algoritmlar hosil qilinadiki, ular ham o‘z navbatida
mustaqil ahamiyatga ega bo'ladi.
Chiziqli algoritmlar. Algoritmlarning eng sodda va oddiy ko’rinishi
hisoblanadi. Unda bajariladigan amallar ham buyruqlar ham qanday tartibda
berilgan bo’lsa shunday tartibda ketma- ket bajariladi, ya’ni hech qanday
shart tekshirilmasdan chiziqli algoritmlarda buyruqlar ketma- ket tartib bilan
bajariladi. Bunday algoritmni ifodalash uchun ketma-ketlik strukturasi
ishlatiladi. Strukturada bajariladigan amal mos keluvchi shakl bilan
ko‘rsatiladi. Chiziqli algoritmlar blok-sxemasining umumiy strukturasini
quyidagi ko‘rinishda ifodalash mumkin:
1. Boshlanish bloki.

---

2. Kiritish bloki.
3. Hisoblash bloki.
4. Natija bloki.
5. Tugashi.
2-rasm. Chiziqli algoritm umumiy ko’rinishi.
Tarmoqlanuvchi algoritmlar. Agar hisoblash jarayoni biror bir berilgan
shartning bajarilishiga qarab turli tarmoqlar bo‘yicha davom ettirilsa va
hisoblash jarayonida har bir tarmoq faqat bir marta bajarilsa, bunday
hisoblash jarayonlariga tarmoqlanuvchi algoritmlar deyiladi. Tarmoqlanuvchi
algoritmlar uchun ayri strukturasi ishlatiladi. Tarmoqlanuvchi strukturasi
berilgan shartning bajarilishiga qarab ko‘rsatilgan tarmoqdan faqat
bittasining bajarilishini ta’minlaydi.

---

3-rasm. Tarmoqlanuvchi algoritmning umumiy ko‘rinishi
Berilgan shart romb orqali ifodalanadi, romb-berilgan shart. Agar shart
bajarilsa, "ha" tarmoq bo‘yicha A amal, shart bajarilmasa "yo‘q" tarmoq
bo‘yicha B amal bajariladi.
Tarmoqlanuvchi algoritmga tipik misol sifatida quyidagi sodda misolni
qaraylik.
1- Misol:
<
-
=
0
x
agar
x
0
x
agar
x
Y
2
2
Berilgan x ning qiytmatiga bog‘lik holda, agar u musbat bo‘lsa «ha» tarmoq
bo‘yicha y=x
2
funksiyaning qiymati, aks holda y=-x
2
funksiyaning qiymati
hisoblanadi.
1. Boshlash bloki.
2. Kiritish bloki.
3. Shart bloki.
4. Hisoblash bloklari.
5. Natija bloki.
6. Tugashi.

---

4-rasm. Interval ko‘rinishidagi funksiya qiymatini hisoblash algoritmi.
Ko‘pgina masalalarni yechishda, shart asosida tarmoqlanuvchi
algoritmlarning ikkita tarmog‘idan bittasining, ya’ni yoki «ha» yoki «yo‘q»
ning bajarilishi yetarli bo‘ladi. Bu holat tarmoqlanuvchi algoritmning xususiy
holi sifatida aylanish strukturasi deb atash mumkin. Aylanish strukturasi
quyidagi ko‘rinishga ega:
5-rasm. Aylanish strukturasining umumiy ko‘rinishi.