Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti o‘zbek tili va adabiyotini o‘qitish fakulteti


g  tovushiga qozoq tilidagi  v (w)



Yüklə 3,61 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə142/203
tarix21.10.2023
ölçüsü3,61 Mb.
#158334
1   ...   138   139   140   141   142   143   144   145   ...   203
Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti (1)


tovushiga qozoq tilidagi 
v (w)
tovushi muvofiq 
keladi: 
bog - bav (baw), tog - tau (taw)
: o‘zbek tilidagi 

tovushiga ozarbayjon 
tilidagi 
d
tovushi muvofiq keladi: 
temir-demir, til-dil;
Qardosh tillardagi 
tovushlarning bir-biriga muvofiq kelishi fonetik qonunga asoslangandir hamda 
qardosh tillardagi so‘zlarning ma’nolari va grammatik qurilishi bilan bog‘liq.
Demak, qardosh tillar oilasiga kiradigan tillarda ba’zi tovushlar bir-
biridan ozmi-ko‘pmi farq qilsa ham, grammatik vositalar, so‘zlarning ma’nolari 
o‘zaro yaqin bo‘ladi.
Tilning boyligi irqning oq yoki sariq ekanligiga bog‘liq emas. Shunday 
qilib, geneologik tasnif qardosh tillarning tarixiy taraqqiyot jarayonida bir o‘zak 
tilidan tarqalganligini va ularning o‘zaro munosabatini, so‘z ma’nolari va 
grammatik shakllarini, nutq tovushlarining bir-biriga yaqinligini, o‘xshashligini 
nazarda tutib, tillarni guruhlarga ajratadi.
Bir tilning turli ko‘rinishlarga ega bo‘lgan dilalektlari yoki ularning 
alohida tillarga aylanishiga nima sabab bo‘lishi haqida savol paydo bo‘lishi 
mumkin. Dialektal farqlarni ajratishdagi chegara chizig‘i xuddi alohida tillar 
o‘rtasidagi farqlarni ajratish kabi oson emas. Dialektal farqlar 
o‘xshashliklarning chegaralanishini, yangi, mustaqil tillarning paydo bo‘lishini 
boshqaradi. Bu tillar ular o‘rtasida o‘zaro farq bo‘lishiga qaramasdan, o‘zaro 
o‘xshash xarakterga ega ekanligi ham ma’lum. Ular “ajdod” yoki proto-tildan 
ajralib chiqqandan buyon genetik bog‘langan tillar deb ataladi, xuddi bitta 
onaning (proto-til) singlisi, qizi bo‘lgani kabi. Bu kabi “singillar”,masalan, 
Skandinaviya tillari tarkibiga kiruvchi shved, norveg, daniya tillari o‘rta 

Yüklə 3,61 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   138   139   140   141   142   143   144   145   ...   203




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin