Alisher navoiyning farhod va shirin dostonini 9- sinflarda organilishi
Yüklə 304,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
21 Орифий Ш. Мактабда лиро- эпик асарларни ўрганиш.- Т.: “Ўқитувчи”, 1981. 35-б. 46
III bob. Alisher Navoiyning “Farhod va Shirin” dostonidagi obrazlarga xarakteristika.
Maqsad: Buyuk daho Alisher Navoiyning “Xamsa” asaridagi “Farhod va Shirin” dostonining bosh siymolari Farhod va Shirin obraziga xos xususiyatlar haqida o‘quvchilarga ma’lumot berish; Farhod va Shirin obrazini tahlil qilish orqali o‘quvchilarda Alisher Navoiy asarlarini o‘qishga nisbatan havasini tarbiyalash, komil insonga xos xususiyatlar haqida fikr yuritish.
Darsning metodi: suhbat, bahs – munozara, o‘qituvchining ma’ruzasi. Ko‘rgazmalilik: Mavzuga oid portretlar, turli pedtexnologiyalardan foydalanish, Navoiy dahosining tasviri, jadvallar.
Darsning ilmiyligi: Adabiyotshunos olimlarning Farhod va Shirin obrazlari haqidagi fikrlari.
O‘qituvchi: Biz o‘tgan darsda o‘zbek mumtoz adabiyotining asoschisi, buyuk daho Alisher Navoiyning “Farhod va Shirin” dostonini mazmuni, g‘oyasi, undagi qahramonlarning sarguzashtlari haqida fikr yuritgan edik. Uyga vazifa qilib adabiyot darsligining 44-60-sahifalarini o‘qib kelish, Farhodning yoshligi, ilmga chanqoqligiga oid ayrim she’riy misralarini yoq olishni tavsiya etgan edik. Qani kim aytadi: 1)
Farhod yoshligida nimalarga qiziqadi, kimlardan ta’lim oladi? 2)
Farhod Arman elida qanday ishlarni amalga oshiradi? 3)
Farhodning Shirin bilan uchrashuvi voqeasini kim aytib beradi? Birinchi o‘quvchi: Dostonda tasvirlanishicha yosh Farhod ayniqsa, ilmga qiziqadi. Mashhur imorat ustalari Moniy, Qoranlardan tosh yo‘nish sirlarini o‘rganadi. Unga zamonasining olimlaridan Mulkoro ta’lim beradi.
Ikkinchi o‘quvchi: Farhod “Oinaiy Iskandariy”da go‘zal Shirinning husnu – jamolini ko‘rib bexush bo‘lgach, tog‘da yashayotgan donishmand Suqrot bilan uchrashadi. Buyuk olim uning taqdiri haqida bashorat qilgach Arman o‘lkasiga qarab yo‘l oladi. U yerda mashaqqat bilan tog‘dan ariq qaziyotgan minglab kishilarga javob berib o‘zi qaqragan yerlarga suv ochib obi- hayot bag‘ishlaydi. 47
Uchinchi o‘quvchi: Baland tog‘ni o‘zining sirli teshasi bilan parchalagan pahlavon Farhodning Shirin bilan uchrashuvi asarda hayajonli tasvir etiladi. Darslikda bu voqea shunday tasvirlangan:
Yagona charxi nili toq ichinda! Ayonda holingda ko‘p, ko‘p bul’ ajabliq. Ajabdin ham ajab ranj-u taabliq”. Mazkur qissaning asosini tarixiy voqelik, ya’ni tarixiy shaxslar hayotidagi voqealar tashkil etsa-da, ammo keyinchalik bu tarixiylik faqat nomlarda saqlanib qolib, voqealar, sarguzashtlar bayonida badiiylik qonuniyati amal qila boshlaydi. Natijada bu mavzuga murojaat etgan har bir shoir o‘zining ijodiy maromi, dunyoqarashi va estetik mezonlari asosida asar yaratdi. Shuning natijasida bunday asarlarda tarixiylikdan ko‘ra badiiy yaratuvchilik me’yori yetakchilik qilib, undagi obrazlar, voqealarning talqini ham turlicha yo‘nalish va maqsadlarda amalga oshiriladi. Shundanda, Xusrav, Shirin, Farhod obrazlarining turlicha tasvirlari, har xil talqinlari maydonga keladi. Jumladan, Abulqosim Firdavsiy “Shohnoma”sida Xusrav va Shirin tarixiy nuqtai nazardan tasvirlanib, unda Shirinni hech qanday aloqasi bo‘lmagan bir shaxs sifatida tasvirlagan. Nizomiy Ganjaviy bu mavzuga murojaat etar ekan, balki badiiylik mezonini ustun qilib qo‘yadi, ikkinchidan esa obrazlar talqinini o‘zlashtiradi. Natijada Farhod toshyo‘nar hunarmand hamda Shirinni sevuvchi oshiq sifatida tasvirlanadi. Ammo u dostonning voqealarida boshdan oyoq qatnashmaydi, balki suv kanalini qazish ehtiyoji tug‘ilgandan voqealar maydoniga kirib keladi.
Yüklə 304,56 Kb. Dostları ilə paylaş:
|