Alisher navoiyning farhod va shirin dostonini 9- sinflarda organilishi
Badiiy asar tahlili haqida ma’lumot. 2.2
Yüklə 304,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tadqiqotning maqsadi va vazifalari.
|
2.1. Badiiy asar tahlili haqida ma’lumot.
2.2. O‘qituvchining Alisher Navoiyning “Xamsa” asari, undagi “Farhod va Shirin” dostoni haqida kirish so‘zi. 2.3. “Farhod va Shirin” dostonini syujeti, kompozitsion tuzilishi. III.BOB. Alisher Navoiyning “Farhod va Shirin” dostonidagi obrazlarga xarakteristika. 3.1. Badiiy asarni ifodali o‘qish va sharhlab o‘qishga oid metodik fikrlar. 3.2. Dostondagi Farhod va Shirin obrazlariga xarakteristika. Xulosa. Ilova. Adabiyotlar ro‘yxati.
5
Kirish
yengilmas kuch” nomli asari barcha fanlarda bo‘lganidek, adabiyot metodikasi fanining ilmiy metadologik asosini belgilab beradi. Zotan, asarda hozirgi zamon yoshlari kelajak avlodning yashashi, istiqlolga erishish yo‘llari yaqqol belgilab berilgan.Buning isboti hazrat Alisher Navoiyga berilgan baho bo`ldi.Kitobda buyuk dahoning insoniyat olamiga qo‘shgan xizmatlari, uning adabiyotimiz sohasida yaratgan kashfiyotlari, ayniqsa, Navoiy asarlarining yoshlarimizning barkamol bo‘lib yetishishlaridagi ahamiyati, badiiy kuchi, qimmati alohida qayd etilgan. Alisher Navoiyning badiiy ummoni nodir dur-u javohirlarga to‘la. Masalan, “Farhod va Shirin” dostonidagi Chin xoqoning o‘g‘li Farhodning yoshlikdagi bilimga chanqoqligi, uning piri komili Suqrot nasihati bilan sof sevgi va ma’naviy yuksalish yo‘lidagi kurashi, mamlakat obodonchiligi yo‘lida tog‘dan ariq qazib, qaqragan yerlarga obi – hayot bag‘ishlashi, sevgilisi Shirin mamlakatini bosqinchi, xudbin Xisravdan himoya qilishi, go‘zal Shirinning sof sevgi yo‘lidagi barcha harakatlari, “Layli va Majnun” dostonidagi Qaysning – Majnunning Layliga bo‘lgan insoniy va ilohiy sevgisi, o‘z navbatida, Laylining Qays yo‘lida halok bo‘lishi, ”Sab’ai sayyor” dostonidagi shoh Bahrom va Diloromning sarguzashtlariga bag‘ishlangan barcha hikoyatlar komil insonning voyaga yetishida saboq va namuna vazifasini bajaradi. Binobarin, “Barchamiz yaxshi anglab olishimiz kerakki,- deydi I.Karimov,- hayotimizning barcha sohalaridagi ahvol, amalga oshirilayotgan islohotlarimizning samaradorligi, avvalo, xalq ma’naviyatining tiklanishi, boy tarixiy merosimizning keng o‘rganilishi, an’analarimizning saqlanishi, madaniyat va san’at, fan va ta’lim rivoji bilan uzviy bog‘liqdir”. 1
Tadqiqotning maqsadi va vazifalari. Prezidentimiz Islom Karimov “O‘zbekiston XXI asrga intilmoqda” asarida: “Biz farzandlarimizning barkamol
1 Бадриев Ф., Худойбердиев А. Адабий талим ва комил инсон тарбияси.//Адабий талим ва ёшлар тарбияси.- T. 2010,7-8- b.
6
ruhiy dunyosi uchun, ularning ma’naviy, axloqiy jihatdan yetuk, jismonan sog‘lom bo‘lishi uchun doimo qayg‘urishimiz, kurashmog‘imiz zarur”,- deya ta’kidlaydi. “Barkamol avlod ─ O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori ” asarida esa : “Kadrlar tayyorlash sohasidagi davlat siyosati insonni intelektual va ma’naviy – axloqiy har tomonlama barkamol shaxs – fuqaroni shakllantirishni nazarda tutadi”, - deb ta’kidlagan edi. Prezidentimiz milliy dastur haqida so‘zlagan nutqida uning maqsad va vazifalarini aniq ko‘rsatib: milliy dasturning maqsad va vazifalari shaxsni shakllantirishga qaratilganini, shaxs islohotlarining asosiy maqsadi va harakatlantiruvchi kuchi ekanini, milliy dasturdan kuzatilgan maqsad va vazifalarning to‘la amalga oshishi, birinchi navbatda, mamlakatimizdagi ijtimoiy-siyosiy muhitning yanada yaxshilanishiga olib kelishini,jamiyatdagi yangi shaxs – komil insonlar vujudga kelishini aytadi. 2
Asrlar osha omon qolib, bizga yetib kelgan milliy qadryatlarimiz, ma’naviy va ma’rifiy madaniyatimiz, ilm – ma’rifat, shuningdek, pedagogika fani mustaqillik sharofati ila yangidan rivoj topa boshladi. Ma’lumki, har bir mustaqil davlatning istiqboli fan – texnika, ilm – maorif taraqqiyoti hamda barkamol milliy kadrlarni tarbiyalab voyaga yetkazish bilan bog‘liqdir. Shu bois ham mustaqil davlatimiz ilm – fan hamda maorif rivojiga salohiyatli milliy kadrlar yetishtirishga jiddiy e‘tibor bermoqda. 3
Shaxsni barkamol bo‘lib yetishishiga, eng muhimi, uning ma’naviy dunyosini boyishiga sabab bo‘ladigan omillardan biri – bu badiiy adabiyotdir. Aslini olganda o‘zbek milliy adabiyotimizning poydevorini qurgan, uni jahon miqyosida san’at darajasiga ko‘targan buyuk daho Alisher Navoiy bo‘lib, bu buyuk zotning ummonga teng asarlari, ayniqsa, jahon adabiyotidan muhtasham o‘rin olgan “Xamsa” asari asrlar osha bashariyatning bebaho durdonasi, ma’naviy – ma’rifiy, axloqiy – estetik mulkiga aylandi. Ana shunday so‘z san’atining durdonasi hisoblangan “Xamsa” asarini o‘rganish, ayniqsa, Navoiy idealini o‘quvchilarga
2 Зуннунов А.,Толипов Ў.Миллий қадрятлар асосида ўқувчи шахсини шакллантириш.-Т.: “Шарқ”,2006.5- б. 3 Зуннунов А.Педагогика тарихи.-Т.: “Шарқ”, 2004.3-4- б. 7
yetkazish ko‘p jihatdan o‘qituvchining ilmiy – nazariy bilimi, dars berish san’ati, aniqrog‘i, ”Xamsa” asaridagi qahramonlar sarguzashti va idealini tahlil qilishga bog‘liq. Bu jihatdan umumta’lim maktablari o‘qituvchilari adabiyot kursi bo‘yicha darslikka ega bo‘lganliklari holda, Navoiydek buyuk zotning asarlarini o‘rganish, tahlil qilish, ularni o‘quvchilar ongiga yetkazishga oid adabiy – tanqidiy va metodik qo‘llanmalarga ega emas, ehtiyoj sezadilar . . . Bu narsa adabiyot o‘qitish metodikasi sohasida, ayniqsa, Alisher Navoiy ijodini o‘rganishda ilmiy metodik, aniqrog‘i, tadqiqot ishlarini olib borish va dars samaradorligini oshirish bilan bog‘liq bo‘lgan ilmiy metodik qo‘llanmalarni yaratishni taqozo etadi. Mavzumiz buyuk Alisher Navoiyning “Farhod va Shirin ” dostonini umumta’lim maktablarining IX sinflarida o‘rganish usullariga bag‘ishlanganligi sababli, shunga oid darsliklar, metodik qo‘llanmalar, ilmiy axborot namunalarini o‘rgangan holda malakaviy bitirish ishimizga ilg‘or maktab tajribalari va shaxsiy kuzatishlarimni umumlashtirishni nazarda tutdim. Shu maqsadda, adabiyot metodikasiga oid o‘tgan asrning 60-80-2000-yillar va mustaqillik davrida yaratilgan darsliklar, metodik qo‘llanma va ilmiy maqolalar, axborot namunalarini o‘rganish, ularni tahlil etish, munosabat bildirish nazarda tutildi.Zotan, adabiyot metodikasi fani umumta’lim maktablarida badiiy adabiyotni o‘qitishning mezonini belgilaydi, dars samaradorligini oshirishning turli usullari haqida bahs yuritadi, tavsiyalar beradi, eng muhimi, o‘quvchini badiiy adabiyot vositasida san’at olamiga olib kirishning usullarini belgilaydi. Ana shuning uchun ham malakaviy ishimni yozish jarayonida taniqli metodist olimlarni ilmiy tavsiyalarini o‘rganish, ularni dars jarayonida qo‘llash, yozishim kerak bo‘lgan malakaviy bitirish ishimning asosiy vazifalaridan biri hisoblanadi. Yüklə 304,56 Kb. Dostları ilə paylaş:
|