bozor sub’ektlari o'rtasidagi yuqori foyda va ko'proq tavakkalchilikka ega bo'lish uchun kurashni anglatadi
iste’mol jarayonida qo'llanilishi mumkin bo'lgan vosita
Biznes-reja bu …
korxona (firma)ning rivojlanish strategiyasini belgilab beruvchi asosiy jujjatdir
asosan ishlab chiqarish bo'limining rejasidir
asosan marketing bo'limining rejasidir
Kompaniyaning kuchli va kuchsiz tomonlari qanday aniqlanadi?
SWOT tahlili yordamida
STEP tahlili yordamida
BKG matritsasi yordamida
Biznesda STEP tahlili qanday ?
ijtimoiy, texnik, iqtisodiy, siyosiy tomonlarini tahlil qiladi
kuchli, kuchsiz, imkoniyat, havf tomomlarini tahlil qiladi
tashqi omillar tahlili
Biznesda SWOT tahlili qanday ?
kuchli, kuchsiz, imkoniyat, havf tomomlarini tahlil qiladi
ijtimoiy, texnik, iqtisodiy, siyosiy tomonlarini tahlil qiladi
tashqi omillar tahlili
Strategiya bu-
Faoliyat turlarining ma’lum dastasini nazarda tutuvchi noyob va qulay mavqeni yaratishdir
Korxona faoliyatini har tomonlama taftish qilish
Korxonada buxgalter zimmasidagi hisobot
Tadbirkorlikning tashkiliy–iqtisodiy shakllaridan Hissadorlik jamiyati bu –
ko'proq foyda olish maqsadida mehnat qurollari, ishlab chiqarish vositalari hamda pul resurslarini birlashtirgan uyushma
bir tarmoq tadbirkorlari o'rtasidagi narxlar, ishlab chiqarishning umumiy hajmi bo'yicha kelishuv
bir tarmoq tadbirkorlari tomonidan ortiqcha raqobatni bartaraf qilish, barqaror foyda olish maqsadida mahsulot sotishni birlashtirish
Ishlab chiqarish xarajatlarining ta’rifi qaysi javobda to'g'ri berilgan?
firma tomonidan ma’lum bir vaqt ichida tovar ishlab chiqarish uchun sarflangan mablag'
firmaning iqtisodiy resurslar uchun qilgan sarfi
mahsulot realizatsiyasi uchun firmalar tomonidan qilingan sarflar
Iqtisodiy inqirozlarning kelib chiqish sababini toping.
takror ishlab chiqarishdagi beqarorlik va nomutanosiblikning mavjud bo'lishi.
talabning taklif miqdoridan orqada qolishi
iste’molchi pul daromadlarining yetarli bo'lmasligi
Subsidiya – bu
iqtisodiyotga byudjet orqali ta’sir etish vositalaridan biri bo'lib, qaytarib bermaslik sharti bilan takrorlanmay, faqat bir marta beriladi
maqsadli dotatsiya bo'lib, u mahalliy byudjetlarga davlat byudjetlaridan ajratiladi, uni mo'ljallagan maqsad uchun sarflash majburiy va buni davlat nazorat qiladi
umumiy dotatsiya bo'lib, uni ishlatish mahalliy hokimiyat ihtiyorida bo'ladi, markaz unga aralashmaydi
Dotatsiya nima ?
maqsadi ko'rsatilmas-dan beriladigan mablag'
Qarzga berilgan mablag'
Foizsiz qaytarish sharti bilan berilgan mablag'
Subventsiya nima ?
maqsadi ko'rsatilib beriladigan mablag'
Qarzga berilgan mablag'
Foizsiz qaytarish sharti bilan berilgan mablag'
Byudjet taqchilligi (defitsit) nima
davlat byudjeti xarajatlarining daromadlaridan ortishi
davlat byudjeti daromadlarining xarajatlaridan ortishi
davlat byudjeti xarajatlari va daromadlarining tengligi
Byudjet profitsiti nima ?
davlat byudjeti daromadlarining xarajatlaridan ortishi
davlat byudjeti xarajatlarining daromadlaridan ortishi
Qarzga berilgan mablag'
Aksionerlik korxonalarning asosiy maqsadi
Ishlab chiqarishda band bulmagan mablag'larni birlashtirib, uni yangi yo'nalishlarga sarflash
Barcha resurslardan samarali foydalanish
Moddiy resurslardan samarali foydalanish
Aksiya nima?
Daromaddan uz ulushini olish huquqini ta’minlovchi qimmatbaho qog'oz
Mulkdan foydalanish huquqini beradi
Mol-mulkka ega bo'ladi
Korxonaning ishlab chiqarish omillarini belgilang
Moddiy, mehnat va kapital omillari
Moddiy omillari
SHaxsiy omillar
Ishlab chiqarish funktsiyalari deb nimaga aytiladi?
Barcha omillarning ishlab chiqarish jarayoni oxirgi natija bilan bog'lanishi
Ikki miqdorning o'zaro bog'likligi
Uchala omilning funktsional bog'lanishi
Raqobat deganda nimani tushinasiz:
Sub’ektlar o'rtasidagi daromad olish uchun olib boriladigan kurash
Natural ishlab chiqarishdagi sub’ektlar o'rtasidagi aloqalar
Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish
Subsidiya nima ?
Qaytarib olmaslik sharti bilan berilgan mablag'
Qarzga berilgan mablag'
Foizsiz qaytarish sharti bilan berilgan mablag'
Firmaning ma’lum tovarga bo'lgan sotib olish kurbi nima deyiladi?
bozor muvozanatiga erishganligi
bozorda yuksak mavqega ega bo'lish
yakka talab
Daromadlar usishi bilan talabda qanday o'zgarish sodir bo'ladi?
talab xajmi muntazam ortib boradi
talab xajmi o'zgarishsiz koladi
turli sub’ektlar talabi qisqaradi
Agar bozorda talab taklifdan ancha oshik bulsa, u xolda…
bozorda takchillik mavjud bo'ladi
bozor muvozanati yuzaga keladi
bozorda mul-kullik mujassam bo'ladi
Javoblarning kay biri tadbirkorlikning huquqini ifoda etadi?
o'z mahsuloti narxini belgilash
inflyatsiyaga karshi chora – tadbirlar qo'llash
asosiy fondlardan unumli foydalanish
Tadbirkorlik kapitali qanday shaklda mavjud bula olmaydi?
davlat kapitali shaklida
pul va unga tenglashtiriladigan qimmatli qog'ozlar shaklida
unumli kapital shaklida
Tadbirkorlarga ixcham, zamonaviy texnologiyalarni yetkazib berishda qaysi tizim katta axamiyat kasb etadi?
lizing
Konsalting
Auditorlik
Yuridik shaxs - bu …
uz ustaviga ega bulib bankda xisob-kitob varagi ochgan, uz muxri va kayd etilgan manziliga ega sub’ekt
mustakil ish yurituvchi korxonalar
bankda o'z xisob – kitob varagiga ega bo'lgan shaxs
Mulk munosabatlari tarkibiga kirmaydigan tarkibiy qismlarni aniqlang:
o'zlashtirish
Egalik qilish
Foydalanish
Xususiylashtirishni qanday tushinasiz:
Davlat mulkining boshqa mulk shakliga aylanishi
Bozorning mavjud bo'lishi
Mulkdorlik xuquqining saqlanishi
Ishlab chiqarish xarajatlarini to'g'ri ajratib ko'rsating:
Ishlab chiqarishning omillariga ketgan xarajat
Moddiy resurslarga sarflangan mablag'
Ishchiga mehnati uchun to'lanadigan pul
Foydani qanday tushinasiz:
Umumiy daromad va xarajat o'rtasidagi farq
Tovarni sotishdan kelib tushgan pul
Korxonaning bankda turgan pul mablag'i
Daromadni qanday tushinasiz:
Tovarni sotishdan kelib tushgan pul
Umumiy daromad va xarajat o'rtasidagi farq
Korxonaning bankda turgan pul mablag'i
Reimport nima?
iste’molchi mamlakatdan reeksport tovarlarni sotib olish
chet ellik mijozlardan tovarlar sotib olish
tovarlarni chet ellik mijozlarga sotish
Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan taqsimlangan ma’lumotlar reestri nima deb ataladi ?
Blokcheyn
Ma’lumotlar banki
Tizim
2021 yil 1 yanvardan blokcheynlarni joriy etish sohalari
Davlat organlarining faoliyati, davlat xaridlari, shaxs haqidagi ma’ulmotlarni tekshirish, davlat reestrlari, korporativ boshqaruv tizimi
Qishloq xo'jaligi, Davlat organlarining faoliyati, davlat xaridlari, shaxs haqidagi ma’ulmotlarni tekshirish, davlat reestrlari, korporativ boshqaruv tizimi
Barcha ta’lim muassasalar, Davlat organlarining faoliyati, davlat xaridlari, shaxs haqidagi ma’ulmotlarni tekshirish, davlat reestrlari, korporativ boshqaruv tizimi
o'zbekistonda “Elektron tijorat to'g'risida”gi qaror qanchon qabul qiligan
2004 yil 29 aprel
2005 yil 29 aprel
2010 yil 30 may
..... – bu oddiygina raqamli platforma emas, balki platformalar ekotizimidir.
Alibaba
U-pay
Pay me
... – bu iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy aloqlarni raqamli texnologiyalarni qo'llash asosida amalga oshiriladigan tizimdir
Raqamli iqtisodiyot
Raqamli transformatsiya
Raqamli infrastruktura
Sanoatni raqamlashtirish raqamli iqtisodiyotda qanday ataladi?
Sanoat 4.0.
Sanoat 3.0
Sanoat 5.0
ERP tizimi nima?
Korxona resurslarini joylashtirish va boshqarish tizimlari
Maxsulot savdosini tashkil etish tizimi
Maxsulot belgilarini aniqlovchi va xolati to'g'risida ma’lumot beruvchi tizim
ERP tizimi nima?
Enterprise Resource Planning System
Enterprise Resource Productning System
Economic Resource Planning System
“Raqamli o'zbekiston – 2030”dasturini amalga oshirish asosida raqamli iqtisodiyot ulushi necha foizgacha oshirish rejalashtirilgan?
0,3
0,25
0,35
Raqamli iqtisodiyot atamasini birinchi bo'lim kim amaliyotga kiritdi
Nikolas Nigroponte
Djon Nigroponte
Debora Porter
Raqamli iqtisodiyot atamasi birinchi qachon amaliyotga kiritilgan?
1995 yil
1996 yil
2004 yil
..... – kriptovalyuta platformalarini yaratish(blokcheyn texnologiyalari asosida) va ishlashini ta’minlovchi faoliyat turi
Mayning
Blokcheyn
Kraudsorsing
.... – oddiy insonlarning yaratuvchanligi, tajriba va bilimlarga asoslangan holda muammolarni hal etish va yangi brendlarni yaratishdir
Kraudsorsing
Kraudfanding
Mayning
... – o'z mablag'larini yoki boshqa manbaalardan olingan mablag'larni ixtiyoriy ravishda birlashtirish
Kraudfanding
Mayning
Blokcheyn
Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan taqsimlangan ma’lumotlar reestri nima deb ataladi ?
Blokcheyn
Ma’lumotlar banki
Kraudsorsing
Blokcheyn nima ?
Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan taqsimlangan ma’lumotlar reestri
o'z mablag'larini yoki boshqa manbaalardan olingan mablag'larni ixtiyoriy ravishda birlashtirish
oddiy insonlarning yaratuvchanligi, tajriba va bilimlarga asoslangan holda muammolarni hal etish va yangi brendlarni yaratishdir
Mayning nima ?
kriptovalyuta platformalarini yaratish(blokcheyn texnologiyalari asosida) va ishlashini ta’minlovchi faoliyat turi
Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan taqsimlangan ma’lumotlar reestri
o'z mablag'larini yoki boshqa manbaalardan olingan mablag'larni ixtiyoriy ravishda birlashtirish
Kraudfanding nima ?
o'z mablag'larini yoki boshqa manbaalardan olingan mablag'larni ixtiyoriy ravishda birlashtirish
Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan taqsimlangan ma’lumotlar reestri
kriptovalyuta platformalarini yaratish(blokcheyn texnologiyalari asosida) va ishlashini ta’minlovchi faoliyat turi
Kraudsorsing ?
oddiy insonlarning yaratuvchanligi, tajriba va bilimlarga asoslangan holda muammolarni hal etish va yangi brendlarni yaratishdir
o'z mablag'larini yoki boshqa manbaalardan olingan mablag'larni ixtiyoriy ravishda birlashtirish
Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan taqsimlangan ma’lumotlar reestri
Marketinning asosiy sub’ektlari
ishlab chiqaruvchilar, marketing bo'yicha mutaxassislar, vositachilar va xilma-xil mahsulot va xizmatlarning iste’molchilari
moddiy tovar, xizmatlar, g'oyalar, tashkilotlar, hududlar va shaxslar kiradi
Boshqaruv jarayoni
Marketing obe’ktlari
moddiy tovar, xizmatlar, g'oyalar, tashkilotlar, hududlar va shaxslar kiradi.
ishlab chiqaruvchilar, marketing bo'yicha mutaxassislar, vositachilar va xilma-xil mahsulot va xizmatlarning iste’molchilari
Boshqa korxonalar bilan shartnoma tuzadi
Marketing – bu....
ayirboshlash yo'li bilan ehtiyoj va talablarni qondirishga yo'naltirilgan inson faoliyatining turi, bozordagi barcha qatnashchilarning o'zaro manfaatlariga asoslangan harakatlarini, talabni shakllantirish va qondirish uchun birlashtirishdir
Ishlab chiqarishni tashkil etish
Sotishni tashkil etish
Strategik marketing...
Bozorni strategik segmentlash asosida firma strategiyasini shakllantirish, tovarlar sifatini oshirish, ishlab chiqarishni rivojlantirish va raqobatbardoshlik me’yorlari strategiyasini prognozlash bo'yicha ishlarni kompleksi
Bozorni taktik (qisqa muddatli) segmentlash, reklama va tovarlar sotilishini rag'batlantirish bo'yicha ishlar kompleksi
Alohida joylar, ob’ektlarning joylashishiga nisbatan mijozlarning munosabatini paydo qilish, saqlab turish yoki o'zgartirish bo'yicha faoliyat
talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak
Demarketing-....
talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak
talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak
talab pasaymoqda uni tiklash kerak
Sinxromarketing-....
talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak
talab pasaymoqda uni tiklash kerak
talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak
Bozor segmenti–bu...
boshqa guruhlardan farq qiluvchi, o'xshash belgilariga ega bo'lgan iste’molchilarning kichik
guruhidir
Ishlab chiqarishni tashkil etish
Sotishni tashkil etish
Narx strategiyasi –....
narxlashtirish sohasidagi qarorlar va tadbirlarning kompleksi
bozorga tovar siljitish uslublarining majmui
korxonaning va shu korxona tovarlarining ijobiy obro'-e’tiborini (imidji) shakllantirish va ular haqidagi salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi sog'lom munosabatlardir
Lizing firmalar – bu
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi
Injiring firmalari –
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi
Konsalting firmalar-
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi
Venchur firmalari – bu
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
Seleng firmalari–..
jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi
Trast firmalari – bu…
xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradi
jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
..... xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradi
Trast firmalar
Venchur firmalar
Konsalting firmalar
.... jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar
Seleng firmalari
Lizing firmalar.
Konsalting firmalar
.... kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi
Venchur firmalari
Seleng firmalari
Lizing firmalar.
.... salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina-uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi.
Lizing firmalar
Konsalting firmalar
Seleng firmalari
.... turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi.
Injiring firmalar
Konsalting firmalar
Venchur firmalar
..... ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi.
Konsalting firmalar
Trast firmalar
Lizing firmalar.
Obligatsiya – bu:
o'z egasiga dvidend olish xuquqini beruvchi qimmatli qog'ozdir
o'z qiymatiga nisbatan qat’iy belgilangan foiz shaklida daromad keltiruvchi qimmatli qog'ozdir
Emitentning qisqa muddatli qarz majburiyati
Dividend – bu:
Emitentning qarzdorligi va bu qarz uchun foiz to'lash zarurligi xaqida guvoxlik beruvchi qimmatli qog'oz
Bir shaxs tomonidan ikkinchisiga yozib berilgan qarz majburiyatini ifodalovchi qimmatli qog'ozning bir turi
Aktsiya minimal qiymati
Investitsiyani qanday tushinasiz:
Ishlab chiqarishni rivojlantirishga qo'yilgan kapital
rejalashtirish, tashkil qilish, tartibga solish va muvofiqlashtirish, nazorat rag'batlantirish
bo'lajak harakatlarimizni oldindan aniqlab beradi;
Strategiya — bu:
har tomonlama detallashgan tashkilot missiyasini amalga oshirishni, hamda mahsulotlarni ta’minlash yo'llarini, vositalarini aks ettiruvchi kompleks reja
batafsil qisqa muddatli reja
ishchi dastur
Menejment — bu:
kishilarga tasir o'tkazish va cheklangan resurslardan samarali foydalangan xolda, ma’lum maqsad yo'lida ularni boshqara olish qobiliyati
boshqaruv fani va san’atidir
resurslarni boshqarish bo'yicha alohida mohirlik va ma’muriy ko'nikmadir
Lizing firmalar – bu
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi
Injiring firmalari –
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi
Konsalting firmalar-
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi
Venchur firmalari – bu
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
Seleng firmalari–..
jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi
Trast firmalari – bu…
xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradi
jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
Tashkiliy-ma’muriy usullar
boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi
Boshqarishning iqtisodiy usullari –
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi
boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy
ta’sir ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi
boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi
A. Fayolning diqqat markazida, eng avvalo:
14 tadan iborat boshqarish printsiplari turadi
ikki printsip, ya’ni aniq qo'yilgan maqsad va g'oyalar, shuningdek oqil va sog'lom fikr yotadi
yollanma ishchilar mexnatining unumdorligini oshirishda g'oyatda samarador va maqbul usullarni izlash turadi
Amal qilish xarakteriga qarab boshqaruv qarorlari quyidagi turlarga bo'linadi:
vaqtinchalik qarorlar, tezkor (operativ) qarorlar, muntazam qarorlar, vaqti - vaqti bilan qabul qilinadigan qarorlar
muntazam qarorlar
tezkor (operativ) qarorlar
Strategik qaror
yuqori boshqaruv organlari tomonidan tub va istiqbolli dasturlarni ishlab chiqish maqsadlarida qabul qilinadi
maqsadga erishining vosita va usullari xususidagi joriy, tezkor qarorlardir
bir xil muammoga daxldor bo'lib, barcha bo'g'inlar uchun birdek amal qiladi
Taktik qarorlar
maqsadga erishining vosita va usullari xususidagi joriy, tezkor qarorlardir
bir xil muammoga daxldor bo'lib, barcha bo'g'inlar uchun birdek amal qiladi
tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib, korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi
Umumiy qarorlar
bir xil muammoga daxldor bo'lib, barcha bo'g'inlar uchun birdek amal qiladi
tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib, korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi
yuqori boshqaruv organlari tomonidan tub va istiqbolli dasturlarni ishlab chiqish maqsadlarida qabul qilinadi
Maxsus qarorlar
tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib, korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi
yuqori boshqaruv organlari tomonidan tub va istiqbolli dasturlarni ishlab chiqish maqsadlarida qabul qilinadi
maqsadga erishining vosita va usullari xususidagi joriy, tezkor qarorlardir
Stereotip qarorlar
qat’iy yo'riqnomalar, me’yoriy hujjatlar doirasida qabul qilinadi. Bunday qarorlar ba’zon kundalik, ba’zan masalalar bo'yicha qabul qilinadi
tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib, korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi
yuqori boshqaruv organlari tomonidan tub va istiqbolli dasturlarni ishlab chiqish maqsadlarida qabul qilinadi
Konsensus tamoyili qarorlar
fikr almashishi va maslahat shuningdek ilgari surilayotgan muqobili masalalarni maqsadga muvofiqlashtirishning har xil usullarini qo'llash yordamida erishiladi
qat’iy yo'riqnomalar, me’yoriy hujjatlar doirasida qabul qilinadi. Bunday qarorlar ba’zon kundalik , ba’zan masalalar bo'yicha qabul qilinadi
tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib, korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi
Boshqaruvda ilmiy yondoshuvlari deganda qo'yidagilar tushuniladi:
tizimli, jarayonli, vaziyatiy, miqdoriy
xususiy umumiy
Kompleksli
«Insoniy munosabatlar» maktabi:
«Teylorizm» ga qarshi turuvchi maktabdir
«Teylorizm»ni qo'llab quvvatlovchi maktabdir
mehnatni texnokratik boshqarilishiga asos solgan maktabdir
Marketinning asosiy sub’ektlari
ishlab chiqaruvchilar, marketing bo'yicha mutaxassislar, vositachilar va xilma-xil mahsulot va xizmatlarning iste’molchilari
moddiy tovar, xizmatlar, g'oyalar, tashkilotlar, hududlar va shaxslar kiradi
Boshqaruv jarayoni
Marketing obe’ktlari
moddiy tovar, xizmatlar, g'oyalar, tashkilotlar, hududlar va shaxslar kiradi
ishlab chiqaruvchilar, marketing bo'yicha mutaxassislar, vositachilar va xilma-xil mahsulot va xizmatlarning iste’molchilari
Boshqa korxonalar bilan shartnoma tuzadi
Boshqaruv qarorlariga qo'yiladigan talablar:
ilmiy asoslangan bo'lishi, bir-biri bilan aloqadorligi, tezkor bo'lishi, samarali bo'lishi
mehnat sharoitini yaratish
ishlab chiqarishni tashkil qilish
Quyida qayd qilingan ehtiyojlarning qaysi bir birlamchi ehtiyojlarga kiradi:
fiziologik ehtiyojlar
sotsial ehtiyojlar
o'zlikni anglashga bo'lgan ehtiyojlar
Qaror qabul qilishda “Ringi” usuli necha bosqichdan iborat
5 bosqich
4 bosqich
3 bosqich
Kommunikatsiya—bu:
ikki va undan ortiq odamlar o'rtasidagi axborot almashish jarayoni
ma’lumot va xabarlarni to'plashdir
davlat nazorati va boshqaruvi ostidagi ob’ektdir
Sifatni boshqarish jarayonida birinchi qaysi bosqichlarni o'z ichiga oladi
Ishlab chiqarishgacha- konstruktsiyalash, samarali texnologiyani, standartlarni ishlab chiqish
ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarishga yo'l qo'ymaslik
ishlab chiqarishdan keyingi bosqich – saqlash, sotish, tashish, xizmat ko'rsatish va boshqa jihatlar ustida qattiq nazoratni o'rnatish
Sifatni nazorat qilishning birinchi bosqichi
Kelayotgan xom-ashyo, materiallar, yarim fabrikalar va butlovchi qismlari tekshirishdan iborat bo'lgan kirish nazorati
ishlab chiqarish jarayonida mahsulotlar parametrlarni tekshirishdan iborat ehtiyot yoki joriy nazorat
tayyor mahsulotni tekshirishga qaratilgan qabul qilish nazoratlariga bo'linadi
Funktsiyaonal boshqaruv nima
kadrlar masalasini echish bilan bog'liq masalalar, ya’ni kadrlarni tanlash, ishdan bo'shatish, malakasini oshirish, ish haqi va hakazolar
kadrlar ishi uchun bevosita javob beruvchi barcha shaxs va institutlar, ya’ni rahbarlar, kadrlar bo'limi, kasaba uyushmalar va boshqalar
davlat nazorati va boshqaruvi ostidagi ob’ektdir
Tashkiliy boshqaruv bu….
kadrlar ishi uchun bevosita javob beruvchi barcha shaxs va institutlar, ya’ni rahbarlar, kadrlar bo'limi, kasaba uyushmalar va boshqalar
kadrlar masalasini echish bilan bog'liq masalalar, ya’ni kadrlarni tanlash, ishdan
bo'shatish, malakasini oshirish, ish haqi va hakazolar
davlat nazorati va boshqaruvi ostidagi ob’ektdir
Motivlashtirish–bu….
ruhiy omil bo'lib, shaxs faolligining manbai sababi, dalili va har xil turli ehtimollaridir. U xodimlarni jonli mehnat faoliyatiga rag'batlantiruvchi kuchli vositadir
ishlab chiqarishgacha- konstruktsiyalash, samarali texnologiyani, standartlarni ishlab chiqish
ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarishga yo'l qo'ymaslik
Demotivlashtirish–bu….
xodimlarning tashabbusini qo'llab quvvatlamaslik, ular bilan hisoblashmaslik
ruhiy omil bo'lib, shaxs faolligining manbai sababi, dalili va har xil turli ehtimollaridir. U xodimlarni jonli mehnat faoliyatiga rag'batlantiruvchi kuchli vositadir
ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarishga yo'l qo'ymaslik
Motivlashtirish strategiyasini tanlashdagi oqilona (ratsion) model
Rag'batlantirish va jazo strategiyasi
Ish orqali motivlashtirish,
Menejerlar bilan doimiy aloqada bo'lish strategiyasi
Amerikali ruhshunos Abraxam Maslou ehtiyojlar ustunligi nazariyasi necha turiga tayangan
5 ta
4 ta
6 ta
Rag'batlantirish va jazo strategiyasi....
kim ko'p va yaxshi ishlasa , unga haq to'lanadi; kim undan ko'p ishlasa shunchalik ko'p haq to'lanadi; kim sifatsiz ishlasa u jazolanadi
xodimga uni qoniqtiradigan ishni bersangiz bas, ijro etish sifati yuqori bo'ladi
bo'ysinuvchilar bilan birga maqsadni aniqlab olish, unga ijobiy aks aloqaga imkon berish, hattoki u to'g'ri yoki notug'ri, yohud yanglishdan hollarda ham
Ish orqali motivlashtirish....
xodimga uni qoniqtiradigan ishni bersangiz bas, ijro etish sifati yuqori bo'ladi
bo'ysinuvchilar bilan birga maqsadni aniqlab olish, unga ijobiy aks aloqaga imkon berish, hattoki u to'g'ri yoki notug'ri, yohud yanglishdan hollarda ham
alternativ yechim tanlash
Marketing – bu....
ayirboshlash yo'li bilan ehtiyoj va talablarni qondirishga yo'naltirilgan inson faoliyatining turi, bozordagi barcha qatnashchilarning o'zaro manfaatlariga asoslangan harakatlarini, talabni shakllantirish va qondirish uchun birlashtirishdir
Ishlab chiqarishni tashkil etish
Sotishni tashkil etish
Marketing atamasi qachon fanga atama sifatida kiritilgan
1902 yilda
1974 yilda
1804 yilda
Risklarni o'rganish, tahlil qilish, sabalarini aniqlash, oldini olish, tahsirini kamaytirish va bartaraf qilish bilan shug'ullanuvchi maxsus xizmatlar
Autsorsing
Sotish xizmati
savdo xizmati
Autsorsing xizmati qanday faoliyat
korxona moliya - xo’jalik faoliyatining barcha jabhasida yuzaga keladigan muammolarni bartaraf etishda, optimal yechimni aniqlash hamda samarali boshqaruvni tashkil etish maqsadida korxona o’zi bajarishi lozim bo’lgan funktsiyalarni ana shunday xizmat ko’rsatuvchi korxonaga yuklashi bilan bog’liq bo’lgan iqtisodiy faoliyatdir
biznes sub'ektining ichki tuzilmasida nizolarsiz, stresslarsiz ish faoliyatini tahminlaydi. Ko’plab yoshlar kasb-hunar kollejlarini tamomlab, o’zlarini biznes tuzilmalarini ochib, pul topish maqsadida faoliyat qilayotganlar uchun bu usullardan foydalanish hayotiy zaruratdir
mantiqiy usullar va haqiqatni qidirib topishda qo’llaniladigan nazariy tadqiqot qoidalari tizimidir
Benchmarking xizmati qanday faoliyat
biznes sub'ektining ichki tuzilmasida nizolarsiz, stresslarsiz ish faoliyatini tahminlaydi. Ko’plab yoshlar kasb-hunar kollejlarini tamomlab, o’zlarini biznes tuzilmalarini ochib, pul topish maqsadida faoliyat qilayotganlar uchun bu usullardan foydalanish hayotiy zaruratdir
mantiqiy usullar va haqiqatni qidirib topishda qo’llaniladigan nazariy tadqiqot qoidalari tizimidir
korxona moliya - xo’jalik faoliyatining barcha jabhasida yuzaga keladigan muammolarni bartaraf etishda, optimal yechimni aniqlash hamda samarali boshqaruvni tashkil etish maqsadida korxona o’zi bajarishi lozim bo’lgan funktsiyalarni ana shunday xizmat ko’rsatuvchi korxonaga yuklashi bilan bog’liq bo’lgan iqtisodiy faoliyatdir
Risk nima
xavf
zarar
foyda
“Marketing - tovarlarni yaratish, taklif etish va ayriboshlash asosida ayrim olingan kishi va guruhlarning talab va ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan iqtisodiy va boshqaruv jarayonidir” bu kimning fikri
F.Kotler
Peter Drukker
A.Maslou
“Marketingning maqsadi sotishga qaratilgan harakatlarni yo‘q qilishdan iboratdir. Uning maqsadi xaridorlarni shunday o‘rganish va tushunishdan iboratki, tovar va xizmatlar uning talabiga aynan mos tushib, pirovardida o‘zini- o‘zi sotadi” bu kimning fikri
Peter Drukker
A.Maslou
F.Teylor
Strategik marketing...
Bozorni strategik segmentlash asosida firma strategiyasini shakllantirish, tovarlar sifatini oshirish, ishlab chiqarishni rivojlantirish va raqobatbardoshlik me’yorlari strategiyasini prognozlash bo'yicha ishlarni kompleksi
Bozorni taktik (qisqa muddatli) segmentlash, reklama va tovarlar sotilishini rag'batlantirish bo'yicha ishlar kompleksi
Alohida joylar, ob’ektlarning joylashishiga nisbatan mijozlarning munosabatini paydo qilish, saqlab turish yoki o'zgartirish bo'yicha faoliyat
Remarketing-.....
talab pasaymoqda uni tiklash kerak
talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak
talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak
Demarketing-....
talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak
talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak
talab pasaymoqda uni tiklash kerak
Sinxromarketing-....
talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak
talab pasaymoqda uni tiklash kerak
talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak
Bozor segmenti–bu...
boshqa guruhlardan farq qiluvchi, o'xshash
belgilariga ega bo'lgan iste’molchilarning kichik guruhidir
Ishlab chiqarishni tashkil etish
Sotishni tashkil etish
Narx strategiyasi –....
narxlashtirish sohasidagi qarorlar va tadbirlarning kompleksi
bozorga tovar siljitish uslublarining majmui
korxonaning va shu korxona tovarlarining ijobiy obro'-e’tiborini (imidji) shakllantirish va ular haqidagi salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi sog'lom munosabatlardir
Kommunikatsion siyosat–.....
bozorga tovar siljitish uslublarining majmui
korxonaning va shu korxona tovarlarining ijobiy obro'-e’tiborini (imidji) shakllantirish va ular haqidagi salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi sog'lom munosabatlardir
To'g'ri javob yo'q
Jamoatchilik bilan aloqalar (pablik rileyshnz)–....
korxonaning va shu korxona tovarlarining ijobiy obro'-e’tiborini (imidji) shakllantirish va ular haqidagi salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi sog'lom
munosabatlardir.
mablag'larning doiraviy oborotini ta’minlash
axborotlar oqimini tashkil qilish
Qaror qabul qilish —bu....
muammolarni o'rganish va erishilgan natijalarga baho berish
rozilik berish
alternativ yechim tanlash
Boshqarishning iqtisodiy usullarining jumlasiga quyidagilar kiradi
kredit va foiz stavkasi, soliq va soliq yuki, boj tulovlari, subsidiya va sanktsiya, narx -navo
rozilik berish
Farmoyish berish
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
sog'lom ijtimoiy-ruhiy muhitni yaratishdir
kredit va foiz stavkasi, soliq va soliq yuki, boj tulovlari, subsidiya va sanktsiya, narx —navo
rozilik berish
Tashkiliy-ma’muriy usullar.....
tashkiliy ta’sir ko'rsatish vafarmoyish berish
sog'lom ijtimoiy-ruhiy muhitni yaratishdir
kredit va foiz stavkasi, soliq va soliq yuki, boj tulovlari, subsidiya va sanktsiya, narx —navo
Boshqaruv sub’ekti bo'lib
ijro etuvi xokimiyat va boshqaruv organlari
kontsernlar hisoblanadi
Ishlab chiqarish
Boshqarish pog'ona (daraja)lariga qarab maqsadlar qanday turlarga bo'linadi
tuman maqsadlari
siyosiy maqsadlar
iqtisodiy maqsqdlar
Quyida qayd qilinganlarning qaysi biri boshqarish funktsiyasi xisoblanadi
Rejalashtirish, tashkil qilish, tartibga solish va muvofiqlashtirish
mablag'larning doiraviy oborotini ta’minlash
axborotlar oqimini tashkil qilish
Quyida qayd qilingan funktsiyalarning qaysi biri boshqarishning sotsial funktsiyasiga kiradi
Funktsional, dasturli maksadli, chiziksiz funktsional, bosh shtab
Strategik marketing...
Bozorni strategik segmentlash asosida firma strategiyasini shakllantirish, tovarlar sifatini oshirish, ishlab chiqarishni rivojlantirish va raqobatbardoshlik me’yorlari strategiyasini prognozlash bo'yicha ishlarni kompleksi.
Bozorni taktik (qisqa muddatli) segmentlash, reklama va tovarlar sotilishini rag'batlantirish bo'yicha ishlar kompleksi
Alohida joylar, ob’ektlarning joylashishiga nisbatan mijozlarning munosabatini paydo qilish, saqlab turish yoki o'zgartirish bo'yicha faoliyat
Amal qilish xarakteriga qarab boshqaruv qarorlari quyidagi turlarga bo'linadi:
vaqtinchalik qarorlar, tezkor (operativ) qarorlar, muntazam qarorlar, vaqti -vaqti bilan qabul qilinadigan qarorlar
muntazam qarorlar
tezkor (operativ) qarorlar
Injiring firmalari –
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi
Tashkiliy boshqaruv bu….
kadrlar ishi uchun bevosita javob beruvchi barcha shaxs va institutlar, ya’ni rahbarlar, kadrlar bo'limi, kasaba uyushmalar va boshqalar
kadrlar masalasini echish bilan bog'liq masalalar, ya’ni kadrlarni tanlash, ishdan bo'shatish, malakasini oshirish, ish haqi va
hakazolar
davlat nazorati va boshqaruvi ostidagi ob’ektdir
Boshqarish strukturasi bu–.....
funktsiyalarni bajaruvchi bir-biri bilan bog'langan turli boshqaruv organlari va bo'g'inlarining majmui
boshqaruv ob’ekti doirasida barcha boshqariluvchi va boshqaruvchi jarayonlarning uyushqoqligini ta’minlaydi
mablag'larni tejash maqsadida boshqaruvdagi parellelizm va bir-birini takrorlashni bartaraf qilish imkonini beradi
Strategik rejalashtirishning uchta asosiy boskichini ayting
tashki, ichki muxit taxlili: vazifa va maksadning aniklanishi, strategiya ishlab chikish
natijaviylik taxlili: rakobatbardoshligini aniklash, firmaning iktisodiy imkoniyatlarini aniklash
rakobatbardoshligini aniklash, ichki muxit taxlili
Mumtoz menejment namoyondasi A.Fayol olg'a surgan tamoyillar
tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan yondoshib, undagi umumiy xususiyatlar va qonuniyatlarini yaratish orqali muvaffaqiyatga erishish
aniq qo'yilgan maqsad va g'oya shuningdek oqilona fikr
X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi
Stereotip qarorlar
qat’iy yo'riqnomalar, me’yoriy hujjatlar doirasida qabul qilinadi. Bunday qarorlar ba’zon kundalik, ba’zan masalalar bo'yicha qabul qilinadi
tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib, korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi
yuqori boshqaruv organlari tomonidan tub va istiqbolli dasturlarni ishlab chiqish maqsadlarida qabul qilinadi
D.Mak Gredor ta’limotining asosiy mazmuni
X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi
yollanma ishchilar unumdorligini oshirishda g'oyatda va maqbul usullarni izlashdir
tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan yondoshib, undagi umumiy xususiyatlar va qonuniyatlarini yaratish orqali
muvaffaqiyatga erishish
Motivlashtirish –bu….
ruhiy omil bo'lib, shaxs faolligining manbai sababi, dalili va har xil turli ehtimollaridir. U xodimlarni jonli mehnat faoliyatiga rag'batlantiruvchi kuchli vositadir
ishlab chiqarishgacha- konstruktsiyalash, samarali texnologiyani, standartlarni ishlab chiqish
ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarishga yo'l qo'ymaslik
Kimning ta’limotida yollanma ishchilar unumdorligini oshirishda g'oyatda va maqbul usullarni izlashga erisilgan
F.Teylor
A.Fayol
G.Emirson
Kimning ta’limotida boshqarish va mehnatni tashkil qilishning kompleks, sistemali tizimini ishlab chilgan
G.Emirson
D.Mak Gredor
F.Teylor
Kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadigan firma–…
Venchur firmalari
Konsalting firmalari
Seleng firmalari
Konsalting firmalar-
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi.
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi
Venchur firmalari – bu
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi.
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
Seleng firmalari–..
jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar.
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi
Xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradigan firma–…
Trast firmalari
Konsalting firmalari
Seleng firmalari
Ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadigan firma–…
Konsalting firmalari
Seleng firmalari
Injiring firmalari
Turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadigan firma–…
Injiring firmalari.
Trast firmalari
Konsalting firmalari
Jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadigan firma–…
Seleng firmalari
Injiring firmalari
Trast firmalari
Salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadigan firma–…
Lizing firmalar
Injiring firmalari
Trast firmalari
Klassik yoki ma’muriy boshqaruv maktabi fikrlarning rivojlanish davri:
1920-1950 yil
1985-1920 yil
1930— 1950 yildan hozirgi davrgacha
Ilmiy menejment maktabi fikrlarning rivojlanish davri:
1985-1920 yil
1930— 1950 yildan hozirgi davrgacha
1950 —hozirgi davrgacha
Ilmiy menejment maktabining yorkin namoyondasi:
F.Teylor
Abraham Maslou
Meri Parker Follet
Klassik—ma’muriy maktabning yorkin namoyondasi:
Anri Fayol
F.Teylor
Abraham Maslou
Injiring firmalari –
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi
D.Mak Gredor ta’limotining asosiy mazmuni
X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi
yollanma ishchilar unumdorligini oshirishda g'oyatda va maqbul usullarni izlashdir
tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan yondoshib, undagi umumiy xususiyatlar va
qonuniyatlarini yaratish orqali muvaffaqiyatga erishish
G.Emerson ta’limotining asosiy mazmuni
aniq qo'yilgan maqsad va g'oya shuningdek oqilona fikr
X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi
tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan yondoshib, undagi umumiy xususiyatlar va
qonuniyatlarini yaratish orqali muvaffaqiyatga erishish
Boshqarish strukturasi bu–.....
funktsiyalarni bajaruvchi bir-biri bilan bog'langan turli boshqaruv organlari va bo'g'inlarining majmui
boshqaruv ob’ekti doirasida barcha boshqariluvchi va boshqaruvchi jarayonlarning uyushqoqligini ta’minlaydi
mablag'larni tejash maqsadida boshqaruvdagi parellelizm va bir-birini takrorlashni bartaraf qilish imkonini beradi
Boshqarishning asosiy, o'ziga xos aniq funksiyalari
rejalashtirish, tashkil qilish, tartibga solish va muvofiqlashtirish, nazorat rag'batlantirish
bo'lajak harakatlarimizni oldindan aniqlab beradi;
faoliyatimizning ustuvor yo'nalishini belgilaydi;
Trast firmalari – bu…
xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradi
jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
Tashkiliy-ma’muriy usullar
boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi.
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi
Boshqarishning iqtisodiy usullari –
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi.
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi
boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun
mexanizmini ifodalaydi
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi.
boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi
….–boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi
Tashkiliy-ma’muriy usullar
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
Boshqarishning iqtisodiy usullari
…–ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
Tashkiliy-ma’muriy usullar
Boshqarishning iqtisodiy usullari
…–iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi
Boshqarishning iqtisodiy usullari
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
Tashkiliy-ma’muriy usullar
Lizing firmalar – bu
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi
Boshkaruvning "7-s" tamoyili
Strategiya, struktura, tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar
Iktisodiy ishlab chikarish, struktura, tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar
Ijtimoiy ximoya, struktura, "nou-xau", xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar
Boshqaruvning “To'pt maqsad” usuli
boshqaruv tartib-qoudasi, iqtisodiy ishlab chiqarish, “nou-xau”, ijtumoiy humoya
Strategiya, struktura, tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar
Iktisodiy ishlab chikarish, struktura, tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar
Motivlashtirish –bu….
ruhiy omil bo'lib, shaxs faolligining manbai sababi, dalili va har xil turli ehtimollaridir. U xodimlarni jonli mehnat faoliyatiga rag'batlantiruvchi kuchli vositadir
ishlab chiqarishgacha- konstruktsiyalash, samarali texnologiyani, standartlarni ishlab chiqish
ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarishga yo'l qo'ymaslik
Strategiya, struktura, tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar-bular boshqaruvning qaysi usuli
Boshkaruvning "7-s" tamoyili.
Boshqaruvning “To'pt maqsad” usuli
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
Boshqaruv tartib-qoudasi, iqtisodiy ishlab chiqarish, “nou-xau”, ijtumoiy humoya-bular boshqaruvning qaysi usuli
Boshqaruvning “To'pt maqsad” usuli.
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
Tashkiliy-ma’muriy usullar
Konsensus tamoyili qarorlar
fikr almashishi va maslahat shuningdek ilgari surilayotgan muqobili masalalarni maqsadga muvofiqlashtirishning har xil usullarini qo'llash yordamida erishiladi.
qat’iy yo'riqnomalar, me’yoriy hujjatlar doirasida qabul qilinadi. Bunday qarorlar ba’zon kundalik , ba’zan masalalar bo'yicha qabul qilinadi
tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib, korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi
Boshqarishning iqtisodiy usullari –
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi.
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi
boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun
mexanizmini ifodalaydi
Korxonaning va shu korxona tovarlarining ijobiy obro'-e’tiborini (imidji) shakllantirish va ular haqidagi salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi sog'lom munosabat nima deb ataladi
Jamoatchilik bilan aloqalar (pablik rileyshnz)
Kommunikatsion siyosat
Reklama
Kommunikatsion siyosat –
Jamoatchilik bilan aloqalar (pablik rileyshnz), Reklama, Sotishni rag'batlantirish
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi
Ish orqali motivlashtirish....
xodimga uni qoniqtiradigan ishni bersangiz bas, ijro etish sifati yuqori bo'ladi
bo'ysinuvchilar bilan birga maqsadni aniqlab olish, unga ijobiy aks aloqaga imkon berish, hattoki u to'g'ri yoki notug'ri, yohud yanglishdan hollarda ham
ko'payib boruvchi ehtiyojlarni qondiruvchi yagona manbaa
iqtisodiyotni moliyalashtiruvchi yagona manbaa
jamiyat hayoti uchun 2 – darajali rolь o'ynaydi
Ishlab chiqarishning asosiy maqsadi –
oshib boruvchi ehtiyojlarni qondirish
davlat iqtisodiyotini rivojlantirish
davlatning ishlab chiqarish potentsialini oshirish
Quyidagilardan qaysi biri ishlab chiqarishning shaxsiy – insoniy omili hisoblanadi?
ishchi kuchi
xom – ashyo
materiallar
Iste’molchilarning muvozanati – bu
iste’molchining daromadlari xarajatlariga teng
iste’molchining katta qoniqishga ega bo'lishi
iste’molchining xaridordan rozi bo'lishi
Iste’molchilarning real daromadi –
iste’molchilarning sotib olish qobiliyati
har oylik maosh
mehnatga haq to'lash
Mehnat unumdorligi qanday aniqlanadi?
mahsulot miqdorini uni ishlab chiqarishga ketgan ish vaqtiga nisbati bilan
mahsulot miqdorini qilingan sarf – xarajatlarga nisbati bilan
mahsulot miqdorini asosiy kapitalga taqqoslash yo'li bilan
Pulning qaysi vazifasi boylik to'plash bilan bog'liq?
jamg'arma vositasi
muomila vositasi
to'lov vositasi
Pulning vazifasi nimadan iborat?
yagona hisob – kitob yurgizish, almashuv, jamg'arma, muomila, to'lov vositasi vazifasini bajaradi
pul iste’moli bilan ijtimoiy talabga bo'lgan investitsiya omili
ijtimoiy taklif va almashuv uchun zarur bo'lgan miqdorni belgilaydigan kapital qiymatlar omili
Tovar deb, nimaga aytiladi?
kishilar ehtiyojini qondiradigan va bozor uchun ishlab chiqarilgan mahsulotga
yaratilgan mahsulotga
iste’molga tushgan barcha moddiy ne’mat va xizmatlarga
Milliy pulimiz so'm qachon joriy qilindi va muomilaga kiritildi?
1994 yil 1-iyul
1993 yil 1-noyabr
1994 yil 1-iyun
Bozor – bu majmui bo'lib, ularning
munosabatlari natijasida tovarlarning sotish va sotib olish imkoniyati tug'iladi.
xaridor va sotuvchilar
odamlar va kompaniyalar
sotib oluvchilar va firmalar
Bozorning vujudga kelishi:
tovar xo'jaligi vujudga kelishi bilan paydo bo'lgan
natural xo'jalik hukmron bo'lgan davrda vujudga kelgan
bozor iqtisodiyotiga o'tish vaqtidan boshlab vujudga kelgan
Bozor muvozanati deganda –
bozordagi talab va taklifning miqdoran va tarkiban bir – biriga muvofiq kelishi tushiniladi
bozorda muvozanatning mavjudligi yoki buzilganligi tushiniladi
mazkur bozorning tarkibida amal qiluvchi bo'g'inlar tushiniladi
Bozorni segmentlash (tabaqalash) deganda –
ma’lum belgi, alomatlar va savdo-sotiqning shart- sharoitiga qarab bozorni har xil bo'g'inlarga ajratish, tabaqalash tushiniladi
milliy bozor eksport – importni davlat tomonidan himoya qilinishi tushiniladi
milliy yoki regional bozorga tashqaridan suqulib kirish va u bozorni o'ziga tobe’ etish tushiniladi
Bozorni tartibga solish mexanizmi:
talab, taklif, narh, raqobat
monopoliya, oligopoliya, monopsoniya
tadbirkorlik, biznes, foyda
rezume qaysi bo'limlarni o' ichiga olmaydi
olinayotgan daromadlari
Shaxsiy ma’lumotlar
Tajribalari
Quyidagi ta’riflardan qay biri bozor iqtisodiyotini to'laroq ifoda etadi?
iqtisodiy hatti – harakatlarning erkin, mustaqil ravishda yuz berishi, tovar – pul munosabatlaridan keng foydalanish, ularning bozor mexanizmi orqali bir-birlariga bog'lanib muvofiqlashuv amalga oshadigan iqtisodiyot.
hozirgi zamon iqtisodiyoti
taqchillik yo'q iqtisodiyot
“Iqtisodiyotning siyosatdan ustunligi” tamoyili:
ham ichki, ham tashqi iqtisodiy munosabatlarini mafkuradan xoli qilish zarurligini bildiradi
qonun va qonunlarga rioya etish ustivor bo'lish zarurligini bildiradi
davlatning bosh islohotchi bo'lishi lozimligini bildiradi
Bozorda korxona mahsulotiga talab va uning orqasidan narx o'smoqda. SHu bilan birga, ushbu tovarni ishlab chiqarish va bozorga yetkazib berish xarajatlari ham mos ravishda ko'paysa, taklif miqdorida o'zgarish bo'ladimi?
tovarni narxi oshishi, albatta, taklifni ko'paytiradi
taklif miqdori tez o'sib boradi
taklif miqdori o'zgarishsiz qoladi
Erkin narxlar deganda:
talab va taklif ta’sirida shakllanadigan narxlar
tovarlar bevosita iste’molchilarga sotiladigan narxlar
davlat byudjeti hisobidan maxsus arzonlashtirilgan narxlar
Хalqaro iqtisodiy munosabatlar – bu:
jahonning turli mamlakatlari o‘rtasidagi хo‘jalik aloqalari majmui
iqtisodiy munosabatlar yagona tarmog‘ining tashkil topishi
kapitalning chеt elda joylashtirilishi
Хalqaro iqtisodiy intеgratsiya jarayonini ob’еktiv tavsifdagi omillari qatoriga nimalar kirmaydi?
milliy iqtisodiyot yopiqligi darajasining kuchayishi
хalqaro mеhnat taqsimotining chuqurlashuvi
milliy iqtisodiyot ochiqligining kuchayishi
Ikki va undan ortiq mamlakatlarning o`zaro kelishuviga asosan, bu mamlakatlarda ishlab chiqarilgan mahsulotlar bilan o`zaro savdo qilishda bojlar va boshqa cheklovlarni bekor qilishdan iborat integratsion guruh darajasi qanday nomlanadi?
Erkin savdo hududi
Yagona bojxona ittifoqi
Umumiy Bozor
Davlatlar orasidagi o`zaro savdoda boj to`lovlari va yig`imlari va boshqa cheklovchi tadbirlar olib tashlanadigan integratsion guruh darajasi qanday nomlanadi?
Bojxona ittifoqi
Erkin savdo hududi
Umumiy bozor
Хalqaro savdoda mutlaq ustunlik nazariyasini ilgari surgan iqtisodchi olim kim?
A.Smit
D.Rikardo
U.Pеtti
Хalqaro savdoda qiyosiy ustunlik nazariyasini ilgari surgan iqtisodchi olim kim?
D.Rikardo
A.Smit
T.Mann
“Ko‘rinmas qo‘l” kontsеptsiyasining asoschisi kim?
A.Smit
U.Pеtti
D.Rikardo
A.Smit tilga olgan «Ko‘zga ko‘rinmas qo‘l» nima?
raqobat va xususiy manfaat
qiymat qonuni
narx qonuni
Quyidagilardan qaysi biri protеktsionizm siyosatining asosiy bеlgisi hisoblanmaydi?
tovarlar eksportini chеklash va importni har tomonlama qo‘llab-quvvatlash, bu orqali mamlakatdagi qat’iy valuta miqdorini ko‘paytirish
xorijiy tovarlarga yuqori boj to‘lovlari o‘rnatish orqali milliy ishlab chiqarishni himoyalash
tovarlar importini chеklash va eksportni har tomonlama qo‘llab- quvvatlash
Quyidagilardan qaysi biri eksportni rag‘batlantirishning krеdit-moliyaviy usullari tarkibiga kirmaydi?
eksportdan olinuvchi tushumlar va foydaga qo‘shimcha soliqlarni joriy etish
eksport qiluvchilar uchun davlat krеditlarini bеrish
хususiy krеditlar bеrilishini rag‘batlantirish
Tovarlarni chеt ellik mijozlarga sotish maqsadida mamlakatdan tashqariga chiqarish nima dеb ataladi?
eksport
import
rеeksport
Chеt ellik mijozlardan tovarlar (хizmatlar) sotib olib, ularni mamlakatga kеltirish nima dеb ataladi?
import
rеeksport
rеimport
Biror bir mamlakat boshqa mamlakatda ishlab chiqarilgan tovarni o‘z istе’moli uchun emas, balki uchinchi mamlakatga qayta sotish uchun хarid qilgan taqdirda nima ro‘y bеradi?
rеeksport
rеimport
eksport
Tovarlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri, pul ishtirokisiz bir-biriga ayirboshlash nima dеb ataladi?
bartеr yoki muovaza
auktsion
talab
Qanday holatda savdo balansi vujudga kеladi?
eksport=import
eksport>import
eksport
Quyidagi omillardan qaysi biri valyuta kurslarining o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatmaydi?
alohida olingan bozorda istе’mol buyumlariga bo‘lgan talab va taklif
milliy istе’molchilarning rеal хarid qilish layoqati
mamlakatdagi inflyatsiya darajasi
Globallashuv vositasi hisoblangan holda xalqaro biznes zamonaviy sharoitlarda qanday jihatlari bilan belgilanadi?
Ochiqlik va umumiylik, rivojlanishning bosqichma- bosqichligi, texnologik globallashuv, moliyalashtirish, milliy va baynalmilalning o’zaro aloqalari
Ma’muriy iqtisodiyotga asoslanganligi, rivojlanishning bosqichma-bosqichligi, texnologik globallashuv, moliyalashtirish, milliy va baynalmilalning o’zaro aloqalari
Rivojlanish darajasining yuqoriligi, rivojlanishning bosqichma-bosqichligi, texnologik globallashuv, moliyalashtirish, milliy va baynalmilalning o’zaro aloqalari
Chet ellik hamkorlar oldida u yoki bu qimmatga ega bo’lgan va mos ravishda, firmaning xalqaro bozorga chiqishi uchun foydalanish mumkin bo’lgan milliy afzalliklar qanday?
Yuqori malakali va nisbatan arzon ishchi kuchi,qator tarmoqlarda tadqiqot va loyihalarning yetarli darajada yuqori ekanligi,
Resurslarga ega bo’lish, Moliyaviy yordam
Qimmatli qog’ozlar narxi oshishi, valyuta ayirboshlash erkinligi
Xalqaro menejerning tashkilotchilik roli quyidagi asosiy muammolarning xal etilishini nazarda tutadi:
Jamoa bilan birgalikda izlanishlar yo’nalishlarni ajratib ko’rsatish, dastlabki tahlil o’tkazish uchun tashqi maslahatchilar va xizmatlar xarakatini tashkil etish,istiqbolli imkoniyatlarni yakuniy tanlash
Xo`jalik hayotining yanada baynalminallashuvi, xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashuvi
Jamoa bilan ishlash, xodimlarni eshitish , birgalikda qaror qabul qilish
Xalqaro biznes maqsadi ?
Turli mamlakat va mintaqalar bozorlarda ishlash va turli mamlakat va mintaqalarning imkoniyatlaridan foydalanish vositasida foyda olish
Ushbu mamlakat sharoitlarida “ITTKI-ishlab chiqarish-sotuv-servis” tizimida raqobatli afzalliklarni shakllantirish, ushlab turish va rivojlantirish
Xalqaro aloqalar va turli mamlakatlarning imkoniyatlaridan foydalanish asosida “ITTKI-ishlab chiqarish-sotuv-servis” tizimida raqobatli afzalliklarni shakllantirish, ushlab turish va rivojlantirish
Mamlakat biznes maqsadi?
Ushbu mamlakat va uning bozorlari sharoitlarida “ITTKI-ishlab chiqarish-sotuv-servis” tizimida raqobatli afzalliklardan foydalanish vositasida foyda olish
Turli mamlakat va mintaqalar bozorlarda ishlash va turli mamlakat va mintaqalarning imkoniyatlaridan foydalanish vositasida foyda olish
Ushbu mamlakat sharoitlarida “ITTKI- ishlab chiqarish-sotuv-servis” tizimida raqobatli afzalliklarni shakllantirish, ushlab turish va rivojlantirish
Xalqaro biznesga xos bo’lgan multi va kross yondashuv o’xshashliklari motivatsiya va nazorat sohasida firma boshqaruvida qanday muhit nuqtai nazaridan to’liq namoyon bo’ladi?
Funksional
Hududiy
Ijtimoiy
Mahsulotning xalqaro hayotiylik sikli tamoyili qaysi iqtisodchi tomonidan ishlab chiqilgan mahsulotning hayotiylik sikli nazariyasiga asoslanadi?
R. Vernan
J.M Keyns
David Rikardo
Mahsulotning hayotiylik sikli birinchi bosqichi qanday nomlanadi?
Yangilik kiritish bosqichi
Xarid hajmining ko’payishi bosqichi
Bozorni to’ldirish bosqichi
Mahsulotning hayotiylik sikli ikkinchi bosqichi qanday nomlanadi?
Xarid hajmining ko’payishi bosqichi
Yangilik kiritish bosqichi
Bozorni to’ldirish bosqichi
Mahsulotning hayotiylik sikli uchinchi bosqichi qanday nomlanadi?
Bozorni to’ldirish bosqichi
Yangilik kiritish bosqichi
Bozorni to’ldirish bosqichi
Mahsulotning hayotiylik sikli to’rtinchi bosqichi qanday nomlanadi?
Kamayish bosqichi
Xarid hajmining ko’payishi bosqichi
Yangilik kiritish bosqichi
Mahsulotning hayotiylik sikli bosqichlari to’gri ko’rsatilgan qatorni belgilang?
Yangilik kiritish bosqichi, Xarid hajmining ko’payish bosqichi, Bozorni to’ldirish bosqichi, Kamayish bosqichi
Xarid hajmining ko’payish bosqichi, Yangilik kiritish bosqichi, Bozorni to’ldirish bosqichi, Kamayish bosqichi
Yangilik kiritish bosqichi, Bozorni to’ldirish bosqichi, Xarid hajmining ko’payish bosqichi, Kamayish
bosqichi
Xalqaro koorperatsiyaga tarif bering
Mamlakatlar o`rtasida ular tomonidan nisbatan kam harajatlar bilan ishlab chiqarilgan mahsulotlarni ayirboshlashga asoslangan hamkorlik
Milliy iqtisodiyotning jahon bozorida sotish uchun muayyan turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashuvi
mamlakatning tayyor mahsulotni ishlab chiqarish bilan bog‘liq muayyan operatsiyaga ixtisoslashuvini anglatadi
Ishlab chiqarishning xalqaro xtisoslashuvida detalli ixtisoslashuvga tarif bering
alohida detallar, butlovchi qismlar, agregatlar va ularni keyinchalik ushbu qismlarni yig‘uvchi, tayyor mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalarga yetkazib berishga ixtisoslashuvdir.
mamlakatning tayyor mahsulotni ishlab chiqarish bilan bog‘liq muayyan operatsiyaga ixtisoslashuvini anglatadi
Tayyor mahsulotlar ishlab chiqarishga ixtisoslashuvdir.
Ishlab chiqarishning xalqaro xtisoslashuvida texnologik ixtisoslashuvga tarif bering
mamlakatning tayyor mahsulotni ishlab chiqarish jarayoni bilan bog‘liq muayyan operatsiyalariga ixtisoslashuvini anglatadi
Tayyor mahsulotlar ishlab chiqarishga ixtisoslashuvdir.
alohida detallar, butlovchi qismlar, agregatlar va ularni keyinchalik ushbu qismlarni yig‘uvchi, tayyor mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalarga yetkazib berishga ixtisoslashuvdir.
Ishlab chiqarishning xalqaro xtisoslashuvida predmetli ixtisoslashuvga tarif bering
Tayyor mahsulotlar ishlab chiqarishga ixtisoslashuvdir.
mamlakatning tayyor mahsulotni ishlab chiqarish bilan bog‘liq muayyan operatsiyaga ixtisoslashuvini anglatadi
alohida detallar, butlovchi qismlar, agregatlar va ularni keyinchalik ushbu qismlarni yig‘uvchi, tayyor mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalarga yetkazib berishga ixtisoslashuvdir.
xalqaro savdoni aniqlovchi hududiy mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.
tovar va xizmatlar xalqaro savdosining miqdoriy jihatlari.
xalqaro savdoni aniqlovchi tovar mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.
“Xalqaro savdoning tovar tarkibi” atamasini yoritib bering
xalqaro savdoni aniqlovchi tovar mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.
xalqaro savdoni aniqlovchi hududiy mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.
tovar va xizmatlar xalqaro savdosining miqdoriy jihatlari.
“Xalqaro savdoning hududiy tarkibi” atamasini yoritib bering
xalqaro savdoning hududiy tarkibini aniqlovchi mutanosibliklar va aloqalar majmuyi.
xalqaro savdoni aniqlovchi tovar mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.
tovar va xizmatlar xalqaro savdosining miqdoriy jihatlari.
“Xalqaro savdo siyosati” atamasini yoritib bering
jahon savdosini tartibga solishga yo'naltirilgan xalqaro tashkilot va hududiy ittifoqlar faoliyati.
xalqaro savdoning hududiy tarkibini aniqlovchi mutanosibliklar va aloqalar majmuyi.
xalqaro savdoni aniqlovchi tovar mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.
JST (Jahon Savdo Tashkiloti)ning funksiyalari to`g`ri ko`rsatilgan qatorni ko`rsating
Kelushuvlarni joriy etish va nazorat qilish; o‘zaro muzokaralarni olib borish uchun forumlarni tashkil qilish; savdo nizolarini hal qilish; turli mamlakatlarning savdo siyosatini amalga oshirish to‘g‘risida axborot berish;
Tovarlar savdosida savdo to`siqlarini bartaraf etish; jahon savdosida barcha turdagi cheklovlarni bekor qilish; real daromadlar va talablarni oshirish, xomashyodan foydalanishni yaxshilash.
Davlat savdo siyosatiga jahon savdosi qoidalarini ishlab chiqish orqali ta’sir o`tkazish; savdo munosabatlarini erkinlashtirish va muzokalar uchun forum yaratish, savdo bo`yicha nizolarni tartibga solish
GATT(Tariflar va savdo bo'yicha bosh kelishuv) ning vazifalari to`g`ri ko`rsatilgan qatorni ko`rsating
Tovarlar savdosida savdo to`siqlarini bartaraf etish; jahon savdosida barcha turdagi cheklovlarni bekor qilish; real daromadlar va talablarni oshirish, xomashyodan foydalanishni yaxshilash.
Kelushuvlarni joriy etish va nazorat qilish; o‘zaro muzokaralarni olib borish uchun forumlarni tashkil qilish; savdo nizolarini hal qilish; turli mamlakatlarning savdo siyosatini amalga oshirish to‘g‘risida axborot berish;
Tovarlar va xizmatlar savdosi hajmini oshirish; jahon savdosida tarif va notarif cheklovlarni qisqartirish; mimkin qadar qulaylik yaratish prinsipi asosida faoliyat olib borish
GATT(Tariflar va savdo bo'yicha bosh kelishuv)ning funksiyalari to`g`ri ko`rsatilgan qatorni ko`rsating
Davlat savdo siyosatiga jahon savdosi qoidalarini ishlab chiqish orqali ta’sir o`tkazish; savdo munosabatlarini erkinlashtirish va muzokalar uchun forum yaratish, savdo bo`yicha nizolarni tartibga solish
Tovarlar va xizmatlar savdosi hajmini oshirish; jahon savdosida tarif va notarif cheklovlarni qisqartirish; mimkin qadar qulaylik yaratish prinsipi asosida faoliyat olib borish
Kelushuvlarni joriy etish va nazorat qilish; o‘zaro muzokaralarni olib borish uchun forumlarni tashkil qilish; savdo nizolarini hal qilish; turli mamlakatlarning savdo siyosatini amalga oshirish to‘g‘risida axborot berish;
JST (Jahon Savdo Tashkiloti)ning vazifalari to`g`ri ko`rsatilgan qatorni ko`rsating
Tovarlar va xizmatlar savdosi hajmini oshirish; jahon savdosida tarif va notarif cheklovlarni qisqartirish; mimkin qadar qulaylik yaratish prinsipi asosida faoliyat olib borish
Davlat savdo siyosatiga jahon savdosi qoidalarini ishlab chiqish orqali ta’sir o`tkazish; savdo munosabatlarini erkinlashtirish va muzokalar uchun forum yaratish, savdo bo`yicha nizolarni tartibga solish
Tovarlar savdosida savdo to`siqlarini bartaraf etish; jahon savdosida barcha turdagi cheklovlarni bekor qilish; real daromadlar va talablarni oshirish, xomashyodan foydalanishni yaxshilash.
JST (Jahon Savdo Tashkiloti) ga a’zo bo`lish bosqichlarini ketma-ket sanang
Tayyorgarlik bosqichi, Muzokaralar bosqichi, A’zolik shartlarini loyihalashtirish bosqichi, Qaror qabul qilish bosqichi
Tayyorgarlik bosqichi, A’zolik shartlarini loyihalashtirish bosqichi, Qaror qabul qilish bosqichi
Tayyorgarlik bosqichi, Muzokaralar bosqichi, Parlament saylovi bosqichi, Qaror qabul qilish bosqichi
JST (Jahon Savdo Tashkiloti) ga a’zo mamlakatlar ro`yxatini ko`rsating
Rossiya Federatsiyasi, Pokiston, Niderlandiya, Peru
Rossiya Federatsiyasi, Qozog`iston, Qirg`iziston, O`zbekiston, Tojikiston
AQSh, Yaponiya, Korreya, O`zbekiston
JST (Jahon Savdo Tashkiloti) da kuzatuvchi maqomiga ega mamlakatlar ro`yxatini ko`rsating
Eron, Sudan, Turkmaniston, O`zbekiston
Rossiya Federatsiyasi, Belarus, Ozarbayjon, O`zbekiston
Saudiya Arabistoni, Yaman, Misr Arab Respublikasi, BAA
Tashqi savdo siyosatini yuritishda tarif usullarini aniqlang
Bojxona bojlari, Tarif kvotasi
Kvotalash, Soliqlar va yig`imlar
Tarif kvotasi, Kreditlash
Tashqi savdo siyosatini yuritishda notarif usullarining miqdoriy usulini aniqlang
Kvotalash, Litsenziyalash
Davlat xaridlari, Soliqlar va yig`imlar
Kreditlash, Subsidiyalar
Tashqi savdo siyosatini yuritishda notarif usullarining yashirin usulini aniqlang
Davlat xaridlari, Soliqlar va yig`imlar
Kvotalash, Litsenziyalash
Bojxona bojlari, Tarif kvotasi
Tashqi savdo siyosatini yuritishda notarif usullarining moliyaviy usulini aniqlang
Kreditlash, Subsidiyalar
Bojxona bojlari, Tarif kvotasi
Kvotalash, Litsenziyalash
R. Kuper “o`zaro bog`liqlik” konsepsiyasida bog`liqlikni turlarga bo`ladi. Ular qaysilar?
Tarkibiy, iqtisodiy siyosat sohasidagi maqsadlar borasidagi, iqtisodiy rivojlanishning tashqi omillari borasidagi, siyosiy bog`liqlik,
Hamkorlikdagi dasturlarni amalga oshirish, shartnoma asosida ixtisoslashuv, qo`shma korxonalar tashkil qilish
Predmetli, detalli, texnologik o`zaro bog`liqlik
“Bir mamlakatning boyishi boshqa mamlakatlarning qashshoqlanishishi hisobiga amalga oshadi” – deb, hisoblash qaysi iqtisodiy nazariya g`oyalariga mos keladi?
Merkantilizm nazariyasi
Klassik nazariya
Mutlaq ustunlik nazariyasi
Quyidagi fikrlardan qaysi bir merkantilizm nazariyasi g`oyalariga mos keladi?
Ekrportni oshirish va importni kamaytirishga qaratilgan tashqi savdo siyosatini yuritish
Mamlakatlar ishlab chiqarishda afzallikka ega bo`lgan tovarlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashishlari kerak va bu tovarlarni boshqa mamlakatlar afzallikka ega bo`lgan tovarlar bilan ayirboshlashi kerak
Davlat tashqi savdoga aralashishi kerak emas va mamlakat erkin savdo rejimiga rioya qilishi lozim
Quyidagi fikrlardan qaysi bir klassik nazariya g`oyalariga mos keladi?
Mamlakatlar ishlab chiqarishda afzallikka ega bo`lgan tovarlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashishlari kerak va bu tovarlarni boshqa mamlakatlar afzallikka ega bo`lgan tovarlar bilan ayirboshlashi kerak
Ekrportni oshirish va importni kamaytirishga qaratilgan tashqi savdo siyosatini yuritish
Xom-ashyoning olib chiqilishini qattiq cheklash yoki ta’qiqlash va mamlakatda mavjud bo`lmagan xom- ashyo importidan boj undirmaslik kerak
“Ko`rinmas qo`l” nazariyasini ilgari surgan olim kim?
Adam Smit
Devid Rikardo
Tomas Man
“Ko`rinmas qo`l” nazariyasi bosh g`oyasi ko`rsatilgan qatorni belgilang
Narx bozorda talab va taklif o`zaro kesishidan hosib bo`ladi va buni hech kim belgilamaydi.
Bir birlik tovarni ishlab chiqarishga sarflanadigan xarajatning ikkinchi tovarni ishlab chiqarishga zarur bo`lgan xarajat orqali ifodalanishi
Mamlakat qaysi ishlab chiqarish omili bilan nisbatan yaxshi ta’minlangan bo`lsa, shu omilni nisbatan ko`proq talab qiladigan tovar ishlab chiqarishga ixtisoslashishi va eksport qilishi kerak.
Xeksher-Olin nazariyasi bosh g`oyasi to`g`ri ko`rsatilgan qatorni belgilang
Mamlakat qaysi ishlab chiqarish omili bilan nisbatan yaxshi ta’minlangan bo`lsa, shu omilni nisbatan ko`proq talab qiladigan tovar ishlab chiqarishga ixtisoslashishi va eksport qilishi kerak.
Mamlakatlar ishlab chiqarishda afzallikka ega bo`lgan tovarlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashishlari kerak va bu tovarlarni boshqa mamlakatlar afzallikka ega bo`lgan tovarlar bilan ayirboshlashi kerak
Ekrportni oshirish va importni kamaytirishga qaratilgan tashqi savdo siyosatini yuritish
Tarmoqlar o`rtasida erkin harakatlanadigan ishlab chiqarish omili nima deb ataladi?
Harakatchan (mobil) omil
Maxsus omil
Kapital omili
Samuelson-Jons nazariyasi g`oyasi to`g`ri ko`rsatilgan qatorni belgilang
Xalqaro savdoda ishtirok etish natijasida eksport tarmoqlari uchun spetsifik bo`lgan omil egalarining daromadi va import bilan raqobatlashuvchi tarmoq uchun spetsifik bo`lgan omil egalarining daromadi kamayadi
Xalqaro savdo narxi o`sayotgan tovarni ishlab chiqarishda nisbatan intensiv foydalaniladigan omil narxining o`sishiga va aksincha, narxi pasayotgan tovarni ishlab chiqarishda nisbatan intensiv foydalaniladigan omil narxining pasayishiga olib keladi
Barqaror narxlar va iqtisodiyotda faqat ikkita sektorning mavjudligi sharoitida ishlab chiqarish omillaridan birining taklifining ko`payishi ushbu omildan intensiv foydalaniladigan tarmoqlarda ishlab chiqarishning hajmini va bu tarmoq korxonalari oladigan daromadning ko`payishiga olib keladi, boshqa sektorda esa, ishlab chiqarish hajmining va olinadigan daromadning kamayishiga olib keladi
Stolper-Samuelson nazariyasi g`oyasi to`g`ri ko`rsatilgan qatorni belgilang
Xalqaro savdo narxi o`sayotgan tovarni ishlab chiqarishda nisbatan intensiv foydalaniladigan omil narxining o`sishiga va aksincha, narxi pasayotgan tovarni ishlab chiqarishda nisbatan intensiv foydalaniladigan omil narxining pasayishiga olib keladi
Xalqaro savdoda ishtirok etish natijasida eksport tarmoqlari uchun spetsifik bo`lgan omil egalarining daromadi va import bilan raqobatlashuvchi tarmoq uchun spetsifik bo`lgan omil egalarining daromadi kamayadi
Ishlab chiqarishning muayyan texnologik va tashkiliy xususiyatlari sababli mahsulot miqdorining ortishi natijasida bir birlik tovar ishlab chiqarishga sarflanayotgan o`rtacha xarajatning kamayishini ifoda etadi
T. Ribchinskiy nazariyasi g`oyasi to`g`ri ko`rsatilgan qatorni belgilang
Barqaror narxlar va iqtisodiyotda faqat ikkita sektorning mavjudligi sharoitida ishlab chiqarish omillaridan birining taklifining ko`payishi ushbu omildan intensiv foydalaniladigan tarmoqlarda ishlab chiqarishning hajmini va bu tarmoq korxonalari oladigan daromadning ko`payishiga olib keladi, boshqa sektorda esa, ishlab chiqarish hajmining va olinadigan daromadning kamayishiga olib keladi
Ishlab chiqarishning muayyan texnologik va tashkiliy xususiyatlari sababli mahsulot miqdorining ortishi natijasida bir birlik tovar ishlab chiqarishga sarflanayotgan o`rtacha xarajatning kamayishini ifoda etadi
Xalqaro savdoda ishtirok etish natijasida eksport tarmoqlari uchun spetsifik bo`lgan omil egalarining daromadi va import bilan raqobatlashuvchi tarmoq uchun spetsifik bo`lgan omil egalarining daromadi kamayadi
“Miqyos samarasi” nazariyasi g`oyasi to`g`ri ko`rsatilgan qatorni belgilang
Ishlab chiqarishning muayyan texnologik va tashkiliy xususiyatlari sababli mahsulot miqdorining ortishi natijasida bir birlik tovar ishlab chiqarishga sarflanayotgan o`rtacha xarajatning kamayishini ifoda etadi
Barqaror narxlar va iqtisodiyotda faqat ikkita sektorning mavjudligi sharoitida ishlab chiqarish omillaridan birining taklifining ko`payishi ushbu omildan intensiv foydalaniladigan tarmoqlarda ishlab chiqarishning hajmini va bu tarmoq korxonalari oladigan daromadning ko`payishiga olib keladi, boshqa sektorda esa, ishlab chiqarish hajmining va olinadigan daromadning kamayishiga olib keladi
Xalqaro savdo narxi o`sayotgan tovarni ishlab chiqarishda nisbatan intensiv foydalaniladigan omil narxining o`sishiga va aksincha, narxi pasayotgan tovarni ishlab chiqarishda nisbatan intensiv foydalaniladigan omil narxining pasayishiga olib keladi
“Xorijga sotilayotgan tovarlar va xizmatlar nomenklaturasining kengayishi” qanday
ataladi?
Eksport diversifikatsiyasi
Eksport tarkibi
Eksportni rag`batlantirish
Tashqi savdo siyosatini amalga oshirishda asosiy dastak bo`lib nima xizmat qiladi?
Bojxona tarifi
Soliq tarifi
Eksport
Bojxona boji bajaradigan vazifalar to`g`ri berilgan qatorni ko`rsating
Fiskal, proteksionistik, balanslovchi
Fiskal, monitar, proteksionistik
Bojxona bojlari undirish usuliga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?
Bojxona bojlari soliq solish obyektiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?
Import, eksport, tranzit
Maxsus (spetsifik), advalor, aralash
Avtonom, konvension, preferensial
Bojxona bojlari mazmuniga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?
Mavsumiy, dempinga qarshi, kompensatsion
Avtonom, konvension, preferensial
Maxsus (spetsifik), advalor, aralash
Bojxona bojlari kelib chiqishiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?
Avtonom, konvension, preferensial
Mavsumiy, dempinga qarshi, kompensatsion
Import, eksport, tranzit
Mahsulotni bojxona qiymatidan foiz shaklida hisoblanuvchi va undiriluvchi boj qanday nomlanadi?
Advalor
Spetsifik
Avtonom
Mahsulotning har bir o`lchov birligidan belgilangan miqdorda undiriladigan boj qanday nomalanadi?
Spetsifik
Advalor
Konvension
Davlat boshqa davlatlar bilan kelishib o`tirmasdan joriy qiladigan bir tomonlama bojxona boji qanday nomlanadi?
Avtonom
Konvension
Advalor
Ikki yoki ko`p tomonlama kelishuv asosida joriy qilinuvchi bojxona bojlari qanday
nomlanadi?
Konvension
Avtonom
Spetsifik
Tarif eskalatsiyasiga tarif bering
Tovarlardan undiriladigan import bojining mahsulot qayta ishlanganlik darajasining chiqirlashuviga mos ravishda ortib borishi
Tashqi savdodagi to`siqlarni minimallashtirish
Tarif va notarif instrumentlarini qo`llash orqali ichki bozorni xorijiy raqobatdan himoya qilish
Tovarlar eksporti yoki importini muayyan vaqt ichida ma’lum miqdor yoki summa bilan miqdoriy jihatdan cheklash. Ushbu ta’rifga mos atamani belgilang.
Kvotalash
Litsenziyalash
Subsidiya
Mutasaddi davlat organlari tomonidan tashqi iqtisodiy faoliyatga ruxsat berish orqali eksport yoki import qilinayotgan tovarlarni muayyan vaqt ichida ma’lum bir miqdorda eksport yoki import qilishga ruxsat berish. Ushbu ta’rifga mos atamani belgilang.
Litsenziyalash
Eksportni ixtiyoriy cheklash
Kvotalash
Rasmiy davlatlararo yoki tovar ekportiga norasmiy kvota belgilash to`g`risida savdodagi hamkor tomonidan savdoni cheklash yoki eksportni kengaytirmaslik to`g`risidagi majburiyatiga asoslangan eksportni miqdor jihatidan cheklash. Ushbu ta’rifga mos atamani belgilang.
Eksportni ixtiyoriy cheklash
Kvotalash
Litsenziyalash
Milliy ishlab chiqaruvchilarni qo`llab- quvvatlash va importni bilvosita kamaytirishga qaratilgan davlat budjetidan ajratiladigan pulli to`lov. Ushbu ta’rifga mos atamani belgilang.
Subsidiya
Eksportni ixtiyoriy cheklash
Kvotalash
Savdo qilinmaydigan xizmatlar tushunchasini yoritib bering
Ishlab chiqaruvchi va iste’molchi bir mamlakat rezidenti hisoblangan va ishlab chiqarilgan mamlakatda iste’mol qilinadigan xizmatlar hisoblanadi
Bir mamlakat rezidenti tomonidan ishlab chiqariladigan va boshqa mamlakat rezidenti tomonidan iste’mol qilinadigan xizmatlar hisoblanadi
Ishlab chiqarish omillarining xalqaro harakati natijasida yuzaga keluvchi ximatlar hisoblanadi
Savdo qilinadigan xizmatlar tushunchasini yoritib bering
Bir mamlakat rezidenti tomonidan ishlab chiqariladigan va boshqa mamlakat rezidenti tomonidan iste’mol qilinadigan xizmatlar hisoblanadi
Ishlab chiqaruvchi va iste’molchi bir mamlakat rezidenti hisoblangan va ishlab chiqarilgan mamlakatda iste’mol qilinadigan xizmatlar hisoblanadi
Ularga transport, turizm va boshqa nomoliyaviy xizmatlar kiradi
Omilli xizmatlar tushunchasini yoritib bering
Ishlab chiqarish omillarining xalqaro harakati natijasida yuzaga keluvchi ximatlar hisoblanadi
Ularga transport, turizm va boshqa nomoliyaviy xizmatlar kiradi
Ishlab chiqaruvchi va iste’molchi bir mamlakat rezidenti hisoblangan va ishlab chiqarilgan mamlakatda iste’mol qilinadigan xizmatlar hisoblanadi
Omil bo`lmagan xizmatlar tushunchasini yoritib bering
Ularga transport, turizm va boshqa nomoliyaviy xizmatlar kiradi
Ishlab chiqarish omillarining xalqaro harakati natijasida yuzaga keluvchi ximatlar hisoblanadi
Bir mamlakat rezidenti tomonidan ishlab chiqariladigan va boshqa mamlakat rezidenti tomonidan iste’mol qilinadigan xizmatlar hisoblanadi
Adabiyot, san’at va ilmiy asarlarni yaratish hamda ulardan foydalanish bilan bog`liq bo`lgan munosabatlarni tartibga solish. Ushbu ta’rifga mos atamani ko`rsating
Mualliflik huquqi
Turdosh huquq
Patent huquqi
Musiqachi-ijrochi, fonogramma tayorlash va efirga uzatishni tashkillashtirish kabi faoliyatlarga egalik huquqini beruvchi qo`shimcha intellektual mulk huquqi turi qanday nomlanadi?
Turdosh huquq
Mualliflik huquqi
Seleksiya yutuqlari
Ixtirolar, sanoat namunalari, modellarga uni berish yo`li bilan muhofaza tartibini belgilaydigan huquqiy normalar tizimi. Ushbu ta’rifga mos atamani ko`rsating
Patent huquqi
Seleksiya yutuqlari
Mualliflik huquqi
Yangi o`simliklar navlari yoki hayvon turlarini yaratish, uning bu yangiliklarini muhofaza qilish huquqi. Ushbu ta’rifga mos atamani
ko`rsating
Seleksiya yutuqlari
Patent huquqi
Turdosh huquq
Xalqaro kapital migratsiyasi kelib chiqish manbasiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?
Rasmiy (davlat), xususiy (nodavlat)
Ssuda, tadbirkorlik
Uzoq muddatli, o`rta muddatli, qisqa muddatli
Xalqaro kapital migratsiyasi foydalanish tabiatiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?
Ssuda, tadbirkorlik
Rasmiy (davlat), xususiy (nodavlat)
To`g`ridan-to`g`ri investitsiyalar, portfel investitsiyalar, boshqa investitsiyalar
Xalqaro kapital migratsiyasi yo`naltirish maqsadiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?
To`g`ridan-to`g`ri investitsiyalar, portfel investitsiyalar, boshqa investitsiyalar
Uzoq muddatli, o`rta muddatli, qisqa muddatli
Ssuda, tadbirkorlik
Investitsion da’volarni tartibga solish bo`yicha xalqaro markaz qachon tashkil topgan?
1966
1988
1977
Investitsiyalarni kafolatlash bo`yicha xalqaro agentlik (IKXA) qachon tashkil topgan?
1988
1966
1977
Transmilliy korporatsiyalarga ta’rif bering
Bosh kompaniya bir mamlakat kapitaliga tegishli bo`lib, filiallari esa dunyo bo`ylab tarqalib ketgan bo`ladi
Bosh kompaniya ikki va undan ortiq mamlakat kapitaliga tegishli bo`lib, xorijiy bo`limlari turli mamlakatlarda joylashgan bo`ladi
Jahon bozoridagi global iqtisodiy masalalarni birgalikda hal etish maqsadida tuzilgan firmalararo ittifoq bo`lib, ushbu ittifoq mazkur firmalarning boshqa sohalarda raqobatlashuviga to`sqinlik qilmaydi
Kopmillatli korporatsiyalarga ta’rif bering
Bosh kompaniya ikki va undan ortiq mamlakat kapitaliga tegishli bo`lib, xorijiy bo`limlari turli mamlakatlarda joylashgan bo`ladi
Bosh kompaniya bir mamlakat kapitaliga tegishli bo`lib, filiallari esa dunyo bo`ylab tarqalib ketgan bo`ladi
O`zaro raqobatda bo`lgan kompaniyalarning xalqaro bozorlarda bir-birini to`ldiruvchi strategiyani amalga oshirish maqsadidagi birlashuv
Strategik alyanslarga ta’rif bering
Jahon bozoridagi global iqtisodiy masalalarni birgalikda hal etish maqsadida tuzilgan firmalararo ittifoq bo`lib, ushbu ittifoq mazkur firmalarning boshqa sohalarda raqobatlashuviga to`sqinlik qilmaydi
O`zaro raqobatda bo`lgan kompaniyalarning xalqaro bozorlarda bir-birini to`ldiruvchi strategiyani amalga oshirish maqsadidagi birlashuv
Bosh kompaniya bir mamlakat kapitaliga tegishli bo`lib, filiallari esa dunyo bo`ylab tarqalib ketgan bo`ladi
Transmillaylashuv indeksi nima?
Transmilliy kompaniyaning xorijdagi tovar va xizmatlar ishlab chiqarishga jalb etilganlik darajasi
Jahon ssuda kapitali va moliya-kredit xizmatlari bozorida faol qatnashish imkonini beruvchi kapitalga ega yirik banklar
O`zaro tashkiliy-xo`jalik aloqalari asosida tashkil etilgan korporativ birlashmalar
Transmilliy banklar nima?
Jahon ssuda kapitali va moliya-kredit xizmatlari bozorida faol qatnashish imkonini beruvchi kapitalga ega yirik banklar
Transmilliy kompaniyaning xorijdagi tovar va xizmatlar ishlab chiqarishga jalb etilganlik darajasi
O`zaro raqobatda bo`lgan kompaniyalarning xalqaro bozorlarda bir-birini to`ldiruvchi strategiyani amalga oshirish maqsadidagi birlashuv
Moliya-sanoat guruhlari nima?
O`zaro tashkiliy-xo`jalik aloqalari asosida tashkil etilgan korporativ birlashmalar
O`zaro raqobatda bo`lgan kompaniyalarning xalqaro bozorlarda bir-birini to`ldiruvchi strategiyani amalga oshirish maqsadidagi birlashuv
Jahon ssuda kapitali va moliya-kredit xizmatlari bozorida faol qatnashish imkonini beruvchi kapitalga ega yirik banklar
To`g`ridan-to`g`ri xorijiy investitsiyalarning kapital harakatiga mos javobni belgilang
Rezident va norezident o`rtasida uzoq muddatli o`zaro iqtisodiy manfaatning vujudga kelishiga olib keluvchi kapital harakati
Qimmatli qog`ozlar oldi-sotdisi bilan bog`liq kapital harakati
Davlatlararo kreditlar va bank depozitlari bilan bog`liq kapital harakati
Portfel investitsiyalarning kapital harakatiga mos javobni belgilang
Qimmatli qog`ozlar oldi-sotdisi bilan bog`liq kapital harakati
Rezident va norezident o`rtasida uzoq muddatli o`zaro iqtisodiy manfaatning vujudga kelishiga olib keluvchi kapital harakati
To`lov balansi qoldig`ini qoplash uchun foydalanish mumkin bo`lgan aktivlar bilan bog`liq kapital harakati
“Boshqa investitsiyalar” guruhidagi investitsiyalarning kapital harakatiga mos javobni belgilang
Davlatlararo kreditlar va bank depozitlari bilan bog`liq kapital harakati
To`lov balansi qoldig`ini qoplash uchun foydalanish mumkin bo`lgan aktivlar bilan bog`liq kapital harakati
Rezident va norezident o`rtasida uzoq muddatli o`zaro iqtisodiy manfaatning vujudga kelishiga olib keluvchi kapital harakati
Xalqaro kapitalning zaxira aktivlariga xos javobni belgilang
To`lov balansi qoldig`ini qoplash uchun foydalanish mumkin bo`lgan aktivlar bilan bog`liq kapital harakati
Davlatlararo kreditlar va bank depozitlari bilan bog`liq kapital harakati
Qimmatli qog`ozlar oldi-sotdisi bilan bog`liq kapital harakati
Adabiyot, audio va videoasar muallifining o`z ishini ko`rsatish va taqdim etish huquqi qanday nomlanadi?
Kopirayt
Patent shartnomasi
“Nou-xau”
“... – bu xalqaro savdo bitimi bo`lib, unga muvofiq intellektual mulk egasi ixtirodan foydalanish huquqini xaridorga beradi”. Ushbu ta’rif qaysi atamani ifodalaydi?
Patent shartnomasi
Kopirayt
Injiniring
Muayyan yutuqqa erishish imkonini beruvchi texnik tajriba va ishlab chiqarish sirlarini taqdim qilish qaysi atama bilan ifodalanadi?
“Nou-xau”
Injiniring
Kopirayt
Xarid qilingan yoki ijaraga olingan mashina va uskunalarni montaj qilish hamda ishlatish uchun zarur bo`lgan texnologik bilimlarni taqdim etish xalqaro savdoda nima deb ataladi?
Injiniring
“Nou-xau”
Patent shartnomasi
Litsenzion to`lov nima?
Litsenziat tomonidan shartnoma predmetidan foydalanganligi evaziga litsenziarlarga to`lanadigan to`lov
Shartnomaning amal qilish muddati davrida xaridor daromadidan litsenziyadan foydalanishda oladigan foydasi hajmidan kelib chiqqan holda amalga oshiriladigan ajratmalar
Shartnomada qayd etilgan bir marta to`lanadigan to`lov bo`lib, litsenziyadan foydalanish vaqti bilan bog`liq bo`lmay, ekspert baholash asosida oldindan belgilanadi
Royalti nima?
Shartnomaning amal qilish muddati davrida xaridor daromadidan litsenziyadan foydalanishda oladigan foydasi hajmidan kelib chiqqan holda amalga oshiriladigan ajratmalar
Litsenziat tomonidan shartnoma predmetidan foydalanganligi evaziga litsenziarlarga to`lanadigan to`lov
Litsenziat tomonidan litsenziarga litsenziyadan foydalanganlik uchun o`z korxonalari aksiyalarining bir qismini berishi
Pausha to`lovi nima?
Shartnomada qayd etilgan bir marta to`lanadigan to`lov bo`lib, litsenziyadan foydalanish vaqti bilan bog`liq bo`lmay, ekspert baholash asosida oldindan belgilanadi
Litsenziat tomonidan litsenziarga litsenziyadan foydalanganlik uchun o`z korxonalari aksiyalarining bir qismini berishi
Litsenziat tomonidan shartnoma predmetidan foydalanganligi evaziga litsenziarlarga to`lanadigan to`lov
Mulkda qatnashish nimani anglatadi?
Litsenziat tomonidan litsenziarga litsenziyadan foydalanganlik uchun o`z korxonalari aksiyalarining bir qismini berishi
Shartnomada qayd etilgan bir marta to`lanadigan to`lov bo`lib, litsenziyadan foydalanish vaqti bilan bog`liq bo`lmay, ekspert baholash asosida oldindan belgilanadi
Shartnomaning amal qilish muddati davrida xaridor daromadidan litsenziyadan foydalanishda oladigan foydasi hajmidan kelib chiqqan holda amalga oshiriladigan ajratmalar
Xalqaro valyuta zaxiralari tushunchasiga ta’rif bering
Boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan hisob- kitob qilish uchun foydalanish mumkin bo`lgan oltin, erkin konvertatsiyalanadigan valyuta va boshqa shu kabi aktivlar
Mamlakatlar hukumatlari va markaziy banklari ixtiyoridaa turuvchi yuqori likvidli moliyaviy aktivlar
Mamlakatning o`z tashqi majburiyatlarini valyuta cheklovlariga murojaat etmasdan, kreditorlar uchun maqbul to`lov vositalarida to`lay olish qobiliyati
Mamlakatlar hukumatlari va markaziy banklari ixtiyoridaa turuvchi yuqori likvidli moliyaviy aktivlar
Boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan hisob-kitob qilish uchun foydalanish mumkin bo`lgan oltin, erkin konvertatsiyalanadigan valyuta va boshqa shu kabi aktivlar
Davlat aksiyalari, obligatsiyalari va boshqa qimmatli qog`ozlar qiymatining hajmi
Xalqaro valyuta likvidligi tushunchasiga ta’rif bering
Mamlakatning o`z tashqi majburiyatlarini valyuta cheklovlariga murojaat etmasdan, kreditorlar uchun maqbul to`lov vositalarida to`lay olish qobiliyati
Davlat aksiyalari, obligatsiyalari va boshqa qimmatli qog`ozlar qiymatining hajmi
Boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan hisob-kitob qilish uchun foydalanish mumkin bo`lgan oltin, erkin konvertatsiyalanadigan valyuta va boshqa shu kabi aktivlar
Xalqaro valyuta likvidligi ko`rsatkichiga ta’rif bering
Jahon oltin-valyuta zaxirlari hajmining yillik import qiymatiga nisbati
Mamlakatlar hukumatlari va markaziy banklari ixtiyoridaa turuvchi yuqori likvidli moliyaviy aktivlar
Mamlakatning o`z tashqi majburiyatlarini valyuta cheklovlariga murojaat etmasdan, kreditorlar uchun maqbul to`lov vositalarida to`lay olish qobiliyati
Kreditor tomonidan qarz bo`yicha to`lovlarni kechiktirishi bilan bo`gliq operatsiyaga nima deb ataladi?
Prolongatsiya
Kechiktirilgan qarz
Oppolongiya
Xalqaro valyuta munosabatlarida SDR tushunchasi nimani anglatadi?
Xalqaro valyuta fondining shartli maxsus pul birligi
Har qanday xorijiy valyutaga erkin va cheklanmagan miqdorda ayirboshlanadigan valyuta
Valyuta kursini o`rnatish
Xalqaro valyuta munosabatlarida “erkin konvertatsiyalanadigan valyuta” tushunchasi nimani anglatadi?
Har qanday xorijiy valyutaga erkin va cheklanmagan miqdorda ayirboshlanadigan valyuta
Xalqaro valyuta fondining shartli maxsus pul birligi
Milliy valyuta kursini oshirishga qaratilgan tadbir
Xalqaro valyuta munosabatlarida “kotirovkalash” tushunchasi nimani anglatadi?
Valyuta kursini o`rnatish
Milliy valyuta kursini oshirishga qaratilgan tadbir
Xalqaro valyuta fondining shartli maxsus pul birligi
Xalqaro valyuta munosabatlarida “revalvatsiya” tushunchasi nimani anglatadi?
Milliy valyuta kursini oshirishga qaratilgan tadbir
Valyuta kursini o`rnatish
Har qanday xorijiy valyutaga erkin va cheklanmagan miqdorda ayirboshlanadigan valyuta
Jahon moliya bozorlarida valyuta kurslarining kelgusida salbiy tomonga o`zgarishidan ko`riladigan moliyaviy zararning oldini olish bilan shug`ullanuvchi ishtirokchilar kimlar deb nomlanadi?
Xedjerlar
Spekulyantlar
Treyderlar
Jahon moliya bozorlarida moliyaviy instrumentlarning kurslaridagi farq hisobiga foyda olishni ko`zlagan ishtirokchilar kimlar deb nomlanadi?
Spekulyantlar
Xedjerlar
Arbitrajchilar
Jahon moliya bozorlarida moliyaviy instrumentlarning kurslari o`zgarishidan foydalangan holda bir yoki bir necha shartnomalar asosida foyda olishni ko`zlagan ishtirokchilar kimlar deb nomlanadi?
Treyderlar
Arbitrajchilar
Xedjerlar
Jahon moliya bozorlarida bir vaqtning o`zida turli bozorlarda, turli narxlar asosida moliyaviy resursni sotib olish va sotish orqali foyda ko`radigan jahon moliya bozorlari ishtirokchilari kimlar deb nomlanadi?
Arbitrajchilar
Treyderlar
Spekulyantlar
Xalqaro savdo iqtisodiy tashkilotlar berilgan qatorni belgilang
GATT(Tariflar va savdo bo'yicha bosh kelishuv), JST (Jahon Savdo Tashkiloti), YuNKTAD, Xalqaro savdo palatasi
