O’zbekiston Respublikasi Axborot Texnologiyalari va
Kommunikatsiyalarini Rivojlantirish Vazirligi
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti
Amaliy ishi Mavzu:Klassik shifrlarni dasturiy ko’rinishda amalga oshirish
Topshirdi: 070-20 guruh talabasi
Mamajonov Tohirjon
Qabul qildi: ______________
Mavzu: Klassik shifrlarni dasturiy ko’rinishda amalga oshirish
Ishdan maqsad: Klassik shifrlarni haqida amaliy bilim va ko’nikmalarga ega bo’lish.
Ishni bajarilish tartibi va qo’yilgan vazifa Sezar, Vernam, Vijiner shifrlash algoritmlarini ixtiyoriy dasturlash tillari (Delpi, Java, C++ va C# ) dan foydalangan holda dasturiy ta’minoti yaratilsin.
Topshiriqni bajarish 1-topshiriq. Sezar usuli.
Dasturi:
2-topshiriq. Vernam usuli; Dasturi:
Nazorat savollari 1. Bir alifboli shifrlashning umumiy mohiyati nimada?
2. Vernam shifrini tavsiflang.
3. Vijiner shifrida ma’lumotlarni shifrlash va deshifrlash qanday amalga
oshiriladi?
Nazorat savollariga javob: 1)Bir alifboli shifrlashning umumiy mohiyati nimada? Bir alifboli shefrlashga masalan o`rin almashtirish algoritmini olsak bo`ladi. Bu algoritmda faqat bitta alifbodan foydalaniladi va harflar gorizontal yozilib
vertikaliga o`qib olinadi.
2) Vernam shifrini tavsiflang. Vernam shefrlash algoritmida alifbo harflarini ikkilikdagi kodlarini yozib chiqamiz. Kalit va ochiq matndagi harflarni ikkilikdagi kodi ustida <> amalini bajaramiz , shunda yangi ikkilikdagi kod aysi harfga to`g`ri kelsa shu shifr matn harfi bo`ladi.
3) Vijiner shifrida ma’lumotlarni shifrlash va deshifrlash qanday amalga oshiriladi? Alifbini birinchi harfi tagidan kalit so`z vertical ravishda yoziladi. Shundan so‘ng har bir kalit so‘zning harfi orqasidan gorizontal shaklda alfavit to‘ldirib yoziladi. Kiyin esa kalit va ochiq matn harfi tutashgan nuqtadagi harf shifr matn harfi bo`ladi va shu tarzda davom ettiriladi. Deshefrlashda ham alphabet harflari tagidan vertekal qilib kalit yoziladi. Kalit harflari alphabet bo`yicha gorizontal to`ldiriladi.
Shefr matn harflarini eng tepasidagi harf ochiq matn harfi hisoblanadi.
