Amaliy mashg’ulot Elektron sxemani maket (Breadboard)da qurish

5.2-jadval. Kinematik sxemadagi elementlarning shartli belgisi 
 
Elektrdvigatel 
Mufta 
Val 
Podshipnik, tayanch 
Silindrik tishli uzatma 
Konussimon tishli uzatma 
Chervyakli uzatma 
Zanjirli uzatma 
Tasmali uzatma 

---

Bir boshqichli silindrik qiyshiq tishli 
reduktor
(yopiq tishli uzatma) 
 
Ishni bajarish uchun namuna:
 
Mexatronik modulning quyidagi kinematik sxemasi berilgan:
Modul tarkibiga quyidagilar kiradi: valining aylanishlar soni 
n
dv
=1400 
ayl/min bo`lgan elektrodvigatel 
1
, tasmali uzatma 
2
, bir boshqichli silindrik 
qiyshiq tishli reduktor 
4
, zanjirli uzatma 
6
va valining aylanishlar soni 
n
r.o
.
=12 
ayl/min bo`lgan ishchi organ. 
I va II vallardagi aylanishlar sonini aniqlash kerak bo`ladi. 
1.
Kinematik sxemadagi umumiy uzatishlar sonini (5.2) formula bilan 
aniqlaymiz: 
𝑢
𝑢𝑚
=
𝑛
𝑑𝑣
𝑛
𝑖.𝑜.
=
1400
12
= 116,67
2. (5.3) formulaga asosan umumiy uzatishlar sonini alohida bosqichlarga 
bo’lishda uzatishning umumiy soni har bir boshqich uzatish soni ko’paytmasiga 
teng bo’ladi. Bizning holatda 
3
ta uzatishlar mavjud (tasmali uzatma, bir bosqichli 

---

reduktor va zanjirli uzatma), shuning uchun: 
𝑢
𝑢𝑚
= 
𝑢
1
∙ 𝑢
2
∙ 𝑢
3
bu yerda 
u
1
;
 u
2
 
va
 u
3
- tasmali uzatma, reduktor va zanjirli uzatma uzatishlari soni. 
5.1-jadvalga asosan reduktor va zanjirli uzatma uchun uzatishlarni sonini 
belgilaymiz, tasmali uzatmani (5.4) formuladan hisoblaymiz. 
u
2
 
=6; 
 u
3
=5, 
Unda 
u
1
 = u
um 
/
 
(
𝑢
2
∙ 𝑢
3
)
= 116,67 / (6∙5)= 3,9 
Kinematik sxemaning haqiqiy uzatishlar soni:
𝑢
𝑢𝑚
′
= 𝑢
1
∙ 𝑢
2
∙ 𝑢
3
=6∙5∙3,9=117 
Ishchi organning haqiqiy aylanishlar soni: 
n
h
= n
dv
 /
𝑢
𝑢𝑚
′
= 1400/117=11,966 ayl/min 

Ishchi organ valining berilgan va hisoblangan aylanishlar soni orasidagi 
xatolikni (5.5) formula yordamida aniqlaymiz: 
 
∆n = ((n – n
h
) / n) ∙ 100 % = ((12-11,966)/12)∙100%=0,28%