Ambulatoriya sharoitida bemorlar bilan munosabatda bo‘lish psixologiyasi reja

Doyalik va ginekologiyada bemorlar bilan munosabatda
bo‘lish psixologiyasi
Doyalik va ginekologiyani hozirgi mavqcyiga yetkazish uchun tibbiyot xodimkari ko‘p qiyinchiliklarni yengishiga to'gTi keldi. Yuz yillar davomida uning rivojlanishiga doyalik bilan faqat ayollar sliug'ullanishi kerak degan mulohaza qarshilik ko‘rsatib keldi. Chunki ayol shifokorlarning amaliyotga kirib kelganiga uncha ko‘p bo'lgani yo‘q. То ular kelguncha doyalik vazifasini doya hamshiralar bajarib turdilar. Erkak shifokorlardan Veyt 1522-yili doyalik bilan shugTillanganligi uchun Gamburgda ochiqchasiga kuydirildi. Hatto 1640-yilda Parijda tashkil qilingan akusherlik kursida erkak shifokorlarning tugTuqxonaga kirishi man qilingan.
Ginekologik kasalliklari bo'lgan ayoliarni davolash vaqtida intim jinsiy psixologik va xulq-axloqiga doir ko'pgina muammolar paydo bodadiki, ular tibbiyot xodimlarining faoliyatini jiddiy ravishda murakkablashtirib yuboradi. Ginekologik tekshirishda ayollarda uyalishning paydo bo'lishi tabiiy bo'Iib, bunday psixologik hodisaga lozim darajada hurmat bilan qarash kerak. Bemorlar bilan yaxshi aloqa oTnatish uchun suhbat va tekshirish vaqtida xushmuomalalik va ehtiyotkorlik zanir.

Tibbiyot hamshirasi muolaja o‘tkazish vaqtida ginekolog-shifokorga (ayniqsa, shifokor erkak kishi bo‘lsa) yordam ko‘rsatishi muhim. Ayollar hayotida hayz ko'rish muhim voqea hisoblanadi. Muntazam ravishda qon ketishlar ko‘p noto‘g‘ri tushunchalarni, qo'rquvlarni keltirib chiqarishga hozirgacha sabab bo'lib kelmoqda. Ma'lumki, tozalanish degan tushuncha mavjud. Shunga ko‘ra ayollar hayz vaqtida bir necha kun boshqalardan ajratilishi kerak. Ayollardagi hayz davrida qorinda, belda tortib og'rishlar bo'lishi, jinsiy a'zolarda yoqimsiz sezgilar paydo bo'lishi va ruhiy jihatdan tajanglanib qolish kuzaiiladi. Ko'pincha jahldorlikning orlishi. jizzakilik, asabiylik kabi salbiy xususiyatlar paydo bo'ladi. Nevroz va bosliqa psixologik o'zgarishlar bo'lgan bemorlarda shikoyatlar ancha ko‘p va xilma-xil bo'ladi, ba'zan asosiy kasallikning kcskinlashuvi qayd etiladi.

Qizlarda uzoq vaqt davom ergan psixogcniyalar (oilaviy, maishiy, shaxsiy xarakterdagi kelishmovchiliklar) ta'siri ostida dismcnoreyalar bo'lishi mumkin. Og'ir ruliiy jarohatlar xotin-qizlar hayz davrining amenoreya holatidagi btizilisblami keltirib chiqaradi. Shuning uchun ham qizlarda ro'y beradigan birinchi hayz ko'rish davri kutilmagan holat deb qabul qilinmasligi kerak. Вп nafaqat tananing sog'lomligini, tozaligini saqlash ticlnin, balki ruhiy sog'lomlanish uchun ham kcrak.
Ayrim ayollar hayz davri boshlanishidan bir necha kun oldin tajanglashgan, bo'shashgan, injiq, kayfiyati yomonlashgan holatda bo'ladilar. Ularda bu buzilishlarni kuzatishingiz mumkin. Bu hayz davri sindromi deb yuritiladi. Ayollarda klimaks (hayzning to‘xtashi) davrining boshlanishi ham ruhiy o'zgarishlar bilan o'tadi. Qarilikning boshlanishi oldidan qo'rquv ayollikning jozibadorl igini va er-xotinning jinsiy hayotga qobiliyatini yo'qotishdan qoTquv vujudga keladi. Biroq klimaks davrida nevrotik va boshqa psixopatologik alomatlarning kuchayishi ko'proq nevrotik va psixotik reaksiyalarga moyillik bo'lishi, shuningdek, psixologik omillar bo'lgani holda markaziy asab sistemasi shikastlanishidan azob chekuvchi bemorlarda qayd qilinadi.
Ginekologiyada muhim muammolardan biri jinsiy moyillikning yo'qligi hisoblanadi. Jinsiy aloqadan to'la yoki to'liq bo‘lmagan qanoat hosil qilmaslik ginekolog shilbkorlar tomonidan tez-tez aniqlanib turiladi. Jinsiy hayotga qarshilik ko'rsatuvchi omil ham shundan bo'ladi. Uning sabablari turli omillar: ayolning shaxsiy psixologik xususiyatlari. oilaviy hayotdan ko'ngli to'lmasligi. normal er-xotinlik munosabatlariga xalaqit beruvchi noqulay uy-joy sharoillari, intim yaqinlikda crkakning noto'g‘ri yo'l tutishi va hokazolar bo‘lisbi mumkin.
Tez-tez uchrab turadigan sabab homilador bo'lib qolishdan qo'rqish, erkaklarning ichkilikka ko‘p berilishi, jinsiy aloqa vaqtida og'riq sezish va hokazolardir. Jinsiv moyillikning yo'qolishi boshqa fiziologik holatlar bilan ham bog'liq. Masalan, ichak sanchiqlari va og'riqlar sababli ba'zan ayollarda jinsiy aloqadan keyin bosh og'rig'i hamda migren belgilari kuzatiladi.
Ayniqsa, bularning ichida disparanoik shikoyatlar muhim ahamiyatga ega. Bu simptom 3 xil toifadagi ayollarda uchraydi:

1. 
   Tegmanozik toifa. Bu toifaga kiruvchi ayollar jinsiy aloqaga qarshilik ko'rsatishadi, aloqa qilishni uddalay olishmaydi.
   
2. 
   Frigid ayollar toifasi. Bli toifaga kiruvchi ayollar o‘z erlariga jinsiy sovuqqonlik qilishadi, hatto uni impolenl (jinsiy ojiz) bo‘iib qolish darajasigacha yetkazishadi.
   
3. 
   "Arining bachadoni" toifasi. Bu toif'aga kiruvchi ayol hayotining asosiy maqsadi bola tug'ish. Bola tug‘ib berish bilan o'z vazifasini bajargan deb o'ylashadi. Ular jinsiy aloqada bo‘lmaslik uchun hattoki sun'iy urug'lanishga ham tayyor bo'lishadi.
   

Yaxshi tayyorgarlik ko'rgan universal hamshiralar bunday bemorlar bilan bevosila muloqotda bo‘lib, psixologik bilimlarini ishga solishlari mumkin. Ular bemorlarning shaxsiy xususiyatlari, yurish-turishi to'g'risida ma'lumotlar to'plashlari mumkin. Ko'pincha ayollar shifokorlardan ko‘ra hamshiralarga ko‘proq narsani aytadilar. Shuning uchun hamshiralardan qimmatli ma'lumotlar olamiz. Bli esa to‘g‘ri tashxis qo‘yisli, kcrakli dori- darmon va muolajalarni qo‘llab davolash uchun muhim. Ayollarda jinsiy muhim bezlarning yoki bachadon, qinning shamollashidan keyin psixik xarakterga ega bo'lgan klinik simptomlar yuzaga keladi. Bli muammo ginekologiyada va psixoterapiyada o‘ta muhim vazifalardan biri hisoblanadi. Buning uchun uzoq va muhim davo chora-tadbirlari belgilanishi kerak. Shunday usullardan balneoterapiya ham jismoniy, ham ruhiy jihatdan ijobiv ta'sir ko'rsatadi. Agar ayollarda jiddiy jarrohlik operatsiyalari davo uchun qo‘Ilani!adigan bo‘lsa, ular bilan uzoq vaqt psixoterapevtik ishlar olib borilishi kerak. Ayolning shaxsiy xususiyatlariga, oilaviy er-xotin!ik munosabatlariga baho berish zarur. Shundan keyin bemor bilan bo‘lajak operatsiya xususida suhbatlashish muhim. Bunday suhbatning vazifasi operatsiyaning muvaffaqiyatli tugashiga ishonch uyg'otishdir. Operatsiyadan keyingi davrda ayolning xavotirlanishi asossizligini, va'ni operatsiya uning ayollik jozibadorligini tiklashi, ahil er-xotinlik munosabatlari qaror topishini unga batafsil tushuntirish lozim.
Ginekologiyada operatsiyadan keyingi psixozlar kamdan kam hollarda uchraydi. Lekin nevrozlar tez-tez uchrab turadi. Jarrohlik aralashuvidan keyin bemorlarda psixonevrologik buzilishlar paydo bo‘Iishi tibbiyot hamshiralariga og‘ir vazifalarni yuklaydi.
Doyalik-ginekologik amaliyotida homiladorlik oldidan qo‘rqish juda muliim muammo hisoblanadi. Bu vaqtda, ayniqsa, birinchi marta homilador bo'lgan ayollarni turli taassurotlardan saqlash ayollar maslahatxonalari bo‘limlarining birdan bir vazifasi hisoblanadi.
Uzoq yillar homilador bo‘lmagan ayollar homilador bo‘lganda qo'rquv, vahima bilan yurishadi. Ular ko‘pincha tug‘ish jarayonidan xavotirga tushadilar. Bunday vaqtda tibbiyot xodimlarining qimmatli maslahatlari muhim ahamiyat kasb etadi.
Hozirgi kunda Respublikamizda sog'Iom avlod, onalik va bolalikni muhofaza qilish masalalariga katta e'tibor berilmoqda. Mamlakatimiz Prezidenii tomonidan