Amir temur buyuk davlat arbobi va sarkarda

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 


Volume-32, Issue-2, April - 2023
 
132
va g’oyaviy qarashlarida adolatli va ma’rifatparvar shohning eng oliy sifati qilib
birlari adaolatni ko’rsatsalar, boshqalari aqlni , uchinchi toifadagilar esa - ahloqiy
sifatlarni ko’rsatganlar. Shunisi qiziqarliki, agar ular o’zlarining ‘’ Ideal davlat
‘’ nomli g’oyaviy hayolotini nazariy jihatdan ta’riflagan bo’lsalar, 14- asrga kelib
Amir Temur uni amalda qo’lla oldi va uzida bu xislat va xususiyatlarni
mujjasamlashtirgan adolatli hukmdor siftida maydonga chiqdi. O’z saltanati
siyosatini tasavvuf asosiga qurgan Temur adolat bayrog’ini baland ko’tarib
xalqnni quruq qonun - qoidaga emas, balki insoniy tartib- intizomga bo’ysunishga
chaqirgan . Chunki Temur insoniy tartib- intizimga ilohiy tus berib, uni muqaddas
deb biladi va shuning uchun ham yomomlikni maqsad qilgan. Kishilarni jilolovchi
va yaxshilik yo’lida jafo chekuvchilarn quvvatlovchi har qanday podsho va
hokimga bo’ysunish kerak deb hisoblaydi.
Shunday qilib Temur Samarqandga qaytadi. ‘’ Temur tuzuklari’’ asarida
keltirilgan quyidagi dalillar orqali biz uning zafarlari va o’sha davrda sharqda
mavjud bo’lgan sulolar haqida anchagina ma’lumotga ega bo’lamiz . Asarning
nafaqat harbiy, balki davlatni idora qilish masalalarida doir ma’lumotlar ham
talaygina bu uning qiymatini yanada oshiradi. Jumladan’’ Raiyatdan mol-xiroj
olish mamlakatni tartibga keltirish va yuksaltirish, uning obodonchiligi va
xavfsizligini amalga oshiruvchi kishilar tuzugi’’. Qismida quydagicha yozadi : 
‘’Amir etdimki, raiyatdan mol-xiroj yig’ishda , ularga og’ir ahvolga solishdan
yoki raiyatni qashhoqlika tushirib saqlanish kerak. Negaki, raiyatni xonavaryon
qilish davlat xazinasining kambag’allashishiga olib keladi.
Amir Temur mamlakatda qatiqqo'l hokimiyat o'rnatish zarurligini yaxshi 
tushunardi. Negaki, ko'chmanchi mug'ul-turk qabilalaridan jaloir, barlos, sulduz va 
boshqalarning o'zboshimcha boshliqlarini itoatda saqlab turish oson emas edi. Shu 
maqsadda mamlakatda qonun va tartib ishlarini joriy etishga kirishadi. U o'ziga 
mustahkam tayanch barpo etish maqsadida barlos qabilasidan maxsus harbiy qism 
tashkil 
etib, 
ularga 
katta 
imtiyozlar 
beradi. 
Amir Temur o'z davlati hokimiyatini mustahkamlashda islom diniga tayandi. Islom 
namoyandalari uni qo'llab-quvvatladi. Mamlakat aholisining ko'pchiligini tashkil etgan 
dehqonlar va shahar aholisi – tijoratchilar, hunarmandlar sohibqironning davlatni 
mustahkamlashga 
qaratilgan 
tadbir-larini 
ma'qulladilar. 
Amir Temur davlat ishlarini yurgizishda 4 narsaga doim amal qildi.
Bular: 
1. Kengash. 
2. Mashvaratu maslaxat. 
10. Ahmedov.B Tarixdan saboqlar – Toshkent :1994 -432-bet 
11. Ibn Arabshoh . Amir Temur. Tarixi. 2 jild T:’’Mexnat” 1992 

---