Anatomiye giRİŞ

Tipik Bir Vertebranın Anatomik Yapısı : 
Genel kemik bilgisi bölümünde."düzensiz şekilli kemikler" grubuna sokulan omurlar, birinci 
ikinci cervikal vertebra ile sakrum ve os coccygealis dışında ortak bir anatomik yapıya sahiptir. 
Tipik bir omur bir cisim (corpus vertebrae), bu cisme bağlanan bir kemer (arcus vertebrae) ile 
bazı çıkıntılar (processus) içerir. 
 
38

---

Corpus vertebrae (omur cismi) 
Corpus vertebrae, kısa-silindir  şeklinde olup omurun ön bölümünü oluşturur. Vücut ağırlığını 
destekleyen omur cisimleri.ikinci boyun omurundan sakrum'a doğru kademeli bir şekilde büyür. 
Presakral tipik omurlardan üçüncü servikal omur en küçük, beşinci lumbal omur en büyük cisme 
sahiptir. Corpus vertebrae'lerin üst ve alt uçları orta bölüme nazaran daha geniştir.Pürtüklü ve 
geniş olan bu uçlar omurlar arasındaki fibro-kartilaginöz yapılar (discus intervertebralis) ile 
eklemleşir corpus vertebrae’nin ön ve arka yüzünde damarların geçtiği küçük delikler görülür. 
Arcus vertebrae (omur kemeri) 
Arcus vertebrae, omurun arka bölümünü meydana getiren kavisli bir yapı olup corpusa sağ-sol 
iki pedikül (Pediculüs arcus vertebrae) ile bağlanır. Arcus vertebrae’nin özde levha şeklindeki 
arka kısmını sağ-sol laminalar (lamina arcus vertebrae) oluşturur. 
Vertebrae corpusu ile omur kemeri arasında foramen vertebrale (omur deliği) olarak adlandırılan 
bir açıklık oluşur. Omurgada,üst üste oturan omurlardaki foramen vertebrale'ler birleşerek 
canalis vertebralis (vertebral kanal)'i meydana getirirler. Vertebral kanal içinde omurilik yer alır. 
Pediküllerde bulunan çentikler (incisura vertebralis superior et inferior) omurgada intervertebral 
delikler şeklinde organize olurlar. Bu deliklerden spinal sinirler ve ilgili damarlar geçer. 
Processus vertebrales (omur çıkıntıları) 
Tipik bir omurda, omur kemerinden çıkan 7 adet çıkıntı bulunur.Bunlardan kas ve tendoların 
yapıştığı 3 tanesi ( l proc.spinosus, 2 proc.transversus) bir manivela gibi rol oynadığı halde 4 
tanesi (Sağ-sol proc.articularis superior et inferior) omurların eklemleşmesinde rol oynarlar. 
Omurganın değişik bölümlerindeki omur sayıları ve özelliklerinde farklılıklar vardır. Bu 
nedenle.boyun, göğüs ve bel omurları ile sakrum ve coccyiksi ayrı ayrı ele alacağız. 
Boyun omurları; hareketli omurların (vertebrae presacrales) en küçükleri olan boyun omurları 7 
tanedir. Boyun iskeletini oluşturan vertebrae cervicales'lerin I. II. ve VII.'si atipik, diğerleri tipik 
özelliklere sahiptir. 
Tipik bir boyun omuru, üst ve alt yüzleri kuadranguler görünümde küçük bir corpus ile uzun-
ince bir arcus'a ve delikli transvers çıkıntılara sahiptir. İçinden A.vertebralis'in geçtiği bu 
deliklere foramen processus transversi (for. transversarium) denir. Processus spinosus'iarı 
çatallıdır. 
Atipik omurlardan C I atlas. C II axis veya epistropheus C VII de vertebra prominens olarak 
adlandırılır. Atlas, atlanto-occipital eklemlerle kafatasına bağlanır. C VII’ nin uzun 
proc.spinosus'u, deri üzerinden görülebilir ve palpe edilebilinir. Atlas'in cismi ve spinal çıkıntısı 
yoktur; axis de ise corpusun'da dens axis olalak adlandırılan bir çıkıntı taşır. 
Göğüs omurları; kaburgalarla eklem yapan 12 omurdan ibarettir. Boyun omurlarına oranla daha 
büyük olup, boyutları birinciden onikinciye doğru artarak ilerler. İlk dördü boyun, son dördü bel 
omurlarına benzer ortada kalan dört tanesi ise tipik göğüs omuru olarak kabul edilir. 
Tipik bir göğüs omurunun corpusu, boyun omurlarının corpuslarından büyüktür ve distal yüzleri 
kalp  şeklindedir. Corpuslarının yan yüzlerinin arka bölümlerinde costal fasetler (fovea costalis 
superior et inferior) vardır. Vertebral delikleri küçük ve yuvarlağa yakındır. Proc.spinosusları 
uzun olup, oblik şekilde aşağıya doğru yönelmiştir. Herbir tipik göğüs omuru 10 adet eklem 
yüzüne sahiptir. 
 
39

---

Bel omurları; presakral omurların en sağlam ve en büyükleri olup 5 tanedir. Omur 
cisimleri.üzerlerine düşen ağırlığın artmasına bağlı olarak çok kalındır ve distal yüzleri böbrek 
şeklindedir. Omur delikleri geniş ve triangulerdir. Proc.spinosus'ları kısa,yassı ve kuadranguler 
şekildedir. Proc.mamilaris’leri (üst eklem çıkıntısının) arkasında ve proc. accessorius’ları (proc. 
transversus'un tabanının arkasında) olarak adlandırılan ilave çıkıntılara sahiptir. 
Kuyruk sokumu kemiği (os sacrum); os sacrum, 5 adet sakral omur ve bunlar arasındaki 
disklerin kemikleşip birleşmesiyle oluşmuş büyük, triangaler-kama şeklinde bir kemik olup, 
iskelette iki os coxae arasına sokularak pelvis boşluğunun postero-superior duvarını yapar. 
Böylece omurgayı desteklemekle kalmaz, pelvis'in stabilitesini de sağlar; ayrıca vücut ağırlığını 
pelvise aktarır. Konkav ön yüzüne facies pelvica. konveks arka yüzüne facies dorsalis.os 
coxae'lerle eklem yapan üst yan yüzlerine facies auricularis denir. Tabanı (basis) beşinci bel 
omuru, tepesi (apex) coccyx ile eklem yapar. Pelvik yüzünde görülen transvers çizgisel 
çıkıntılara lineae transversae, deliklere ise foramina sacralia pelvina (anteriora) denir. Bu 
deliklerden dört çift sakral spinal sinirin ön dalları geçer. Bu yüzün üst orta bölümünde görülen 
ve S I 'in corpus’u tarafından oluşturulmuş çıkıntıya promontorium (sakral promontorium) denir. 
Arka yüzde beş ibik çıkıntı  ile  dört  çift  delik görülür. Çıkıntılardan orta hatta olanı (crista 
sacralis mediana) proc.spinosus'lar, diğerleri (crista sacralis intermedia et lateralis) sırası ile 
proc.articularisler ve proc. transversus'lar tarafından oluşturulur. Os sacrum'un içinde, canalis 
vertebralis'in bir bölümü olan canalis sacralis bulunur. 
Os coccygis. (coccyx, kuyruk kemiği); 3-5 rudimenter coccygeal omurun birleşmesiyle oluşmuş 
küçük, trianguler bir kemiktir. Omurganın desteklenmesinde bir katkısı yoktur.