Organik kimyodagi muhim nazariya lar “C” barcha organik birikmalarda “IV” valentli ekanligini 1857 yili Kekule va Kolbelar tomonidan aniqlangan.
1860 yilga kelib Kuper va Kekulelar tomonidan yana bir bor isbotlangan.
1815-yilda Gey Lyusak, 1823-yilda Vyoller, 1832-yil Libix kabi olimlar tomonidan radikallar nazariyasi taklif etildi.
1840 – 1854 yillarga kelib J.Dyuma, Sh.Jerar, A.Loran, A.Kekulelartomonidan “radikallar nazariyasi” o`rniga “tiplar nazariyasi” yaratildi
Uglerod atomlari o'zaro birikib uzun С–С bog' hosil qilishi aniqlanadi. (F. Kekule va A. Kuper, 1858).
Izomeriya hodisasining mohiyatini birinchi bo'lib tushuntirib berdi (1864-yil) Izobutilenni sintez qildi va uning polimerlanish reaksiyasini amalga oshirdi (1867-yil), bu bilan yuqori molekular birikmalar sinteziga asos soldi.
1861-yilda Butlerov o`zining “Tuzilish nazariyasini” taklif qildi va 5 qoidani kiritdi.
Rus olimi A. M. Butlerov. Tuzi
lish
naza
riyasi
1. Molekulada atomlar tartibsiz joylashgan emas balki ular bir – biri bilan o`z valentliklarga muvofiq xolda birikadi
2. Moddaning xossalari uning molekulasi tarkibida qanday atomlar va qancha miqdorda bo`lishigagina emas balki ularning kimyoviy tuzilishiga ham bog`liq bo`ladi. Kimyoviy tuzilishning bu qoidasi. Izomeriya hodisasini tushuntirib beradi.
3. Berilgan moddaning xossasini o`rganish natijasida uning kimyoviy tuzilishini, kimyoviy tuzilishini bilgan xolda uning xossalarini aytib berish mumkin
4. Modda molekulasidagi atomlar va atomlar gruppasi o`zaro bir – biriga ta`sir etib turadi.
5. Kimyoviy reaksiyalarda modda molekulasini tashkil etgan barcha atomlargina emas balki ayrim atomlar yoki atomlar gruppasi ham ishtirok etadi.
Organik moddalarning o`ziga xos xususiyati va anorganik moddalardan farqi.
